Hamas i inne palestyńskie ugrupowania zbrojne rażąco naruszyły prawo międzynarodowe i wykazały się mrożącym krew w żyłach lekceważeniem ludzkiego życia, dokonując okrutnych i brutalnych zbrodni, w tym masowych egzekucji, brania zakładników i przeprowadzania ataków rakietowych na Izrael bez rozróżnienia celu, stwierdziła dziś Amnesty International. Amnesty International będzie kontynuować dochodzenie, aby ustalić pełen zakres czynów stanowiących zbrodnie w świetle prawa międzynarodowego, ponieważ wciąż pojawiają się dowody na okrucieństwa, które miały miejsce w południowym Izraelu.
W Izraelu zginęło ponad 1200 osób – głównie cywilów, w tym dzieci – a 2400 zostało rannych od czasu rozpoczęcia ataków wczesnym rankiem 7 października. W Strefie Gazy co najmniej 1200 osób, w tym dzieci, zostało zabitych w wyniku izraelskiego odwetu wojskowego. Niedawno zintensyfikowana blokada, która całkowicie odcięła dostawy wody, elektryczności, żywności i paliwa, pogłębia i tak już katastrofalny kryzys humanitarny w Strefie Gazy. Izraelska blokada stanowi zbiorową karę, która jest również zbrodnią wojenną.
Materiał wideo przeanalizowany przez Laboratorium Dowodów Kryzysowych (Crisis Evidence Lab) Amnesty International pokazuje palestyńskich bojowników w pierwszym dniu ataków umyślnie strzelających do cywilów i biorących ich jako zakładników. Najbardziej tragiczny w skutkach był atak na festiwal Nova Music, w którym zginęło co najmniej 260 cywilów, a wielu innych wciąż jest zaginionych.
Zweryfikowaliśmy filmy, które mrożą krew w żyłach. Pokazują uzbrojonych mężczyzn, którzy strzelają do ludności cywilnej i odciągają ludzi, by wziąć ich jako zakładników. Na jednym z zatrważających nagrań uzbrojeni mężczyźni paradują z porwaną kobietą przez centrum Gazy. To scena niczym z koszmaru. Wszyscy uprowadzeni cywile, wśród których są także dzieci, muszą zostać natychmiast uwolnieni.
Agnès Callamard, sekretarz generalna Amnesty International
“Masakry ludności cywilnej to zbrodnia wojenna i nie może być żadnego usprawiedliwienia dla tych haniebnych ataków. Zweryfikowaliśmy filmy, które mrożą krew w żyłach. Pokazują uzbrojonych mężczyzn, którzy strzelają do ludności cywilnej i odciągają ludzi, by wziąć ich jako zakładników. Na jednym z zatrważających nagrań uzbrojeni mężczyźni paradują z porwaną kobietą przez centrum Gazy. To scena niczym z koszmaru. Wszyscy uprowadzeni cywile, wśród których są także dzieci, muszą zostać natychmiast uwolnieni. Zbrodnie te muszą zostać zbadane w ramach toczącego się przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych przez wszystkie strony obecnego konfliktu” – powiedziała Agnès Callamard, Sekretarzyni Generalna Amnesty International.
“Dobrze udokumentowane zbrodnie wojenne Izraela nie usprawiedliwiają straszliwych działań palestyńskich grup zbrojnych ani nie zwalniają ich ze zobowiązań prawa międzynarodowego. Nie zwalniają z poszanowania podstawowych zasad humanitaryzmu i ochrony ludności cywilnej”.
Niniejsze dochodzenie koncentruje się na niektórych zbrodniach wojennych i naruszeniach praw człowieka popełnionych przez Hamas i inne palestyńskie ugrupowania zbrojne od 7 października. Jest to pierwszy raport z trwających badań Amnesty International nad eskalacją przemocy i łamaniem praw człowieka w Strefie Gazy i Izraelu. W Strefie Gazy zginęło co najmniej 1200 Palestyńczyków, a ponad 5600 zostało rannych.
“W czasie niszczycielskich ataków odwetowych sił izraelskich na Strefę Gazy Amnesty International podkreśla, że ani bezpieczeństwa, ani sprawiedliwości nie da się osiągnąć poprzez rozlew krwi ludności cywilnej w Gazie i stosowanie zasady odpowiedzialności zbiorowej”, powiedziała Agnès Callamard.
