2020 rok był bardzo trudny, przyniósł jednak wiele powodów do świętowania. Od pisania listów i podejmowania pilnych akcji po podpisywane petycje i protesty, ludzie zjednoczyli się – pomimo niezwykle trudnych okoliczności – by udowodnić, że zmiana jest możliwa. Poniżej przedstawiamy 41 inspirujących historii, które pokazują, że koniec końców człowieczeństwo wygra.
Styczeń
1. W styczniu rząd Bangladeszu ogłosił, że zaoferuje szkolenia i edukację dla dzieci uchodźców Rohingja. Decyzja ta została podjęta dwa i pół roku po tym, jak Rohingja zostali zmuszeni do ucieczki do Bangladeszu po czystkach etnicznych na terenie Mjanmy. Było to znaczące zwycięstwo dla Amnesty International i innych organizacji praw człowieka, które prowadziły kampanie wzywające do zapewnienia edukacji dla prawie pół miliona dzieci Rohingja w obozach uchodźczych Bangladeszu.
2. Jako osoba z niepełnosprawnością umysłową, Vadim Nesterov z Kazachstanu był pozbawiony zdolności do czynności prawnych w dniu swoich 18 urodzin, w 2011 roku. Niezdolny do podejmowania decyzji o swoim życiu lub korzystania ze swoich praw, miał niewiele nadziei na zdobycie kiedykolwiek zatrudnienia lub wzięcie ślubu. W wyniku publikacji raportu Amnesty International, w którym widniała jego historia, oraz interwencji ze strony Stowarzyszenia Psychoanalityków Kazachstanu, w styczniu prawa Vadima zostały wreszcie przywrócone. To niezwykłe zwycięstwo dla osób z niepełnosprawnościami umysłowymi w Kazachstanie.
Luty
3. Biuro Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) wydało długo oczekiwany raport wymieniający ponad 100 firm powiązanych z nielegalnymi osiedlami izraelskimi na Zachodnim Brzegu. Lista ta zawiera kilka internetowych firm turystycznych, między innymi Airbnb, TripAdvisor, Expedia oraz Booking.com, które według badania Amnesty International przyciągają turystów do osiedli, przyczyniając się do dalszego istnienia i rozwoju osadnictwa na tych terenach.
4. W przełomowym orzeczeniu w sprawie, w której Amnesty International współpracowało z Międzynarodową Komisją Prawników (ICJ), kanadyjski Sąd Najwyższy zdecydował, że pozew dotyczący praw człowieka przeciwko firmie górniczej z siedzibą w Vancouver może zostać rozpatrzony w Kanadzie, a nie w Erytrei, gdzie miały nastąpić nadużycia, otwierając tym samym drogę do nowych podstaw odpowiedzialności cywilnej.
Marzec
5. Międzynarodowy Trybunał Karny podjął decyzję o otwarciu postępowania w sprawie zbrodni międzynarodowych popełnionych przez wszystkie strony konfliktu w Afganistanie. Izba Odwoławcza zmieniła krytykowaną przez Amnesty International decyzję Izby Przygotowawczej z kwietnia 2019 o wstrzymaniu postępowania.
6. Hiszpania podjęła prace nad ustawą, która zgodnie ze standardami międzynarodowymi praw człowieka, definiuje gwałt jako seks bez zgody. Zmiany prawne były wynikiem m.in. kilku głośnych spraw o gwałt zbiorowy, w których system sprawiedliwości zawiódł pokrzywdzone. Projekt zawiera również inne metody zapobiegania oraz reagowania na przemoc seksualną i jest na etapie oczekiwania na rozpatrzenie przez Parlament. Amnesty prowadziło kampanie mające na celu zdefiniowanie gwałtu jako seksu bez zgody w kilku różnych krajach europejskich, w tym między innymi kampanię “Let’s Talk About Yes” – w Polsce prowadzoną pod hasłem “TAK to miłość!”.
