Wezwanie to zostało wystosowane po tym jak polski Prokurator Generalny zmienił prokuratora odpowiedzialnego za śledztwo prowadzone w tej sprawie, po raz drugi w ciągu roku. Ponadto nie podano żadnego powodu tej decyzji.
– Aby zapewnić wiarygodność, prokurator generalny musi przestać ukrywać się za zasłoną w postaci tajemnicy państwowej i musi wyjaśnić dlaczego nastąpiła ostatnia zmiana prokuratora-, stwierdziła Julia Hall, ekspert Amnesty International ds. terroryzmu i praw człowieka.
– Kilka zmian wprowadzonych w tym śledztwie doprowadziło już do opóźnień w wyegzekwowaniu odpowiedzialności.
Ostatnia decyzja jest kolejnym niepokojącym przykładem tego jak nadmierne stosowanie zasady tajemnicy państwowej może zagrozić wiarygodności śledztwa. Istotną cechą śledztwa musi być przejrzystość – jest to zarówno w interesie publicznym, jak i dla dwóch byłych więźniów, którzy otrzymali status poszkodowanych w prowadzonym śledztwie.
W roku 2002 obywatel Arabii Saudyjskiej Abd al-Rahim al-Nashiri został aresztowany w Dubaju, a Zayn al-Abidin Muhammad Husayn – znany również jako Abu Zubaydah – Palestyńczyk urodzony w Arabii Saudyjskiej, został aresztowany w Pakistanie. Obaj zostali przekazani w ręce Amerykanów i przez około cztery lata byli przetrzymywani w tajnych ośrodkach prowadzonych przez CIA.
W tym okresie nie mieli żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym, byli przetrzymywani w izolatce, oraz prawdopodobnie byli torturowani i maltretowani podczas przesłuchań.
Obejmowało to podtapianie i inne metody bicia i kopania, zmuszanie do rozbierania się do naga, pozbawianie snu, zmuszanie do przebywania w trudnych pozycjach oraz groźby.
We wrześniu 2006 tych dwóch więźniów zostało przeniesionych do Zatoki Guantánamo na Kubie, gdzie pozostają do chwili obecnej.
Abu Zubaydah oraz Abd al-Nashiri twierdzą, że byli przetrzymywani w tajnych więzieniach CIA w Polsce w okresie pomiędzy rokiem 2002 a 2003. Były one prowadzone w ramach tajnych programów zatrzymań i więzień wprowadzonych po atakach z 11 września 2001 w USA.
Amnesty International wierzy, że mężczyźni i ich przedstawiciele muszą mieć zapewniony rzeczywisty dostęp do informacji uzyskiwanych w toku prowadzenia śledztwa Prokuratora Generalnego i na każdym jego etapie powinni być informowani o terminach i przebiegu postępowania.
Zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami prawnymi Polski, rząd powinien podjąć wszelkie kroki w celu maksymalnego zwiększenia udziału w śledztwie ofiar, które twierdzą, że były torturowane i maltretowane oraz poddane przymusowym zaginięciom.
Amnesty International wzywa biuro Prokuratora Generalnego do publicznego ogłoszenia jakie kroki są podejmowane w celu zapewnienia, by prowadzone było niezależne, bezstronne, szczegółowe i skuteczne śledztwo, którego wynikiem będzie wyegzekwowanie odpowiedzialności, zarówno jeśli chodzi o odpowiedzialność karną poszczególnych osób jak i o szerszy kontekst zobowiązań związanych z prawami człowieka, jakie spoczywają na państwie polskim.
Działania Polski w kontekście praw człowieka będą w tym roku przedmiotem analiz zarówno w ramach Powszechnego Przeglądu Okresowego przeprowadzanego przez Radę Praw Człowieka ONZ jak i w ramach nadchodzącego raportu przygotowywanego przez Parlament Europejski w sprawie domniemanego transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów przez CIA w krajach europejskich.
Amnesty International oczekuje, że polski rząd będzie traktował te inicjatywy jako szansę na przedstawienie jak duży postęp dokonał się w tej kwestii, zgodnie z jego międzynarodowymi zobowiązaniami prawnymi.
Tłumaczył Bartosz Kumanek
