Amnesty International Polska, Fundacja Panoptykon i Helsińska Fundacja Praw Człowieka 15 października 2013 roku skierowały 100 szczegółowych pytań o inwigilację do polskich decydentów, w tym Premiera, Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Zagranicznych oraz służb specjalnych. Minął rok od publikacji pierwszych informacji ujawnionych przez Edwarda Snowdena, jednak większość pytań wciąż pozostaje bez odpowiedzi.
Odpowiedzi na 100 pytań, które zadaliśmy władzy, można przeczytać na specjalnie przygotowanej stronie internetowej 100pytan.org.pl. Wynika z nich, że prawdopodobnie jedyną oficjalną reakcją polskich władz na serię doniesień o amerykańskiej inwigilacji było skierowanie przez MSZ noty dyplomatycznej do ambasady USA w Warszawie z prośbą o wyjaśnienia. Większość naszych pytań wciąż pozostaje jednak bez odpowiedzi. Okazało się, że kancelaria premiera nie wie, czy polski rząd złożył jakiekolwiek uwagi lub rekomendacje dotyczące rewizji umów o przekazywaniu danych, które mogły zostać naruszone przez USA w związku z masowymi programami inwigilacji. Nie wiemy też, czy istnieją jakiekolwiek umowy dwustronne, które regulują działalność USA na terytorium Polski. Żadna ze służb specjalnych nie udzieliła informacji na temat tego, czy miała (lub ma) dostęp do programów takich jak PRISM czy XKeyscore (lub rezultatów ich pracy) ani jakie ma techniczne możliwości śledzenia połączeń telefonicznych i komunikacji w Internecie. Część odpowiedzi miała wręcz groteskowy charakter: na pytanie, od kiedy prezydent wie o programie PRISM, odpowiedziała jego kancelaria, informując nas, że “nie posiada informacji w tej sprawie”.
Postanowiliśmy postawić władzom pytania, które uważamy za szczególnie ważne i walczyć o poznanie odpowiedzi w sądzie. Helsińska Fundacja Praw Człowieka zaskarżyła CBA, które odmówiło odpowiedzi na pytanie, czy korzysta z programu XKeyscore. Niestety, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę HFPCz. Na wyznaczenie terminu czekają skargi na bezczynność premiera oraz ministrów do spraw wewnętrznych i zagranicznych. Skarga na premiera dotyczy m.in. pytania, czy poza notą dyplomatyczną skierowaną przez MSZ do ambasady USA w Warszawie polski rząd podjął jakiekolwiek oficjalne działania w reakcji na doniesienia o programie PRISM. W odpowiedzi kancelaria premiera poinformowała nas, że nie posiada informacji w tym zakresie. Na stronie 100pytan.org.pl będziemy sukcesywnie publikować informacje o naszych działaniach zmierzających do zdobycia odpowiedzi na kolejne pytania.
– Mamy nadzieję, że upublicznienie wymijających odpowiedzi władz zmusi je do zajęcia bardziej zdecydowanego stanowiska. Ochrona prywatności jest międzynarodowym zobowiązaniem rządu regulowanym przez prawo krajowe. Rząd musi włożyć jeszcze wiele wysiłku, by zapewnić społeczeństwo, że nie łamie prawa – podkreśliła Draginja Nadaždin, Dyrektorka Amnesty International Polska.
Od kiedy zadaliśmy nasze pytania, Edward Snowden opublikował wiele kolejnych materiałów, m.in. dokumenty, z których wynika, że polskie służby współpracowały z amerykańskimi w zakresie inwigilacji komunikacji elektronicznej w ramach programu Buffalogreen. Współpraca miała polegać na przekazywaniu Amerykanom zarówno metadanych telekomunikacyjnych (np. billingów), jak i treści rozmów. Na stronie 100pytan.org.pl znajdują się również komentarze organizacji dotyczące najnowszych informacji ujawnianych przez Snowdena oraz innych spraw związanych z inwigilacją elektroniczną i ochroną prywatności.
