Nagrodę otrzyma osoba, która swoją pracą medialną w Polsce przyczyniła się do ochrony i promocji praw człowieka. Kandydatów i kandydatki do nagrody mogą zgłaszać osoby indywidualne, redakcje, organizacje pozarządowe lub firmy. Zgłoszenia należy wysyłać na e-mail [email protected] z krótkim uzasadnieniem kandydatury. Po 12 listopada Amnesty International wybierze osoby nominowane do nagrody, a następnie, najpóźniej na tydzień przed wręczeniem nagrody, ogłoszony zostanie zwycięzca. Decyzję o laureacie podejmie jury, w skład którego wejdę osoby z Amnesty International, Rady Programowej Stowarzyszenia oraz specjalnie zaproszony ekspert/ekspertka.
Od 2002 roku Amnesty International wręczała Pióro Nadziei za najlepszy tekst o prawach człowieka opublikowany w języku polskim w prasie lub Internecie. Od 2015 r. zmieniono formułę nagrody. Nagradzane są osoby, które zwracają uwagę opinii publicznej na przypadki łamania praw człowieka, odznaczają się społecznym zaangażowaniem w swojej pracy medialnej, przyczyniają się do pozytywnej zmiany na rzecz przestrzegania praw człowieka. Laureatem nagrody może zostać dziennikarz/dziennikarki, ale także osoba pracująca z mediami, np. pisarz, bloger, twórcy kampanii medialnych.
Wśród laureatów i laureatek Pióra Nadziei od 2002 r. znaleźli się: Bartosz Goszczyński, Witold Szabłowski, Magdalena Grzebałkowska, Krystyna Kurczab-Redlich, Natalia Bloch, Maria Kruczkowska, Tomasz Kwaśniewski, Jacek Żakowski, Bartek Dobroch, Joanna Podgórska, Agnieszka Fiedorowicz, Katarzyna Kwiatkowska, Michał Majewski, Paweł Reszka, Justyna Kopińska i Bartosz T. Wieliński, Wojciech Tochman. W 2016 r. nagrodę po raz pierwszy przyznano dziennikarce radiowej, była nią Agata Kowalska.
W Radzie Programowej Stowarzyszenia Amnesty International zasiadają: Jacek Białas (prawnik z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka); Beata Faracik (Prezeska Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu); Witold Klaus (Prezes Stowarzyszenia Interwencji Prawnej); Mikołaj Pietrzak (adwokat, szef Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej); Marzanna Pogorzelska (wykładowczyni akademicka, edukatorka praw człowieka); Katarzyna Szymielewicz (Prezeska Fundacji Panoptykon), Krzysztof Śmiszek (Prezes Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego).
Nagrodą jest wyjątkowa statuetka – przeźroczyste pióro z zatopionym w środku drutem kolczastym, przymocowane do betonowego etui, wykonana przez agencję Fat Baby.