7. Irański przywódca duchowy, Mohammand Ali Taheri, który został zatrzymany w maju 2011 w Iranie i skazany na karę śmierci za założenie duchowej grupy Erfan-e Halgheh, dołączył do swojej rodziny w Kanadzie. Jego aresztowanie wywołało protest i globalne apele Amnesty International, których punktem kulminacyjnym było unieważnienie jego skazania oraz kary śmierci. Ostatecznie został uwolniony w 2019, po czym uciekł z kraju do Kanady, skąd na Facebooku podziękował członkom i członkiniom Amnesty International za ich wytrwałe działania.
8. W Ugandzie Trybunał Konstytucyjny unieważnił część zapisów ustawy o porządku publicznym, które od lat dawały policji nadmierne uprawnienia do zakazywania publicznych zgromadzeń i protestów. Była to iskierka nadziei dla represjonowanej opozycji politycznej oraz obrońców praw człowieka w kraju.
Kwiecień
9. Chiński adwokat praw człowieka Wang Qyanzhang wrócił do swojej rodziny po spędzeniu czterech i pół roku w więzieniu. Stał się celem represji za ukazywanie korupcji oraz naruszeń praw człowieka w swoim kraju. Amnesty wzywało do uwolnienia go od momentu jego pierwszego zatrzymania.
10. Po raz pierwszy dowództwo sił Stanów Zjednoczonych w Afryce (AFRICOM) zaczęło publikować kwartalne sprawozdania dotyczące ofiar cywilnych bombardowań amerykańskich na terenie Somalii, w tym trzech spraw opisanych w raportach Amnesty International. Po opublikowaniu pierwszego sprawozdania w kwietniu kilkoro członków Kongresu USA rozpoczęło prace mające pociągnąć Pentagon oraz AFRICOM do odpowiedzialności. Raporty ukazały się w ramach naszej kampanii apelującej o zwiększenie przejrzystości AFRICOM oraz opublikowaniu przełomowego raportu “Ukryta wojna USA w Somalii”, w wyniku którego Stany Zjednoczone po raz pierwszy przyznały się do spowodowania śmierci i obrażeń ofiar cywilnych w Somalii. Od tamtego momentu AFRICOM stwierdziło 13 ofiar wśród ludności cywilnej. Uruchomiło również portal internetowy, który umożliwia rodzinom oraz ofiarom akcji amerykańskich bezpośrednio rejestrowanie doniesień o ofiarach cywilnych.
11. Władze Arabii Saudyjskiej ogłosiły plan zniesienia kary śmierci dla osób, które nie ukończyły 18 lat w momencie popełnienia przestępstwa. Zostanie zastąpiona maksymalnym dziesięcioletnim wyrokiem więzienia. Niepełnoletni skazani na podstawie często nadużywanego prawa antyterrorystycznego mogą być jednak nadal straceni. Amnesty International kontynuuje naciski na Arabię Saudyjską w celu całkowitego zniesienia kary śmierci we wszystkich okolicznościach.
12. Apel Amnesty International do władz Meksyku o wstrzymanie niebezpiecznych oraz dyskryminujących zatrzymań migrantów i migrantek przyczynił się do uwolnienia większości poszukujących ochrony międzynarodowej z 65 państwowych aresztów śledczych dla imigrantów.
13. Po licznych apelach i udanych procesach sądowych ze strony Amnesty International oraz organizacji partnerskich rząd Sierra Leone zniósł prawo zabraniające ciężarnym uczęszczania do szkół oraz zdawania egzaminów. Zakaz ten obowiązywał od prawie pięciu lat, pozbawiając wiele młodych kobiet dostępu do edukacji.
Maj
14. Embargo na transport broni do Południowego Sudanu zostało jednogłośnie odnowione przez Radę Bezpieczeństwa ONZ w maju 2020, po intensywnej kampanii ze strony Amnesty International. Wyczerpujące badanie Amnesty dotyczące naruszeń tego embargo zostało wskazane przez Radę jako decydujące dla tej decyzji.
15. Na początku maja sąd francuski uniewinnił farmera ściganego za pomoc ubiegającym się o ochronę międzynarodową. Cédric Herrou był skazany za “ułatwianie nieregularnego obiegu, pobytu oraz wjazdu uchodźców oraz migrantów” na granicy włosko-francuskiej. Sprawa Herrou była przykładem kryminalizowania aktów solidarności w Europie.
