Życie migrantów i uchodźców zagrożone u wrót Europy

Raport Ludzkie koszty budowy Twierdzy Europa: łamanie praw człowieka migrantów i uchodźców na granicach Europy analizuje politykę i praktykę kontroli granic Unii Europejskiej, które utrudniają, a często de facto uniemożliwiają, staranie się o ochronę międzynarodową na jej terytorium, a tym samym zmuszają ludzi uciekających przed konfliktami i prześladowaniami do podejmowania niebezpiecznych podróży przez morze.
– Efektywność polityk i praktyk stosowanych, by zapobiegać nieregularnej migracji, stoi pod znakiem zapytania, ale koszt ludzkiego życia nie może być kwestionowany. Niestety za prowadzenie takiej polityki płacą ci najbardziej bezbronni – powiedziała Weronika Rokicka, koordynatorka kampanii Amnesty International Polska.
Koszty kontroli granic
Unia Europejska wydaje miliardy euro na politykę migracyjną. Miliony z nich są wydawane co roku przez państwa członkowskie na budowę murów, ogrodzeń, zaawansowanych systemów monitoringu czy wzmacnianie patroli granicznych. Statystyka jasno pokazuje priorytety UE – 2 miliardy euro przeznaczono w latach 2007-13 na kontrolę granic zewnętrznych; a 700 milionów euro na poprawę systemu przyjmowania uchodźców.
UE i kraje członkowskie współpracują także z krajami ościennymi, z Turcją, Marokiem czy Libią, przekazując im fundusze na tworzenie strefy buforowej między Afryką i Azją a Unią Europejską. Strefa ta ma zatrzymywać uchodźców i migrantów zanim spróbują dostać się do Europy. Jednocześnie UE przymyka oko na naruszenia praw człowieka wobec migrantów i uchodźców mające miejsce w tych państwach.
– W praktyce państwa UE płacą po prostu krajom sąsiednim, żeby ochraniały za nie granice Europy. Problem polega na tym, że potencjalni uchodźcy wpadają tym samym w pułapkę i są zatrzymywani w państwach, które nie są w stanie zapewnić im poszanowania praw człowieka. Wiele osób pada tam ofiarą przemocy, wykorzystywania i nie ma możliwości ubiegania się o nadanie statusu uchodźcy. Państwa europejskie próbują w ten sposób przerzucić odpowiedzialność za uchodźców na kogoś innego.
Nielegalne zawracanie na granicy
Uchodźcy i migranci, którym udało się dotrzeć do granicy, są też nierzadko zawracani. Zawracanie to zatrzymywanie i zmuszanie do powrotu do kraju, z którego migrant przekroczył granicę bez umożliwienia takiej osobie ubiegania się o status uchodźcy i bez zważania na indywidualną sytuację zatrzymywanej osoby. Amnesty International udokumentowała zawracanie w Bułgarii, w Grecji, gdzie ta praktyka jest na porządku dziennym, a także w Hiszpanii, gdzie w lutym tego roku straż graniczna użyła gumowych kul oraz gazu łzawiącego wobec migrantów. 14 osób utonęło podczas próby ucieczki.
– Według danych biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców dzisiaj żyje na świecie więcej uchodźców niż kiedykolwiek po II Wojnie Światowej. Odpowiedź Unii Europejskiej na ten kryzys jest szokująca. Połowa z osób starających się szukać schronienia w Europie to osoby uciekające przed konfliktami w Syrii, Afganistanie, Erytrei i Somalii. Powinni oni mieć więcej możliwości legalnego i bezpiecznego dotarcia do Europy, by nie decydowali się na ryzykowną przeprawę przez morze.
Coraz więcej uchodźców i migrantów stara się dotrzeć do Europy drogą morską  – do Grecji czy Włoch. Co roku setki z nich giną. Szacuje się, że od 2000 roku 23 tysiące uchodźców i migrantów utonęło na Morzu Śródziemnym. Ponad 400 w jednym tylko wypadku w październiku 2013 roku.
Po tym wypadku Włochy rozpoczęły operację ratownictwa i poszukiwań na morzu “Mare Nostrum”. Przez ponad pół roku uratowano 50 tysięcy ludzi. – Państwa UE powinny wziąć na siebie wspólną odpowiedzialność za życie uchodźców i migrantów, idąc za przykładem Włoch. Tragedie, które dzieją się codziennie u wrót Europy, nie są nie do uniknięcia. Nie są także poza kontrolą UE. Wiele z nich jest skutkiem polityki UE i państw członkowskich. Dlatego Amnesty International wzywa, by państwa członkowskie nie przedkładały ochrony granic ponad ochronę ludzi – dodała Weronika Rokicka.
Fakty i liczby:
Na koniec 2013 najwięcej uchodźców mieszkało w następujących państwach: Pakistan, Iran, Liban, Jordania, Turcja, Kenia, Czad, Etiopia, Chiny, USA.
Od początku kryzysu z Syrii uciekło 2,8 miliona ludzi. Tylko 96 tysięcy dotarło do Europy.
Od 2000 roku na Morzu Śródziemnym życie straciło 23 tysiące migrantów i uchodźców. Ponad 400 w jednym tylko wypadku w październiku 2013 roku
Różnica w wydatkach z funduszy europejskich na przyjmowanie uchodźców i na kontrolę migracji – według krajów:

Wzrost wydatków na Frontex – agencję zarządzającą współpracą operacyjną na granicach zewnętrznych UE