Organizacja jest zaniepokojona faktem, że oświadczenie z 16 października – według którego w Iranie miało nie dochodzić do egzekucji osób poniżej 18 roku życia, bez względu na charakter popełnionego przestępstwa – celowo wprowadziło w błąd irańską i światową opinię publiczną.
18 października Hossein Zabhi, zastępca prokuratora krajowego powiedział, że prawo qesas – termin używany przez irańskie władze, odnoszący się do egzekucji sprawcy morderstwa, rozpatrywanego jako prywatna okoliczność zachodząca pomiędzy dwoma stronami – -nie jest zależne od władz, ale od prywatnej strony skarżącej-. Stanowi zatem wyjątek nieuwzględniony w poprzednim oświadczeniu.
Dla co najmniej 130 rodzin osób skazanych na karę śmierci za przestępstwa popełnione przed 18 rokiem życia najnowsze oświadczenie stanowi koniec nadziei na to, że ich bliscy unikną egzekucji. Oznacza także, że głosy wielu obrońców praw człowieka zaangażowanych w tę sprawę były i będą nadal ignorowane.
Amnesty International wzywa najwyższego przywódcę Iranu by korzystając ze swojej władzy jak najszybciej interweniował w tej sprawie. Należy raz na zawsze położyć kres egzekucjom nieletnich przestępców, także tych skazanych za morderstwo zgodnie z prawem qesas.
TŁO WYDARZEŃ
16 października Hossein Zabhi, zastępca prokuratora krajowego oświadczył, że zgodnie z nowo przyjętą dyrektywą państwo nie będzie wykonywało wyroków śmierci za żadne przestępstwa popełnione przed 18 rokiem życia. Wypowiedź ta została z radością odebrana w Iranie i poza jego granicami, ponieważ mimo że dyrektywa nie posiada mocy prawnej, stanowi ważny krok w kierunku zerwania z dotychczasowymi praktykami.
Dyrektywa szefa irańskiego wymiaru sprawiedliwości z 2002 roku, która miała położyć kres egzekucjom poprzez ukamienowanie nigdy nie doczekała się pełnej implementacji; wyroki ukamienowania ciągle zapadały. Do takiej egzekucji doszło w lipcu 2007 roku.
W irańskim systemie prawa istnieje również rozróżnienie pomiędzy karą egzekucji (-Hokm-e -edam-) oraz -Qesas-, chociaż w mediach często mówi się o osobach skazanych według -Qesas-, że są skazani na śmierć. W irańskim prawie morderstwo rozpatrywane jest jako prywatna okoliczność zachodząca pomiędzy dwoma stronami prawa cywilnego – rolą państwa jest znalezienie rozwiązania kwestii spornej na drodze postępowania sądowego. W tym rozumieniu, kara śmierci jest narzucona przez państwo, podczas gdy -Qesas- dyktowane jest przez rodzinę ofiary. Z tego powodu, w wyrokach -Qesas- głowa państwa nie może zastosować amnestii ani ułaskawienia. Zgodnie z prawem międzynarodowym władze Iranu są odpowiedzialne za przestrzeganie i ochronę praw swoich mieszkańców, niezależnie od tego jaką rolę w postępowaniu sądowym odgrywają strony prywatne.
W przypadku stosowania prawa qesas władze Iranu muszą przestrzegać praw wszystkich nieletnich przestępców gwarantując im dostęp do procedur pozwalających uniknąć egzekucji i chronić ich przed wszelkimi działaniami stron prywatnych mogących doprowadzić do wykonania kary śmierci.
W Iranie wykonywano egzekucje zarówno na nieletnich przestępcach będących poniżej 18 roku życia, jak i na pełnoletnich, którzy dokonali przestępstwa przed ukończeniem 18 lat.
Według informacji zdobytych przez Amnesty International, co najmniej 130 nieletnim przestępcom grozi egzekucja, jednak prawdziwa liczba młodocianych więźniów przetrzymywanych w celach śmierci może być wyższa. Od 1990 roku w Iranie wykonano 37 wyroków śmierci na nieletnich, ośmiu z nich stracono w 2007 roku, a co najmniej sześciu w 2008 roku. Nie ma informacji by jakiekolwiek inne państwo dokonało egzekucji na nieletnim przestępcy w 2008 roku.
Tłumaczyła Gabrysia Cichowicz
