Ostrzeżenie zostało zawarte przez Sekretarz Generalną Amnesty International Irene Khan w mowie wygłoszonej na Drugim Światowym Kongresie Przeciw Karze Śmierci, zorganizowanym przez Światową Koalicję Przeciw Karze Śmierci w Montrealu w tym tygodniu.
“Kara śmierci jest ostatecznym, absolutnym zaprzeczeniem praw człowieka, ponieważ neguje podstawowe ludzkie wartości. Często przeprowadza się ją w poniżający sposób, po nieuczciwym procesie lub ze względów politycznych. Nie jest to cudowna kuracja przeciw przestępczości, a jej nieodwracalność w przypadku pomyłki wypacza pojęcie sprawiedliwości”, powiedziała Khan.
Jak dotąd 118 krajów zdecydowało się na zniesienie kary śmierci, Turcja jest najświeższym przykładem. W Europie i Środkowej Azji tylko o Białorusi i Uzbekistanie wiadomo, że przeprowadzają egzekucje. Wszystkie kraje poza Chinami, Demokratyczną Republiką Konga, Iranem, Pakistanem i Stanami Zjednoczonymi zakazały wykonywania kary głównej na dzieciach. Niestety, pojawiają się też wyjątki.
W kwietniu tego roku w Afganistanie przeprowadzono pierwszą egzekucję od ustanowienia rządu tymczasowego w grudniu 2001. Także w Iraku jedną z pierwszych decyzji rządu tymczasowego było przywrócenie kary śmierci.
“Troska o bezpieczeństwo pozostaje motorem poparcia dla kary śmierci w wielu krajach świata” powiedziała Irene Khan “Opinia publiczna w wielu częściach świata wciąż uważa, że kara główna jest niezbędna do zwalczania przestępczości czy terroryzmu. Powinniśmy nie tylko budować społeczne poparcie dla pomysłu abolicji, ale też prosić rządy o wsparcie dla tej idei.”
“Nastały ciężkie czasy dla praw człowieka i musimy zdecydowanie bronić wartości, w które wierzymy. Prawa człowieka są powszechne – dla złych i dobrych, winnych i niewinnych. Dlatego kara śmierci musi zostać zniesiona na całym świecie”- powiedziała Khan.
Tło polityczne
Deklaracja Prawników Przeciw wykonywaniu Kary Śmierci dla Nieletnich Przestępców w Stanach Zjednoczonych została zaprezentowana uczestnikom Drugiego Światowego Kongresu zorganizowanego przez Amnesty International. Deklarację podpisało 798 prawników, z czego prawie 100 ze Stanów Zjednoczonych. Wzywa ona te legislatury stanowe, których prawo wciąż zezwala na egzekucje nieletnich, do podniesienia minimalnego wieku do 18 lat.
Podczas Światowego Dnia Przeciw Karze Śmierci, który odbył się 10 października, Amnesty International promowało dwie spośród swoich obecnych kampanii: “Zatrzymać egzekucje dzieci!” i “Środkowa Azja wolna od egzekucji”. Członkowie Amnesty będą przeprowadzać publiczne akcje, rozprowadzać ulotki i broszury oraz zbierać podpisy na wiecach.
W 1977 roku, gdy Amnesty International organizowała pierwszą Międzynarodową Konferencję nt. Kary Śmierci, tylko 16 krajów nie miało w swym prawodawstwie kary śmierci. Dziś 80 państw nie przewiduje kary śmierci za żadne przestępstwo, 15 przewiduje jej użycie tylko w wyjątkowych przypadkach, a kolejne 23 utrzymuje co prawda karę główną w kodeksie karnym, ale nie przeprowadziło ani jednej egzekucji przez ostatnie 10 lat lub podpisało międzynarodowe deklaracje dot. niestosowania kary śmierci.
Międzynarodowe umowy zakazują stosowania kary głównej wobec osób, które w momencie popełniania przestępstwa mieli mniej niż 18 lat. Umowy te to m.in. Międzynarodowy Pakt Praw Społecznych i Politycznych, Amerykańska Konwencja Praw Człowieka i Afrykańska Karta Praw Dziecka. Zakaz ten jest uznawany przez przytłaczającą większość spośród 80 państw, które utrzymują i stosują karę śmierci.
Światowa Koalicja Przeciw Karze Śmierci została założona w 2002 roku i jest złożona z organizacji praw człowieka i lokalnych działaczy, którzy połączyli siły, by wprowadzić zakaz stosowania kary śmierci na całym świecie. Cele Koalicji to podnoszenie kwestii kary głównej i wzmocnienie sprzeciwu wobec jej stosowania, wywieranie nacisku na oporne państwa i stany w celu wstrzymania egzekucji i abolicji kary śmierci, promowanie wydarzeń światowego formatu, takich jak Światowy Dzień Przeciw Karze Śmierci oraz nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z lokalnymi organizacjami, a także afiliowanie ich przy Światowej Koalicji.
Wystąpienie Sekretarz Generalnej Amnesty International Irene Khan na Drugim Światowym Kongresie Przeciw Karze Śmierci dostępne pod adresem: