Omar Khadr, obywatel Kanady, został zatrzymany jako 15-latek w 2002 roku w Afganistanie, po wymianie ognia z siłami USA. Postawiono mu pięć zarzutów -zbrodni wojennych-, włączając oskarżenie o morderstwo za domniemane rzucenie granatu, który śmiertelnie ranił amerykańskiego żołnierza. Proces miał się zacząć dzisiaj.
-USA pozostało głuche na prośby społeczności międzynarodowej, w tym wysokich urzędników ONZ, która nawoływała do zaniechania tego niebezpiecznego precedensu – niesprawiedliwego sądzenia osoby oskarżonej o domniemane -zbrodnie wojenne- popełnionej jako dziecko-, powiedział Rob Freer, analityk prasowy Amnesty International.
-Po ośmiu latach ignorowania zobowiązań wobec praw człowieka, USA zamierza doprowadzić do osądzenia Omara Khadr używając procedur niezgodnych z międzynarodowymi standardami sprawiedliwego procesu-, mówi dalej Rob Freer. -Historia nie osądzi ich działań łagodnie-. W poniedziałek, sędzia wojskowy ustanowił, iż zeznania Omara Khadr złożone podczas jego pobytu w niewoli będą uwzględnione podczas procesu, odrzucając wniosek obrony, iż zeznania te powinny zostać wykluczone, ponieważ przypuszczalnie były efektem tortur lub innego rodzaju znęcania się.
-Sędzi wojskowemu zajęło tylko 90 sekund żeby ustanowić, bez żadnego uzasadnienia, że jakiekolwiek zeznania tego młodego zatrzymanego wypowiedziane w czasie jego przetrzymywania, mogą zostać użyte przeciwko niemu- stwierdziła Amnesty International.
Wybór siedmiu oficerów USA, którzy będą zasiadać w -ławie przysięgłych- w komisji wojskowej zakończył się wczoraj, a wstępne oświadczenia mają zacząć się dzisiaj. Omarowi Khadr grozi kara dożywocia. Nawet jeśli zostanie uniewinniony, może zostać umieszczony w nieznanym wojskowym areszcie, zgodnie z wytycznymi zawartymi w -Podręczniku Komisji Wojskowych-, który został wydany w kwietniu tego roku. -Komisje wojskowe są częścią systemu aresztowań i oskarżeń, które od początku trzymały USA po niewłaściwej stronie ich międzynarodowych zobowiązań wobec praw człowieka-, stwierdził Rob Freer.
-Dawno powinno zostać zlikwidowane, tak samo jak bezprawne areszty w Guantanamo.- Amnesty International, która posiada obserwatora w Guantanamo, sprzeciwia się używaniu komisji wojskowych przez USA od 2001 roku, kiedy zostały powołane przez byłego prezydenta USA George W. Busha.
Komisje wojskowe mają swoje trzecie wcielenie, przekształcone obecnie przez Ustawę o Komisjach Wojskowych (MCA) z 2009 roku, podpisaną przez Baracka Obamę w październiku 2009 roku, rewidującą jej wersję z 2006 roku.
-Respektując międzynarodowe prawo, USA powinny wziąć pod uwagę wiek Omara Khadr, w którym został aresztowany i sądzić go jak osobę nieletnią-, powiedział Rob Freer.
-Nie stało się tak, za to przetrzymywano go przez dwa lub więcej lat w odosobnieniu, poddając go powtarzającym się przesłuchaniom bez dostępu do pomocy prawnej lub sądu, a teraz stawia się go przed komisją wojskową, która nie spełnia międzynarodowych standardów, nawet jeśli stosowałyby akty oskarżenia wobec dorosłych-.
Amnesty International twierdzi, iż komisje są zależne od federalnych sądów USA i nie zapewnią ochrony sprawiedliwego procesu, jakie dostaliby obywatele USA za popełnienie takich samych przestępstw. Komisje wojskowe odmawiają prawa równości wszystkich ludzi przed sądami i równej ochrony prawnej.