16. W Bahrajnie, aktywista praw człowieka Nabeel Rajab po latach kampanii Amnesty oraz innych organizacji został zwolniony z więzienia po zmianie wyroku na karę nieizolacyjną. Według jednego z adwokatów, Mohameda Al Jishi, Nabeel spędzi kolejne trzy lata wyroku poza więzieniem.
Czerwiec
17. W wyniku kampanii i apeli Amnesty International oraz organizacji partnerskich, dwóm chorwackim policjantom postawiono zarzuty pobicia migranta z Afganistanu, który został zatrzymany w pobliżu granicy z Bośnią i Hercegowiną.
Lipiec
18. Po latach kampanii Amnesty sąd federalny w Kanadzie postanowił, że odsyłanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową z powrotem do Stanów Zjednoczonych na podstawie umowy z “bezpiecznym krajem trzecim” jest niekonstytucyjne.
19. Kara śmierci Magai Matiop Ngong, nastolatka z Południowego Sudanu, w którego obronie prowadziliśmy kampanię w ramach Maratonu Pisania Listów, została uchylona, a on sam opuścił celę śmierci 29 lipca. Poruszeni jego sytuacją ludzie z całego świata wysłali niewiarygodną liczbę 765 tysięcy wiadomości wsparcia. Sprawa Magai rozpoczęła debatę o użyciu kary śmierci w stosunku do dzieci w Południowym Sudanie – co stanowi niezwykle pozytywny skutek naszych działań.
20. Kilka godzin po opublikowaniu przez nas sprawozdania o nielegalnym wylesianiu i przejmowaniu gruntów w ramach łańcucha dostaw globalnego giganta produkcji mięsa JBS, brazylijska federalna prokurator generalna stanu Rondônia ogłosiła, że jej biuro będzie badało nasze ustalenia. Tydzień później były niezależny audytor firmy potwierdził, że wytykał JBS przedstawianie fałszywych informacji o rzekomym braku związku działań firmy w Amazonii z wylesianiem. Następnie jeden z największych inwestorów europejskich, Nordea, usunął JBS ze swojego portfolio, uzasadniając decyzję doniesieniami o łańcuchu dostaw JBS. W październiku JBS zobowiązało się objąć łańcuch dostaw pełnym monitoringiem do 2025 roku, włączając w to problematycznych “dostawców pośrednich”, których farmy były powiązane z nielegalnym wylesianiem.
21. Nasi badacze do spraw brutalności policji w Stanach Zjednoczonych podczas protestów #BlackLivesMatter pomogli nagłośnić popełniane w całym kraju naruszenia praw człowieka, które zostały następnie złożone w film dokumentalny opublikowany przez New York Times, Washington Post oraz CNBC. Badacze Amnesty instruowali również Kongres oraz zeznawali przed Parlamentem stanu Oregon, by wesprzeć późniejsze zmiany w przepisach prawa dotyczących użycia gazu łzawiącego.
22. Dziennikarka i prezeska Stowarzyszenia Blogerów Nigru, Samira Sabou, została zwolniona z więzienia po wezwaniach ze strony Amnesty International. Po uwolnieniu Samira powiedziała: “Nie zapomnę o Amnesty International, które podkreśliło bezprawność mojego aresztowania. Wzruszyły mnie solidarność i wsparcie, które otrzymałam ze wszystkich stron świata.”
Wzruszyły mnie solidarność i wsparcie, które otrzymałam ze wszystkich stron świata.
Samira Sabou, dziennikarka i prezeska Stowarzyszenia Blogerów Nigru
Sierpień
23. Dwa miesiące po publikacji raportu Amnesty International wysoki rangą oficer chilijskich oddziałów policji Carabineros, posługujący się kryptonimem “G-3”, został aresztowany i postawiony przed sądem pod zarzutami, że podczas zeszłorocznych demonstracji, naznaczonych nielegalnym użyciem siły przez policję, był on odpowiedzialny za oślepienie studenta Gustavo Gatica.
24. W Rosji, w sprawie świadka Jehowy i więźnia sumienia Giennadija Szpakowskiego, oskarżonego wyłącznie za korzystanie ze swojego prawa do wolności wyznania, dzięki kampanii Amnesty International kara została złagodzona, a on sam zwolniony z więzienia.
