Wczoraj po południu, dwa dni przed planowaną publikacją raportu Azerbejdżan: Igrzyska represji. Głosy, których nie usłyszycie podczas pierwszych Igrzysk Europejskich, Amnesty International otrzymała informację od Ambasady Azejbejdżanu w Londynie: “Azerbejdżan nie jest w stanie obecnie przyjąć misji Amnesty w Baku” oraz sugestię zmiany terminu wizyty na czas po zakończeniu Igrzysk.
– Fakt, że konferencja dotycząca raportu o uciszaniu krytycznych głosów przed Igrzyskami Europejskimi nie może się odbyć, to ironia losu. Jednak działania władz nie ukryły naruszeń, ale tym bardziej wystawiły na światło dzienne swoje desperackie próby stworzenia wokół Igrzysk strefy wolnej od jakiejkolwiek krytyki – powiedział Denis Krivosheev, zastępca dyrektora Amnesty International ds. Europy i Azji Centralnej.
Raport ujawnia, w jaki sposób przez ostatnie lata azerscy dziennikarze, obrońcy praw człowieka, opozycjoniści i prodemokratyczni aktywiści byli zastraszani, aresztowani, więzieni, atakowani i torturowani w ramach tłumienia wolności słowa przed Igrzyskami. Systematyczne niszczenie społeczeństwa obywatelskiego przed Igrzyskami Europejskimi podważa wszelkie wartości stojące pierwotnie za tego typu wydarzeniami sportowymi.
Co najmniej 20 więźniów sumienia w Azerbejdżanie zostało aresztowanych wyłącznie za pokojowe korzystanie z wolności słowa. Część z nich została oskarżona o oszustwa i niepłacenie podatków po wprowadzeniu w 2013 roku restrykcyjnego prawa dotyczącego funduszy i rejestracji organizacji pozarządowych. Innym postawiono zarzuty posiadania narkotyków, chuligaństwa czy nawet zdrady.
Wielu innych aktywistów uciekło z kraju, a ci, którzy pozostali, często boją się mówić o nadużyciach władz z powodu gróźb wobec nich samych i ich rodzin.
Obecnie niezależne media w Azerbejdżanie praktycznie nie istnieją, a gazety i stacje telewizyjne należące lub kontrolowane przez rząd są wykorzystywane do oczerniania krytyków władz.
Niesprawiedliwe procesy
Rasul Jafarow, założyciel organizacji pozarządowej Klub Praw Człowieka, został aresztowany w sierpniu zeszłego roku. Planował kampanię “Sport na rzecz demokracji”, aby zwrócić uwagę na pogarszającą się sytuację praw człowieka w kraju. W kwietniu został skazany na sześć i pół roku więzienia na podstawie zarzutów o niepłacenie podatków i nielegalny biznes.
Leyla Yunus, 60-letnia wielokrotnie nagradzana aktywistka praw człowieka, która otwarcie krytykuje rząd, została aresztowana w lipcu ubiegłego roku – kilka dni po tym, jak wezwała do bojkotu Igrzysk Europejskich ze względu na skrajne naruszenia praw człowieka w Azerbejdżanie. Od tamtego czasu przebywa w areszcie tymczasowym, ostatnio przedłużonym do Igrzysk, co oznacza prawie rok za kratkami bez procesu sądowego. Jej mąż Arif Yunus został aresztowany 5 dni później. Oboje oskarżeni są o zdradę, prowadzenie nielegalnego biznesu, niepłacenie podatków, nadużycie władzy, oszustwo i fałszerstwo. Leyla i jej mąż mają poważne problemy zdrowotne. Nie mogą rozmawiać ze sobą ani z nikim z rodziny.
Intigam Aliyev, prawnik zajmujący się prawami człowieka, który odniósł sukcesy w kilku sprawach przeciwko Azerbejdżanowi w Europejskim Trybunale Praw Człowieka, został aresztowany w lipcu ubiegłego roku na podstawie zarzutów o niepłacenie podatków i nielegalny biznes. W kwietniu tego roku został skazany na siedem i pół roku więzienia.
Wolność prasy
W lipcu zeszłego roku władze Azerbejdżanu zamroziły środki Instytutu dla Wolności i Bezpieczeństwa Reporterów, organizacji pozarządowej stojącej na czele ruchu obrony wolności prasy od 2006 roku. Prokuratura zarekwirowała dokumenty i sprzęt z biura, które od tamtego momentu jest zamknięte. Pracownicy, w tym dyrektor Emin Huseynov, byli przesłuchiwani. Po postawieniu Huseynovi zarzutów niepłacenia podatków i nielegalnego biznesu, zwrócił się o pomoc do ambasady Szwajcarii, gdzie przebywa od sierpnia ubiegłego roku. Uważa, że jak tylko opuści ambasadę, zostanie aresztowany.
W grudniu ubiegłego roku biuro Radia Wolna Europa w Baku zostało przeszukane i zamknięte przez pracowników biura prokuratora. Nie podano żadnego oficjalnego uzasadnienia. Zarekwirowano dokumenty i sprzęt, a 12 pracowników aresztowano i przesłuchano. Zostali wypuszczeni dopiero po podpisaniu nakazu milczenia.
Khadija Ismayilova, dziennikarka Radia Wolna Europa, badała powiązania pomiędzy rodziną prezydenta Ilhama Aliyeva a dochodowym projektem w Baku, kiedy została aresztowana w grudniu zeszłego roku. Została oskarżona o “namawianie współpracownika do popełnienia samobójstwa”. Współpracownik przyznał, że został zmuszony do złożenia skargi przeciwko niej, a jego próba samobójcza nie ma nic wspólnego z Ismayilovą. Spotykała się z zastraszaniem od wielu lat a teraz grozi jej 12 lat więzienia.
Aktywiści
Raport pokazuje, że Azerbejdżan jest niebezpiecznym miejscem dla prodemokratycznej młodzieży. Aktywiście z ruchu NIDA, którzy krytykują władze na Facebooku lub organizują pokojowe zgromadzenia, zostali aresztowani i oskarżeni o posiadanie materiałów wybuchowych oraz zamiar naruszenia porządku publicznego. Według Amnesty International zarzuty są sfałszowane. Członkowie NIDA byli bici i torturowani w celu wymuszenia fałszywych zeznań. 17-latek Shahin Novruzlu stracił podczas przesłuchania cztery zęby.
“To królestwo terroru – wszyscy się boją… Ataki na NIDA to mocna wiadomość dla innych aktywistów – jeśli rząd może złamać NIDa, grupę wyedukowanej, inteligentnej młodzieży, to znaczy, że jest w stanie zrobić co tylko zechce każdemu, kto odważy się mówić”, powiedział Turgut Gambar, członek zarządu NIDA.
Amnesty International wzywa rząd Azerbejdżanu do uwolnienia wszystkich więźniów sumienia i do poszanowania wolności słowa, zrzeszania i zgromadzeń. Międzynarodowa społeczność, w tym rządy i Europejski Komitet Olimpijski, muszą wywrzeć presję na władze Azerbejdżanu, aby przestrzegały praw człowieka.
Dodatkowe informacje
Igrzyska Europejskie odbędą się w dniach 12-28 czerwca 2015 roku. Odpowiada za nie Europejski Komitet Olimpijski. Do Baku przyjedzie około 6000 atletów 20 dyscyplin sportowych z 50 krajów. Szacuje się, że koszt wydarzenia to około 10 miliardów dolarów amerykańskich.
