Litewskie wladze musza zapewnić, aby ich śledztwo w sprawie zarzutów o to, że amerykańska agencja CIA prowadziła tajne więzienie na litewskiej ziemi, było dla Europy przykładem pociągania do odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka, stwierdziła Amnesty International.
Obecnie zarzuty te bada litewska komisja parlamentarna, a jej raport ma się ukazać w przyszłym tygodniu.
Jeszcze przed wydaniem raportu, Amnesty International napisała list do szefa parlamentarnej Komisji ds. Obrony Narodowej, która prowadzi śledztwo. Organizacja ponowiła swój apel o pełne, skuteczne, niezależne i bezstronne śledztwo w sprawie zarzutów o istnienie -czarnej dziury- CIA na Litwie oraz ewentualnej roli, jaką litewscy urzędnicy mogli odegrać w prowadzeniu więzienia.
Amnesty International stwierdziła, że litewskie śledztwo powinno zapewnić, że jeśli dowody wskażą na istnienie tajnego więzienia, to -osoby odpowiedzialne za naruszenia praw człowieka poniosą za nie odpowiedzialność.-
-Litewskie śledztwo powinno wyznaczyć nowy kurs dla prawdomówności i pociągania do odpowiedzialności w Europie w sprawach związanych z naruszeniami praw człowieka popełnionymi w kontekście -wojny z terroryzmem- prowadzonej przez USA,- stwierdziła Julia Hall, ekspert Amnesty International ds. zwalczania terroryzmu w Europie.
-Dowody na istnienie tajnych więzień w Europie są istotne, a rządy będące celem zarzutów muszą odpowiedzieć poprzez przeprowadzenie skutecznego śledztwa w sprawie tych zarzutów. Wzywamy Litwę do sprostania temu wyzwaniu,- stwierdziła Julia Hall.
Wielu więźniów przetrzymywanych w takich tajnych miejscach, zwanych -czarnymi dziurami-, było ofiarami bezprawnych zatrzymań, wymuszonych zaginięć, tortur oraz innych metod maltretowania ze strony agentów USA, często przy współpracy i pomocy rządów obcych krajów.
Polska i Rumunia to kraje, które również zostały wymienione przez Parlament Europejski i Radę Europy jako te, które rzekomo zapewniły tajne więzienia dla CIA.
-Jeśli Litwini nie przeprowadzą tego śledztwa w sposób gruntowny, będzie to znak dla innych rządów, że mogą one w zasadzie ignorować zarzuty o poważne naruszenia praw człowieka,- stwierdziła Julia Hall. -Wysiłki Litwy mogą i powinny wyznaczyć dla Europy standardy ponoszenia rzeczywistej odpowiedzialności.-
Zarzuty przeciwko Litwie zostały po raz pierwszy przedstawione przez amerykańską sieć telewizyjną ABC News w sierpniu 2009. Zacytowano wtedy anonimowe źródła w CIA, według których stwierdzono, że Litwa zapewniała więzienia niedaleko Wilna, gdzie -wartościowi- więźniowie byli potajemnie przetrzymywani i przesłuchiwani przez CIA do grudnia 2005.
Po pojawieniu się zarzutów ABC News, Amnesty International w dniu 8 września napisała do litewskiej Prezydent Dalii Grybauskaite, wzywając ją do zapewnienia, by każde śledztwo w sprawie tych zarzutów było bezzwłoczne, niezależne i bezstronne.
Organizacja wskazała, że obowiązek zbadania zarzutów o poważne naruszenia praw człowieka wynika z prawa międzynarodowego i obejmuje zapewnienie, by sprawcom wymierzono sprawiedliwość, ofiarom zapewniono odszkodowania oraz by podjęto kroki do zapobieżenia podobnych naruszeń w przyszłości.
W odpowiedzi z dnia 17 sierpnia stwierdzono, że wstępne zapytania przesłane przez komisje parlamentarne do przedstawicieli litewskich służb bezpieczeństwa i innych agencji, wskazują na to, iż żadne tajne miejsca nie istniały. W listopadzie litewski parlament nakazał przeprowadzenie pełnego śledztwa parlamentarnego, wskazując przez to, że wstępne dochodzenia nie były wystarczające.
W listopadowym raporcie uzupełniającym telewizji ABC News stwierdzono, że anonimowi urzędnicy litewscy przekazali do ABC News dokumenty pochodzące od -przykrywki CIA- wskazujące, że agencja ta zakupiła byłą szkołę jazdy konnej w Antivillai, niedaleko Wilna, której użyła do zbudowania -czarnej dziury- w 2004.
Tlum. B. Kumanek