25. Rząd Wenezueli uwolnił 110 więźniów, w tym więźnia sumienia i lidera związkowego Rubéna Gonzáleza, który był przetrzymywany od listopada 2019.
26. W ramach prób poprawy sytuacji wykorzystywanych robotników migrantów Katar zniósł przepis wymagający od robotników uzyskania od pracodawcy zgody na zmianę zatrudnienia oraz przedstawił projekt wprowadzenia nowej płacy minimalnej. Mistrzostwa Świata FIFA w 2022 roku mają mieć miejsce w Katarze. Amnesty działa w tym regionie od lat w celu poprawy praw robotników migranckich. Proponowane reformy muszą być wprowadzone szybko i w całości.
Wrzesień
27. Somalijski prokurator generalny ogłosił, że rząd ma w planach ustanowienie nowego urzędu prokuratora mającego zająć się przestępstwami wymierzonymi w dziennikarzy. Oświadczenie to pojawiło się po tym, jak Prezydent Somalii, Mohamed Abdullahi Mohamed “Farmajo”, publicznie obiecał zreformowanie archaicznego Kodeksu Karnego z 1962, który jest często używany do niesprawiedliwego oskarżania dziennikarzy. Przełom nastąpił po lutowym raporcie “We Live In Perpetual Fear” (“Żyjemy w wiecznym strachu”), dokumentującym naruszenia prawa do wolności słowa w Somalii, naszych bezpośrednich apelach do władz oraz zwiększonych naciskach ze strony lokalnych grup.
28. W odpowiedzi na raport Amnesty w sprawie jezydzkich dzieci ocalałych z niewoli tak zwanego Państwa Islamskiego (IS) Regionalny Rząd Kurdystanu publicznie zatwierdził jedną z naszych głównych rekomendacji, mówiących o potrzebie objęcia dzieci programem odszkodowawczym, skoro nie są one objęte projektem ustawy debatowanej obecnie w parlamencie irackim dotyczącej odszkodowań dla Jezydów ocalałych z niewoli IS.
Październik
29. Po publikacji naszego sprawozdania wraz z Amnesty International UK wskazującego, jak w trakcie pandemii koronawirusa rząd Wielkiej Brytanii pozostawił osoby starsze na śmierć w ośrodkach opieki, Brytyjska Komisja ds. Jakości Opieki ogłosiła pilne dochodzenie w sprawie ogólnego użycia instrukcji “do not attempt resuscitation” (“nie podejmować próby resuscytacji”) w ośrodkach opieki podczas pandemii, a minister opieki społecznej zadeklarował, że rząd uruchomi projekt pilotażowy w celu przetestowania wybranych członków rodzin, aby umożliwić bardziej racjonalne wizyty u rezydentów domów opieki.
30. Pięciu aktywistów z Mjanmy oskarżonych o organizację pokojowego zgromadzenia w poparciu dla osób sprzątających w szpitalach zostało uwolnionych. Zastosowana procedura nie oznacza jednak uniewinnienia – ponowne oskarżenie, choć mało prawdopodobne, jest możliwe. Ich sprawa została opisana w naszym raporcie “Exposed, Silenced, Attacked” (“Narażeni, uciszani, atakowani”). Dzięki naszej pracy nie są już ścigani. Jak stwierdził przedstawiciel związku zawodowego: “Nie udałoby się to bez pomocy Amnesty International”.
31. Rada Praw Człowieka ONZ przedłużyła mandat Misji Rozpoznawczej ds. Wenezueli na kolejne dwa lata, zwiększając szanse na międzynarodową sprawiedliwość. Decyzja zapadła wkrótce po tym, jak Misja potwierdziła ustalenia Amnesty International mówiące, że rząd Maduro prawdopodobnie popełnił zbrodnie przeciwko ludzkości.