Ataki na Izrael rozpoczęły się od masowego ostrzału rakietowego ze Strefy Gazy, po którym Hamas i inne palestyńskie grupy zbrojne wtargnęły na terytorium Izraela. Tysiące rakiet uderzyło w kilka obszarów w środkowym i południowym Izraelu. Uderzenia rakietowe dosięgnęły także Tel Awiw. W wyniku tych bezprawnych ataków zginęli zarówno Izraelczycy, jak i Palestyńczycy. Rakiety uderzyły również w nieuznawane palestyńskie wsie w regionie Negev/Nakab, zabijając co najmniej sześciu cywilów, w tym pięcioro dzieci. Te społeczności już teraz znajdują się w szczególnie trudnym położeniu i nie mają dostępu do schronień.
Oprócz przerażających masowych egzekucji ludności cywilnej, które miały miejsce w kilku miejscach w południowym Izraelu, co najmniej 150 zakładników zostało uprowadzonych do Strefy Gazy. Izraelscy urzędnicy podali, że wśród nich znajdują się także dzieci i obcokrajowcy.
Uprowadzanie cywilów jest zabronione przez prawo międzynarodowe, a branie zakładników jest zbrodnią wojenną. Wszyscy cywile przetrzymywani jako zakładnicy muszą zostać uwolnieni natychmiast, bezwarunkowo, cali i zdrowi. Wszystkie osoby przetrzymywane w niewoli muszą być traktowane humanitarnie, zgodnie z prawem międzynarodowym i muszą mieć zapewnioną opiekę medyczną.
Filmy zweryfikowane przez Amnesty International pokazują bojowników Hamasu uprowadzających i celowo zabijających ludność cywilną w izraelskich osiedlach mieszkalnych w pobliżu Strefy Gazy 7 października.
Na późniejszych nagraniach z tego samego dnia sześciu mężczyzn w wojskowym ekwipunku zabiera czterech cywilów z rękami związanymi za plecami. Martwe ciała tych cywilów pojawiają się na innym nagraniu z tej samej lokalizacji. Podobne szokujące sceny pojawiają się w innych filmach zweryfikowanych przez Amnesty International. To obrazy nakręcone w kibucu Kfar Aza, w kibucu Re’im i wzdłuż drogi 232, na których uzbrojeni mężczyźni strzelają z bliskiej odległości do samochodów oraz do cywila ukrywającego się w schronie przeciwbombowym.
Zorientowałem się, że rozlewają wszędzie paliwo, żeby spalić okolicę. Słyszałem, jak się pali, czułem swąd spalenizny. Wtedy zdałem sobie sprawę, że nie mam wyboru – albo wyjdę i mnie zastrzelą albo spłonę w tej kryjówce.
Ocalały z ataku
W jednym z przykładów, filmy z kibucu Be’eri przeanalizowane przez Amnesty pokazują dwóch mężczyzn w wojskowym ubraniu strzelających z bliskiej odległości do samochodu i zabijających kierowcę i dwóch pasażerów przed wejściem na teren osiedla. Trzy ciała są następnie filmowane, jak dwaj uzbrojeni mężczyźni wywożą je samochodem.
Atak podczas festiwalu Nova Music
Atak na Nova Music festiwal pochłonął największą liczbę ofiar cywilnych tego dnia. Na festiwalu w pobliżu granicy ze Strefą Gazy zginęło co najmniej 260 osób. Atak rozpoczął się około 7:00 lub 7:30 rano od ostrzału rakietowego z Gazy. Następnie zaatakowały grupy uzbrojonych bojowników. Laboratorium Dowodowe Amnesty International (Crisis Evidence Lab) było w stanie zweryfikować lokalizację i czas powstania 18 filmów, nakręconych głównie przez ocalałych. Co najmniej jeden z filmów wydaje się być nagrany przez członków zaangażowanych grup zbrojnych.
Siedem zweryfikowanych nagrań wideo pokazuje, jak uzbrojeni mężczyźni strzelają do ludności cywilnej. W tle słychać odgłosy ciągłego ostrzału. Pięć filmów pokazuje ludzi, którzy próbują uciec, w tym przez pobliskie pole lub chowając się za krzakami. Na jednym nagraniu uzbrojony mężczyzna strzela bezpośrednio do leżącego na ziemi cywila. Na innym filmie uzbrojeni mężczyźni strzelają bezpośrednio do samochodów, którymi cywile próbują uciec z terenu festiwalu. Pięć filmów pokazuje ludzi wziętych jako zakładników.
Czułem, że coś jest nie tak. Miałem złe przeczucia. Nie potrafię tego wyjaśnić, jestem ojcem.
