Tadżyckie władze zadały poważny cios wymierzony w prawników poprzez manipulacje polityczne w wymiarze sprawiedliwości i represyjne ustawodawstwo. W ciągu ostatnich 2 lat liczba prawników z uprawnieniami do wykonywania zawodu zmalała o ponad połowę. Represje obejmują także stosowanie kar za wykonywanie obowiązków.
Opozycja jako zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego
W marcu 2016 roku Specjalny Sprawozdawca ONZ ds. wolności słowa, David Kaye stwierdził, że „presja na polityczne środowisko Tadżykistanu ma bardzo szeroki zakres, od niezależnych mediów, Internetu oraz komunikacji za pomocą mediów elektronicznych, po prawników i osoby religijne”.
W dyskursie publicznym oraz w agendzie politycznej dominują kwestie zwalczania terroryzmu oraz bezpieczeństwa narodowego, co ma jasny wpływ na poszanowanie praw człowieka. Władze, aby usprawiedliwić coraz ostrzejsze ograniczenia wolności wypowiedzi i stowarzyszania się, powołują się na względy bezpieczeństwa, argumentując, że te środki są koniecznie w celu zapewnienia stabilności.
Kurcząca się przestrzeń dla prawników
W szczególnym zagrożeniu w Tadżykistanie znajdują się prawnicy broniący praw człowieka osób uznanych przez władze za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. 22 sierpnia 2016 r. Jamshed Yorow, jeden z obrońców w sprawie przeciwko członkom Islamskiej Partii Odrodzenia Tadżykistanu (PIOT) został zatrzymany za ujawnienie tajemnic państwowych na mocy art. 311 kodeksu karnego. Oskarżono go o ujawnienie treści decyzji Sądu Najwyższego, zakwalifikowanej jako dokument tajny w sprawie przeciwko członkowi PIOT. 26 sierpnia Sąd Rejonowy w Duszanbe nakazał jego pozostanie w areszcie śledczym. 30 września Jamshed Yorow został objęty amnestią i zwolniony. Potem kontynuował pracę broniąc swoich klientów z partii PIOT i nadal był prześladowany ze strony sił bezpieczeństwa. W końcu obawiając się aresztowania został zmuszony do opuszczenia Tadżykistanu i poszukiwania ochrony międzynarodowej za granicą.
Rząd skupił swoją uwagę na prawnikach i rozpoczął atak, w wyniku którego drastyczne zmalała ich liczba oraz niezależność. Ci, którzy stawiają swoje obowiązki ponad strachem, trafiają do więzienia. W państwie, w którym podstawowe wolności prawie nie istnieją, gdzie krytycy rządu są więzieni, a niezależne media uciszane, prawnicy, szczególnie zajmujący się prawami człowieka, odgrywają kluczową rolę dla ochrony osób, których prawa są atakowane.
Jedną z taktyk, która pozwala na ograniczenie działalności prawników są zmiany w ustawie regulującej wymogi licencyjne dla prawników, przyjęte w listopadzie 2015 roku. Zawierają one przekazanie kontroli nad tym procesem Ministrowi Sprawiedliwości. Liczba prawników z uprawnieniami do wykonywania zawodu spadła z ponad 1200 w 2015 roku do zaledwie 600.
Prawnicy, którzy bronią osób oskarżonych o „ekstremizm” doświadczali nadużyć i prześladowań, byli aresztowani oraz skazywani na długie wyroki więzienia po niesprawiedliwych procesach. Rodziny prawników również są nękane i zastraszane ze strony tadżyckich służb bezpieczeństwa i władz lokalnych.
Prawnicy Buzurgmekchr Yorow i Nuriddin Makhkamow bronili uwięzionych członków zakazanej we wrześniu 2015 roku opozycyjnej partii PIOT. W związku z zarzutami terrorystycznymi skazano każdego z nich na ponad 20 lat więzienia.
Po aresztowaniu Yorowa i Makhkamowa kilku prawników chciało ich bronić. Jedną z nich była Muazzamakhon Kadyrowa, wobec której przygotowywano oskarżenie w związku z korupcją. Obawiając się o swoje bezpieczeństwo oraz mając na uwadze ryzyko aresztowania w każdej chwili, Kadyrowa zdecydowała się na opuszczenie kraju i poszukiwanie ochrony międzynarodowej.
W rezultacie w sytuacji coraz ściślejszej kontroli wszelkich form sprzeciwu, prawnicy stają się coraz bardziej nieufni wobec angażowania się w sprawy o naturze politycznej albo tych, które dotyczą skarg przeciwko siłom bezpieczeństwa lub innym służbom państwowym, nawet jeśli sprawy te dotyczą zarzutów o stosowanie tortur albo innego złego traktowania.
Amnesty International wzywa władze Tadżykistanu do uwolnienia prawników więzionych w wyniku niesprawiedliwych procesów i do rewizji prawa, które spowodowało pozbawienie uprawnień ponad połowy osób wykonujących zawody prawnicze w ciągu ostatnich 2 lat. Tadżyckie władze muszą szanować prawa człowieka, w tym prawników. Wszyscy prawnicy w Tadżykistanie muszą mieć możliwość wykonywania swoich obowiązków bez przeszkód i bez obaw przed represjami. Jedną z najważniejszych form pomocy po jakie mogą sięgnąć państwa trzecie jest zapewnienie dostępu do sprawiedliwych procedur azylowych dla tych, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia Tadżykistanu.
Więcej informacji znajduje się w raporcie.