32. Dzięki wytrwałej kampanii zwolenników Amnesty uwolnionych zostało wiele niesprawiedliwie aresztowanych osób, wśród nich Narges Mohammadi z Iranu oraz Alaa Shaaban Hamida z Egiptu. W Południowym Sudanie aktywista Kanybil Noon został uwolniony po 117 dniach przetrzymywania w areszcie bez żadnych zarzutów, gdzie cierpiał z powodu problemów zdrowotnych wynikających z braku dostępu do opieki medycznej. Po uwolnieniu Kanybil powiedział: “Jestem tak wdzięczny za wasze wysiłki. Przekażcie całemu zespołowi. Jestem tak wdzięczny za wasze wsparcie”.
33. Po publikacji raportu Amnesty International o dewastacji systemu edukacji w Republice Południowej Afryki, Prezydent Ramaphosa zapowiedział plany przebudowy pozostałych 143 ‘szkół glinianek’ oraz usprawnienia 3 103 szkół bez adekwatnych sanitariatów. To może być ogromny krok naprzód dla sytuacji dzieci z ubogich społeczności w całym kraju.
Listopad
34. Biuro Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oświadczyło, że rozpocznie dochodzenie w sprawie możliwego zaniechania ze strony Komisji Europejskiej i niezapewnienia przestrzegania przez rząd Chorwacji praw podstawowych podczas przeprowadzania finansowanych przez Unię Europejską działań granicznych wobec migrantów i uchodźców. Oświadczenie pojawiło się po tym, gdy Amnesty International i inne organizacje udokumentowały naruszenia, takie jak pobicia i inne formy tortur stosowane przez chorwacką policję wobec migrantów, migrantek i osób szukających ochrony międzynarodowej, w czasie kiedy wynagrodzenia funkcjonariuszy mogły być opłacane ze środków Unii Europejskiej.
35. Minister Środowiska Wysp Salomona podtrzymał decyzję zawieszającą koncesję dla kopalni boksytu, która zagrażała lokalnym społecznościom na wyspie Wagina – co było przedmiotem śledztwa prowadzonego przez Amnesty pod koniec 2019 roku. Jest to ciężko wypracowane i zasłużone zwycięstwo dla mieszkańców wyspy, których utrzymanie zależy od wód wokół planowanego miejsca utworzenia kopalni.
36. Prezydent Argentyny, Alberto Fernández, wypełnił obietnicę wyborczą i skierował do Kongresu historyczny projekt ustawy dot. legalizacji aborcji. Był to efekt kampanii prowadzonej od wielu lat przez działaczy i działaczki na rzecz praw kobiet, w tym Amnesty International.
37. Regionalny traktat o ochronie środowiska, Porozumienie Escazú, opracowany po intensywnych kampaniach ze strony Amnesty oraz organizacji partnerskich w kilku państwach Ameryki Łacińskiej, wejdzie w życie – Meksyk ratyfikował traktat jako 11. państwo regionu.
38. Rząd w Danii wyraził zgodę na zmianę Kodeksu Karnego tak, by seks bez zgody był wreszcie uznany za gwałt. Nastąpiło to po latach kampanii kobiet, grup osób, które doświadczyły gwałtu oraz kampanii “Let’s Talk About Yes” Amnesty.
39. W wyniku silnych nacisków Amnesty, w tym spotkań z prezydentem i wice prezydentem, rząd Kostaryki stworzył specjalny status humanitarny dla osób, które nie otrzymały statusu uchodźcy, migrujących z Nikaragui, Kuby oraz Wenezueli. Dzięki temu mogą pracować legalnie i uniknąć negatywnych konsekwencji, jakie nieuregulowany status migrancki mógłby mieć dla ich praw człowieka.
40. Japońskie przedsiębiorstwo piwne Kirin ogłosiło zawieszenie płatności dla kompanii wojskowej MEHL z Mjanmy, a koreańska firma ubraniowa Pan-Pacific zdecydowała się zakończyć relacje biznesowe z tą samą kompanią. Obie decyzje wywołał raport Amnesty z 2020, “Military Ltd.”, który ukazał powiązania międzynarodowego biznesu i birmańskiej armii Mjanmy.
Grudzień
41. W 2020 roku liczba osób wspierających Amnesty International na całym świecie przekroczyła 10 milionów. Jest to niezwykłe osiągnięcie. Dziękujemy każdemu i każdej z was za działania podjęte na rzecz zmiany świata.
Czytaj więcej o 60leciu Amnesty International