Jaakow Argamani, ojciec porwanej Noi
Amnesty International rozmawiała z 22-letnim ocalałym. Gdy tylko zapanował chaos, pobiegł do pobliskiego lasku. Wykopał rękoma dół i zakopał się wśród drzew, używając wszystkiego, co wpadło mu w ręce, by przykryć swoje ciało. Pozostał w ukryciu przez sześć godzin, podczas których słyszał ciągłe strzały. W pewnym momencie podniósł głowę na tyle, by zobaczyć bojowników strzelających uciekającym ludziom w plecy.
“Zorientowałem się, że wszędzie rozlewają paliwo, żeby spalić okolicę. Słyszałem, jak się pali, czułem swąd spalenizny. Wtedy zdałem sobie sprawę, że nie mam wyboru – albo wyjdę i mnie zastrzelą, albo spłonę w tej kryjówce.
Nie mogę spać w nocy i nie mogę być sam. Za każdym razem, gdy próbuję zasnąć, gdy zamykam oczy, przypominam sobie ten horror – wszędzie ciała, ludzie uwięzieni w płonących samochodach, zapach krwi” – powiedział.
Jaakow Argamani, którego córka Noa została uprowadzona jako zakładniczka, powiedział, że zaczął się martwić w sobotę rano, gdy usłyszał syreny i nie był w stanie skontaktować się z Noą.
“Czułem, że coś jest nie tak. Miałem złe przeczucia. Nie potrafię tego wyjaśnić, jestem ojcem – a wiesz, kiedy rodzice czują coś złego, nie potrafimy tego wyjaśnić. Próbowałem się z nią skontaktować, ale nie mogłem jej złapać”.
Jaakow skontaktował się ze szpitalami w poszukiwaniu córki, ale w żadnej z placówek nie została ona zarejestrowana. Później otrzymał telefon od kogoś, kto powiedział, że widział nagranie, na którym Noę zabierają na motocyklu do Strefy Gazy. Jaakow powiedział Amnesty International:
“Nie mogłem w to uwierzyć. Uwierzyłem dopiero wtedy, gdy zobaczyłem więcej nagrań wideo, na których widać ją na motocyklu, jej chłopaka w innym pojeździe obok niej, jak ich zabierają do Strefy Gazy. Nie mogę przestać o niej myśleć”.
Uri David, którego dzieci Tair i Hodaya David są wśród osób zaginionych, powiedział na konferencji prasowej 9 października:
“Minęło 48 godzin, a wiele rodzin nic nie wie. Nic. Wczoraj rano miałem kontakt telefoniczny z moimi córkami. Leżały na ziemi … słyszałem odgłosy w tle, jakby to był poligon … krzyki po arabsku wszędzie dookoła. Słyszałem to i kazałem im położyć się na ziemi, twarzą do siebie i trzymać się za ręce. Nawet nie oddychać. Wstrzymać oddech. To nie było łatwe. Rozmawiałem z nimi przez telefon przez około 30 minut. Aż usłyszałem cztery oddechy, ciężkie dyszenie, a potem – nie odpowiadały. Proszę cały świat, aby to zobaczył. Musimy jak najszybciej odzyskać nasze dzieci”.
Czas skończyć z cyklem okrucieństw
Amnesty International wzywa społeczność międzynarodową do podjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby zapewnić pełną ochronę praw człowieka Palestyńczykom i Izraelczykom oraz zagwarantować sprawiedliwość i zadośćuczynienie ofiarom.
Amnesty International wzywa również władze Izraela i palestyńskie grupy zbrojne do ścisłego przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego: przede wszystkim poprzez humanitaryzm w działaniach wojennych, podejmowanie niezbędnych środków ostrożności, aby zminimalizować szkody dla ludności cywilnej i obiektów cywilnych oraz powstrzymywanie się od bezprawnych ataków i nakładania zbiorowych kar na ludność cywilną.
Amnesty International wzywa wszystkie palestyńskie ugrupowania zbrojne w Strefie Gazy do bezwarunkowego i natychmiastowego uwolnienia wszystkich cywilnych zakładników.
Organizacja ponawia swój apel do Izraela o zakończenie trwającej od 16 lat nielegalnej blokady Strefy Gazy, zaczynając od natychmiastowego zawieszenia zwiększonych restrykcji, które zostały nałożone w ubiegłym tygodniu. Izrael musi położyć kres bezprawnym atakom, które zabijają lub ranią ludność cywilną oraz niszczą cywilne domy i infrastrukturę.
