Przez ostatnie lata w Polsce odbyło się tysiące demonstracji, dzięki którym udało się zatrzymać lub spowolnić niszczące zmiany prawne. Odpowiedzią władz na pokojowe demonstracje było zaostrzenie prawa o zgromadzeniach oraz próba dyskredytowania i zastraszania uczestników protestów.
Do masowych protestów na ulicach doszło ponownie w październiku 2020 i styczniu 2021 r. w związku z wydanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, którego skutkiem jest niemal całkowity zakaz aborcji w Polsce.
Podczas demonstracji miały miejsce przypadki nadmiernego użycia siły przez policję wobec pokojowo protestujących, dochodziło do arbitralnych zatrzymań, wywożenia demonstrujących do jednostek policji znajdujących się daleko od miejsca zatrzymania, a także niezapewniania zatrzymanym dostępu do prawnika.
Dodatkowo zniechęcić do brania w udziału w protestach ma brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu wystawionego przez policjanta (projekt zmian złożony w Sejmie w styczniu 2021 r.) Jeśli zmiany zostaną przyjęte przez Sejm zniknie nasze prawo do odmowy przyjęcia mandatu, jeśli zostaniemy np. zatrzymani podczas demonstracji.
Zamiast mieć, jak dotychczas, prawo do podważania ustaleń i decyzji funkcjonariuszy przed sądem, będziemy mogli jedynie odwołać się od nałożonej przez policjanta kary. A pieniądze mogą być ściągnięte z naszego konta przez komornika, jeśli nie zapłacimy ich dobrowolnie. Zniknie również domniemanie naszej niewinności, które powinniśmy być objęci podczas postępowania.W konsekwencji, policjant uprawniony do wystawiania mandatów będzie w pozycji quasi-sądu zbierającego dowody, stwierdzającego popełnienie wykroczenia oraz nakładającego na domniemanego sprawcę karę.Zatrzymanie, mandat, zarzuty karne, inwigilacja – to w dzisiejszej Polsce tylko niektóre z konsekwencji, z którymi musisz się liczyć, wybierając się na demonstracje. Nie musisz się na to godzić!
Ograniczanie wolności zgromadzeń wraz z systematycznym niszczeniem niezależności sądownictwa to niebezpieczne połączenie. Zatrzymaj je!
Zmiana jest możliwa, gdy działamy razem. Dołącz do naszego apelu do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Sprawiedliwości. Domagaj się swoich praw! Pokażmy #MocUlicy
Uczestnicy demonstracji ulicznych protestują przeciwko podejmowanym przez władze próbom ograniczania możliwości korzystania z praw człowieka, w tym praw kobiet, sprzeciwiają się narastającej fali nacjonalizmu i ksenofobii oraz zwracają uwagę na niebezpieczeństwa grożące środowisku naturalnemu.
Niemniej w dzisiejszej Polsce uczestnictwo w protestach wymaga nie tylko determinacji i czasu, ale także numeru telefonicznego do prawnika i gotowości stawienia czoła konsekwencjom, poczynając od nękania, poprzez ataki fizyczne i słowne, czasowe pozbawienie wolności, aż po zarzuty karne. Uczestnikom protestów w Polsce często grożą zatrzymania i postępowania karne, nie wspominając o stosowaniu siły przez funkcjonariuszy policji i przedstawicieli innych służb porządku publicznego.
Amnesty International w swoich raportach dokumentuje stan wolności zgromadzeń w Polsce i sposób, w jaki państwo reaguje na trwające w Polsce protesty – nękaniem i ściganiem. Przedstawia także skutki przyjętych w 2016 roku zmian w prawodawstwie, które doprowadziły do rozszerzenia skali inwigilacji prowadzonej przez organy ochrony porządku publicznego. W rezultacie obywatele nie wiedzą, czy zostali poddani »kontroli operacyjnej« (i przez kogo), co tylko sprzyja rozbudzeniu nastroju niepewności i obaw.
Amnesty International udokumentowała następujące oznaki nasilającego się zjawiska ograniczania możliwości korzystania z wolności zgromadzeń i wolności wypowiedzi w Polsce:
- tłumienie protestów przejawiające się użyciem siły wobec ich uczestników, brak pociągania do odpowiedzialności winnych łamania praw człowieka oraz ściganie uczestników pokojowych protestów;
- nierówne traktowanie zgromadzeń – zarówno w prawie, jak i w praktyce;inwigilacja aktywistów i aktywistek;
- ograniczanie niezależności sądów, które ogrywają istotną rolę w ochronie wolności zgromadzeń i wolności wypowiedzi.
Więcej informacji znajdziesz w raportach Amnesty International:
Moc ulicy. W obronie wolności zgromadzeń w Polsce, czerwiec 2018 Polska: Demonstracje w obronie praw człowieka. Zastraszanie, inwigilacja i ściganie uczestników protestów, październik 2017