Nowy mechanizm ONZ umożliwi najuboższym dostęp do sprawiedliwości. Copyright Benjamin gz – Imaginechina
– Dostęp do sprawiedliwości jest kluczowy dla ofiar wszystkich naruszeń praw człowieka, a Protokół jest kluczowym krokiem, by to osiągnąć – stwierdza Salil Shetty, Sekretarz Generalny Amnesty International.
– Prawie 40 lat po wprowadzeniu w życie odpowiednika Protokołu do Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, wreszcie osiągnęliśmy równowagę pomiędzy tymi dwoma traktatami oraz znaczenie zasady niepodzielności wszystkich praw.
– Gratulujemy pierwszym dziesięciu krajom, które ratyfikowały Protokół, jednak wszystkie pozostałe państwa muszą pójść za ich przykładem. Aby można realnie wprowadzić prawa człowieka, każda osoba, której tej prawa są naruszane, musi posiadać dostęp do skutecznego środka ochrony jej praw – dodaje Salil Shetty.
Urugwaj zapewnił właśnie niezbędną, dziesiątą ratyfikację Protokołu, co oznacza, że zacznie on obowiązywać za trzy miesiące, od 5 maja 2013.
Pomimo tego wyraźnego kroku, stroną Protokołu nie jest ani jeden kraj afrykański, a Mongolia ratyfikowała go jako jedyny kraj azjatycki. Na całym świecie 160 krajów przystąpiło do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych i dlatego mogą ratyfikować również Protokół.
Protokół jest prawnie wiążący w tych krajach, które do niego przystąpiły.
Zbyt często rządy składają gołosłowne deklaracje dotyczące ich zobowiązań, wynikających z prawa międzynarodowego, do zapewnienia wszystkim praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych – mówi Salil Shetty. – Prawda jest taka, że w wielu krajach nie istnieją skuteczne mechanizmy do walki z pojawiającymi się naruszeniami.
Protokół pozwala osobom, które doświadczyły naruszeń, takich jak przymusowe eksmisje lub brak dostępu do edukacji z powodu miejsca zamieszkania, a które wyczerpały już wszystkie dostępne środki w swoim kraju, na składanie skarg, które zostaną rozpatrzone przez niezależny, międzynarodowy panel ekspertów.
Amnesty International udokumentowała wiele przypadków na całym świecie, gdzie prawa osób zostały naruszone, ale nie mogły one uzyskać sprawiedliwości – to dla nich ten Protokół będzie najważniejszy.
W Nigerii ponad 13 000 osób zostało przymusowo eksmitowanych w sierpniu 2009, gdy samorząd lokalny zignorował wyrok sądowy i zburzył ich nadbrzeżne osiedla.
W Słowenii rząd nie pomógł wielu rodzinom romskim, które obecnie żyją bez wody i sanitariatów w tymczasowych osadach.
W Stanach Zjednoczonych rząd nie zapewnił, by wszystkie kobiety miały dostęp do opieki zdrowotnej dla matek, co ogranicza ich prawo do zdrowej ciąży i porodu.
Protokół wprowadza kluczowe narzędzie szczególnie dla osób ubogich, dzięki któremu będą mogły wyegzekwować swoje prawa od rządu – w przeciwnym wypadku naruszenia nadal byłyby bezkarnie kontynuowane – mówi Salil Shetty.
10 państw, które do tej pory ratyfikowały Protokół to Argentyna, Boliwia, Bośnia i Hercegowina, Ekwador, Salwador, Mongolia, Portugalia, Słowacja, Hiszpania oraz Urugwaj.
Decyzje podejmowane w oparciu o ten mechanizm prawdopodobnie wpłyną na sądy krajowe i regionalne na całym świecie.
– Poza przystąpieniem do Protokołu, rządy muszą także zapewnić, by dostępne były krajowe mechanizmy, takie jak sądy i komisje praw człowieka, posiadające mandat i zdolność do egzekwowania praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych – stwierdza Salil Shetty.
Kontekst
Protokół został uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w drodze konsensusu dnia 10 grudnia 2008, a otwarty do ratyfikacji został 24 września 2009. Już trzydzieści dwa inne kraje podpisały Protokół, wyrażając w ten sposób zamiar jego ratyfikowania, lecz by stał się on prawnie wiążący potrzebna jest właśnie jego ratyfikacja.
Argentyna, Boliwia, Bośnia i Hercegowina, Ekwador, Salwador, Mongolia, Portugalia, Słowacja, Hiszpania oraz Urugwaj to kraje, które ratyfikowały Protokół Fakultatywny. Pozostałe 32 kraje, które podpisały Protokół Fakultatywny i muszą go ratyfikować to: Armenia, Azerbejdżan, Belgia, Burkina Faso, Wyspy Zielonego Przylądka, Chile, Kongo, Kostaryka, Demokratyczna Republika Konga, Finlandia, Francja, Gabon, Ghana, Gwatemala, Gwinea-Bissau, Irlandia, Włochy, Kazachstan, Luksemburg, Madagaskar, Malediwy, Mali, Czarnogóra, Holandia, Paragwaj, Senegal, Słowenia, Wyspy Salomona, Timor Wschodni, Togo, Ukraina oraz Wenezuela.
160 krajów z całego świata jest stronami Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR)). Pakt ten stanowi podstawę prawną dla ochrony i propagowania praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Gospodarcze, społeczne i kulturalne prawa obejmują między innymi prawa do pracy, zdrowia, edukacji, żywności, wody, warunków sanitarnych, należytego mieszkania, ubezpieczenia społecznego, oraz prawo do udziału w życiu kulturalnym. Wszystkie państwa, które są stronami ICESCR są zobowiązane przez prawo międzynarodowe do szanowania, ochrony i egzekwowania tych praw dla wszystkich ludzi, bez wyjątku.
Amnesty International jest członkiem globalnej Koalicji Organizacji Pozarządowych na rzecz Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, złożonej z ponad 300 organizacji społeczeństwa obywatelskiego z całego świata. Już od ośmiu lat prowadzi kampanię na rzecz Protokołu i wzywa wszystkie rządy na świecie do jego ratyfikowania.
Prace te prowadzone są w ramach Kampanii Żądamy Godności, skupiającej się na naruszeniach praw człowieka, które pogłębiają ubóstwo.
W ramach tej kampanii Amnesty International wzywa wszystkie rządy do zapewnienia, by ofiary naruszeń praw człowieka, w tym praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, miały do swojej dyspozycji skuteczne środki krajowe i międzynarodowe. Amnesty International wzywa wszystkie rządy do zapewnienia, by prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne były egzekwowane w systemach prawa krajowego, do umożliwienia dostępu do sprawiedliwości i przestrzegania decyzji dotyczących praw człowieka wydanych przez sądy oraz na podstawie międzynarodowych mechanizmów praw człowieka.