Amnesty International wzywa rząd do całkowitego wycofania projektów ustaw, które naruszają międzynarodowe zobowiązania Węgier.
Rządowy pakiet ustaw, nazywany pakietem „Zatrzymać Sorosa” to kolejna próba stygmatyzowania indywidualnych osób i organizacji. Został zaprezentowany jako metoda zatrzymania „nielegalnej migracji”, „wzmocnienia ochrony granic” oraz „ochrony bezpieczeństwa narodowego Węgier”.
Ustawy, jeśli zostaną przyjęte, nałożą na organizacje otrzymujące fundusze z zagranicy – i rzekomo „propagujące masową migrację” lub „wspierające nielegalną migrację” – obowiązek rejestracji, poinformowania władz o takich „nielegalnych” działaniach oraz upublicznienia takiej stygmatyzującej informacji, np. na stronie internetowej. Projekty ustaw zakładają także możliwość wprowadzenia nowego, bardzo wysokiego podatku na wszystkie fundusze pochodzące z zagranicy. Organizacje musiałyby stworzyć oddzielne konto bankowe na takie fundusze. Nowe prawo nałożyłoby nowe ograniczenia przemieszczania się na obywateli Węgier i inne osoby zaangażowane w działania powiązane z migracją. Projekt zawiera także przepisy dotyczące wydalenia obywateli innych krajów z terytorium Węgier.
Obrońcy praw człowieka i organizacje społeczeństwa obywatelskiego skoncentrowane na prawach migrantów i uchodźców na Węgrzech od lat pracują na rzecz praw osób do ubiegania się o ochronę oraz na rzecz zapewnienia, że Węgry przestrzegają międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony osób uciekających przed prześladowaniem.
Węgierskie władze usiłują publicznie demonizować migrantów, uchodźców i osoby poszukujące azylu. W opinii Amnesty International nowe ustawy mają na celu nasilić nękanie i zastraszanie obrońców praw człowieka i organizacji praw człowieka na Węgrzech.
Nowe prawo ograniczyłoby możliwości kontynuowania pracy przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego na Węgrzech poprzez fałszywe nazwanie ich działań „nielegalnymi”, nałożenie arbitralnych i nieproporcjonalnych obowiązków administracyjnych i olbrzymich kar pieniężnych oraz wprowadzenie nieuzasadnionych ograniczeń swobody przemieszczania się.
20 stycznia Gyula Budai, poseł partii Fidesz, publicznie określił Węgierski Komitet Helsiński, Węgierską Unię Wolności Obywatelskich oraz Amnesty International mianem organizacji pozarządowych „wspierających lub organizujących nielegalną migrację”. Szef Gabinetu Prezesa Rady Ministrów twierdził później, że posiada listę organizacji, które rzekomo „wspierają nielegalną migrację”. Węgierska Unia Wolności Obywatelskich zażądała udostępnienia tej listy zgodnie z prawem o dostępie do informacji publicznej.
Nowe prawo stanowiłoby uzupełnienie obowiązującej już od czerwca 2017 roku Ustawy o transparentności organizacji finansowanych z zagranicy. Ustawa ta wprowadziła obowiązek rejestracji organizacji finansowanych z zagranicy oraz kary pieniężne i sankcje karne za niedopełnienie tego obowiązku.
Postępowanie w sprawie naruszenia prawa UE zainicjowane przez Komisję Europejską przeciwko Węgrom po przyjęciu ustawy z 2017 roku nadal jest w toku przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Amnesty International na Węgrzech odmówiła stosowania się do ustawy z czerwca 2017 roku i razem z innymi organizacjami zgłosiła sprawę do sądu.
Międzynarodowe prawo praw człowieka gwarantuje wolność zrzeszania się, które obejmuje prawo do tworzenia i przystępowania do formalnych lub nieformalnych grup podejmujących wspólne działania, co stanowi kluczowy element pracy obrońców praw człowieka. Państwa mają obowiązek zapewnienia ram prawnych do utworzenia stowarzyszeń i muszą powstrzymać się od nadmiernego zakłócania korzystania z tego prawa.
Prawo do poszukiwania, otrzymywania i wykorzystywania środków, w tym funduszy międzynarodowych i zagranicznych, to nieodłączny element wolności zrzeszania się, chroniony przez Deklarację ONZ o obrońcach praw człowieka. W świetle prawa UE państwa członkowskie nie mogą nakładać nieuzasadnionych i/lub nieproporcjonalnych ograniczeń na swobodę przepływu kapitału, w tym funduszy spoza UE.
Władze otworzyły 3-tygodniowe konsultacje publiczne projektów ustaw. Na początku lutego ustawy trafią do węgierskiego parlamentu pod debatę i głosowanie. Amnesty International, we współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi i aktorami społeczeństwa obywatelskiego na Węgrzech, będzie uczestniczyła w konsultacjach.
Amnesty International wzywa węgierski rząd do wycofania projektów, ponieważ naruszają prawo do wolności zrzeszania się, słowa i przemieszczania się oraz są:
- Nieuczciwe – projekty nie mają na celu powstrzymania migracji, ale nasilenie nękania i zastraszania niezależnych organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego na Węgrzech, które rozpoczęły się w 2013 roku, zostały wzmocnione ustawą z czerwca 2017 roku i teraz będą kontynuowane.
- Arbitralne – rząd nie może mieć absolutnej władzy decydowania o tym, kto w społeczeństwie obywatelskim wykonuje ważną pracę i jakie fundusze powinny być dla nich dostępne. W świetle prawa międzynarodowego ludzie mają prawo do tworzenia organizacji i wspólnej pracy na rzecz interesu społeczeństwa.
- Szkodliwe – każda organizacja pozarządowa i społeczeństwa obywatelskiego na Węgrzech, która otrzymuje zagraniczne fundusze, może stracić swój status w wyniku zaproponowanych ustaw. Może to oznaczać radykalne ograniczenie zdolności społeczeństwa obywatelskiego do promowania praw człowieka, kontynuowania pomocy prawnej i socjalnej niezapewnianej przez rząd, lobbowania na rzecz ochrony innych sektorów działających w publicznym interesie, w tym wolnej i niezależnej prasy.