Amnesty International wzywa również rząd Izraela, aby powstrzymał się od podżegania do przemocy i eskalowania napięć na okupowanym Zachodnim Brzegu, w tym we Wschodniej Jerozolimie. Rząd musi zapewnić bezpieczeństwo wszystkim cywilom mieszkającym w obszarach pod jego kontrolą.
W 2021 r. Międzynarodowy Trybunał Karny wszczął dochodzenie w sprawie sytuacji w Palestynie. Jego mandat obejmuje zbrodnie prawa międzynarodowego popełnione przez wszystkie strony obecnych walk, jak właśnie potwierdził, a także zbrodnię przeciwko ludzkości, jaką jest apartheid wobec Palestyńczyków. Amnesty International wzywa Prokuratora MTK do przyspieszenia toku śledztwa i uwzględnienia ostatnich zbrodni popełnionych przez wszystkie strony.
Ostatnie ataki w Izraelu trzeba rozpatrywać w szerszym kontekście sytuacji w Izraelu i na Okupowanych Terytoriach Palestyńskich. Amnesty International powtarza jednak z całą mocą, że nic nie może usprawiedliwiać zbrodni wojennych.
Należy pilnie zająć się niesprawiedliwością i naruszeniami, które są jedną z głównych przyczyn tej przemocy. Ludność cywilna będzie nadal płacić najwyższą cenę, dopóki Izrael nie zlikwiduje systemu apartheidu wobec Palestyńczyków, w tym nie zakończy nielegalnej blokady Strefy Gazy.
Ramy prawne
Międzynarodowe prawo humanitarne ma zastosowanie w konfliktach zbrojnych i nakłada na wszystkie strony konfliktu obowiązek ochrony ludności cywilnej i ograniczenia ludzkiego cierpienia podczas wojny. Walki między siłami izraelskimi a Hamasem i innymi palestyńskimi grupami zbrojnymi podlegają zasadom prowadzenia działań wojennych, w tym zwyczajowemu międzynarodowemu prawu humanitarnemu. Szczególnie istotne w kontekście tego konfliktu są zakazy bezpośrednich ataków na ludność cywilną, zabójstw, brania zakładników i ataków bez rozróżnienia celu.
Podstawową zasadą międzynarodowego prawa humanitarnego jest to, że strony konfliktu nigdy nie mogą kierować ataków na ludność cywilną i podejmują wszelkie możliwe środki, aby zapobiec krzywdzeniu ludności cywilnej i uszkodzeniom infrastruktury cywilnej.
Zakazane są również ataki bez rozróżnienia celu, w tym ataki wykorzystujące środki walki, których nie można skierować na konkretny cel wojskowy, takie jak rakiety wystrzeliwane przez palestyńskie grupy zbrojne ze Strefy Gazy. Zakazane jest również branie zakładników, czyli uprowadzenie lub przetrzymywanie połączone z groźbą zabicia, zranienia lub dalszego przetrzymywania zakładnika w celu zmuszenia strony trzeciej do wykonania lub powstrzymania się od wykonania jakiejkolwiek czynności jako warunku uwolnienia lub zapewnienia bezpieczeństwa zakładnikowi. Naruszenie wyżej wymienionych zasad jest zbrodnią wojenną pociągającą za sobą indywidualną odpowiedzialność karną, która rozciąga się na tych, którzy zaplanowali, zatwierdzili i nakazali takie bezprawne działanie.
Kontekst
W 2007 roku Izrael nałożył blokadę powietrzną, lądową i morską na Strefę Gazy, co dotknęło całą ludność cywilną i w praktyce oznaczało wymierzenie kar w systemie odpowiedzialności zbiorowej. Obecne walki są szóstą dużą operacją wojskową z udziałem Izraela i grup zbrojnych ze Strefy Gazy od tego czasu.
W czerwcu Amnesty International opublikowała dochodzenie w sprawie ofensywy na Strefę Gazy w maju 2023 r. Śledztwo potwierdziło, że Izrael bezprawnie zniszczył palestyńskie domy, często bez uzasadnienia koniecznością wojskową, co stanowi formę zbiorowej kary wobec ludności cywilnej.
W raporcie z lutego 2022 r. Amnesty International przedstawiła, w jaki sposób siły izraelskie dopuściły się w Strefie Gazy (a także na Zachodnim Brzegu i w Izraelu) czynów zabronionych przez Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego i Konwencję o apartheidzie, w ramach szeroko zakrojonego i systemowego ataku na ludność cywilną w celu utrzymania systemu ucisku i dominacji nad Palestyńczykami. Stanowi to zbrodnię przeciwko ludzkości w postaci apartheidu.