-Powołanie komisji wojskowych było złym wyborem w 2001 roku i są one pomyłką również dzisiaj, a będąc przez nie sądzonym ma się świadomość, że sprawiedliwości nigdy nie stanie się zadość-, kontynuuje Rob Freer. -Proces Omara Khadr za domniemane -zbrodnie wojenne- popełnione w czasie, kiedy był dzieckiem – fakt, na który nikt nie dałby przyzwolenia w żadnym z istniejących trybunałów – będzie również niebezpiecznym precedensem-.
Tło wydarzeń
Omar Khadr został poważnie ranny podczas incydentu, w wyniku którego doszło do jego aresztowania. Następnie był przetrzymywany w bazie USA w Bagram w Afganistanie przez kilka miesięcy. Tam wywierano na niego naciski psychiczne, grożono gwałtem, zakrywano twarz i szczuto psami.
Został przewieziony do Guantanamo po ukończeniu 16-tego roku życia, gdzie jak twierdzi poddawano go ciągłym, pełnym przemocy przesłuchaniom. Przez trzy tygodnie w 2004 roku był poddawany technice pozbawiania snu.
Omar Khadr powiedział swoim prawnikom, że przesłuchujący zakuwali go w kajdanki w bolesnych pozycjach, grozili, że wyślą go do Egiptu bądź Syrii na tortury, i używali go jako -żywego mopa-, kiedy oddawał mocz na podłogę podczas przesłuchań.
Nie pozwolono mu widzieć się z prawnikiem do listopada 2004 roku, czyli przez ponad dwa lata od czasu pierwszego uwięzienia. Dowody przyznania się do zarzutów uzyskane jako rezultat tortur bądź innego rodzaju okrutnych, niehumanitarnych czy poniżających działań są pogwałceniem zobowiązań USA wobec międzynarodowych praw człowieka. Zamiast traktowania w sposób w jaki traktuje się nieletnich, jak nakazuje prawo międzynarodowe, Omar Khadr został uznany jako -nieprzyjacielski wojownik- i odmówiono mu dostępu do sądu w celu zakwestionowania legalności jego uwięzienia.
Komitet ONZ ds. Praw Dziecka sprawdził zgodność postępowania USA w sprawie udziału dzieci w zbrojnych konfliktach (Opcjonalny Protokół do Konwencji Praw Dziecka) i wezwał Stany Zjednoczone, by te nie sądziły przed trybunałem wojskowym żadnych zatrzymanych dzieci w jakimkolwiek zbrojnym konflikcie.
Dnia 26-tego maja 2010 roku UNICEF wezwało do zakończenia procesu Omara Khadr przed komisją wojskową. Specjalny reprezentant Sekretarza Generalnego ONZ ds. Dzieci i Zbrojnych Konfliktów wezwał rząd USA oraz Kanady, by nie ustanawiały groźnego precedensu i nie dopuściły do procesu.
Sąd Najwyższy Kanady uchwalił w styczniu, iż rząd kanadyjski powinien zapewnić zadośćuczynienie dla Omara Khadr za to, iż przesłuchiwano go podczas bezprawnego aresztu w Guantanamo, wiedząc, iż został poddany traktowaniu niezgodnemu z prawem. Jedyne działanie jakie podjął rząd kanadyjski, to prośba wystosowana do rządu amerykańskiego, by wszelkie oświadczenia oraz dowody zebrane przez kanadyjskich urzędników nie były wykorzystane przez komisję wojskową, ani w innych postępowaniach. Rząd USA nie spełnił tej prośby.
Amnesty International uważa, że nikt poniżej 18-ego roku życia nie powinien być przewieziony do Guantanamo, i że żadny tam zatrzymany, a w szczególności będący dzieckiem w czasie popełnienia domniemanego przestępstwa, nie powinien być sądzony przez komisje wojskowe.
Tłumaczyła Agnieszka Pyszycka
