EUR 49/011/2007
Organizacja uważa, iż tak drastyczne kroki, polegające na pozbawianiu prawa do wolności zgromadzeń, powoływania organizacji oraz swobodnego wyrażania opinii, są częścią rządowego planu zastraszania i unieszkodliwiania młodych aktywistów oraz paraliżowania całego społeczeństwa.
W ciągu ostatnich sześciu tygodni ponad 12. młodych działaczy zostało ukaranych przez Sąd Administracyjny na podstawie kodeksu karnego aresztem trwającym od 7 do 15 dni, a wielu innych jest przetrzymywanych i atakowanych przez białoruskie siły bezpieczeństwa.
W ostatnich dniach znany młody działacz i były więzień sumienia Mikita Sasim został zatrzymany 16 sierpnia przez nieumundurowanych oficerów bezpieki podczas publicznej akcji solidarnościowej, która ma miejsce na Białorusi każdego miesiąca w celu okazania wsparcia więźniom politycznym i -zaginionym-. Świadkowie twierdzą, iż Mikita Sasim został schwytany przez służby, wykręcono mu ręce i zmuszono do wejścia do samochodu. Sasim zeznał, iż był bity przez milicjantów po nogach i plecach oraz okładamy pałką. Wywieziono go w nieznanym kierunku.
Dwoje przyjaciół Mikity Sasima, starając się zapobiec jego zatrzymaniu, zostało napadniętych przez milicjantów. Jedna z ofiar, 18-letnia Tatiana Tyszkiewicz, przebywa obecnie w szpitalu ze zdiagnozowanym wstrząsem mózgu.
Miejsce pobytu Mikity Sasima było nieznane aż do następnego dnia, gdy podano, iż jest on przetrzymywany w budynku głównego komisariatu milicji w Mińsku. 20 sierpnia, na podstawie artykułu 17.1 kodeksu administracyjnego, został skazany przez Sąd Rejonowy obwodu mińskiego na 10 dni aresztu za drobny chuliganizm.
Amnesty International zdaję sobie sprawę, iż artykuł 17.1 kodeksu administracyjnego służy władzom białoruskim do zatrzymywania i więzienia młodych aktywistów, co pokazuje ostatnie sześć tygodni. W przypadku Mikity Sasima i wielu innych podstawą do wydania takiego wyroku za drobne chuligaństwo było publiczne przeklinanie.
Z kolei 27 lipca na Placu Niepodległości w Mińsku zostali aresztowani Franek Wiaczorka oraz Jaraslaw Hryszczenia. Wiaczorka, młody działacz opozycyjny, uczestniczył w kwietniu tego roku w Londynie w pokazie filmu, zorganizowanym przez Amnesty International. Aresztowano ich w trakcie blokowania przez milicję wiecu pokojowego, zorganizowanego w celu uczczenia przyjęcia przez Białoruś Deklaracji Niepodległości w 1990 roku.
Według świadków, w trakcie tej samej demonstracji milicja otoczyła kordonem, a następnie zatrzymała dwunastu innych działaczy, między innymi Anatola Lebiedźkę, lidera Zjednoczonej Partii Obywatelskiej, oraz Wiktara Iwaszkiewicza, deputowanego z ramienia Białoruskiego Frontu Narodowego. Większość zatrzymanych została uwolniona po kilku godzinach. W areszcie pozostali Franek Wiaczorka i Jaraslaw Hryszczenia. Obaj zostali skazani na podstawie artykułu 17.1 kodeksu administracyjnego. 30 lipca Wiaczorkę skazano w obwodzie Mińsk Zavodskij na siedem dni więzienia, a Hryszczenię w obwodzie Mińsk Leninskij na 15 dni więzienia.
Władze zatrzymują i skazują aktywistów także na podstawie artykułu 193.1 kodeksu karnego (organizowanie lub działalność w niezarejestrowanej organizacji pozarządowej). Przepis ten dodano do KK w grudniu 2005 roku aby stworzyć prawną podstawę do orzekania kar wobec stowarzyszeń obywatelskich i krytyków rządu w związku ze zbliżającymi się w marcu 2006 roku wyborami prezydenckimi. Na podstawie wyżej wymienionego artykułu, w listopadzie 2006 roku skazany został na półtora roku więzienia Żmicier Daszkiewicz, lider grupy młodych opozycjonistów Młody Front, wspierany przez należącą do Amnesty International młodzież z całego świata. 7 sierpnia 2007 prokuratorzy skazali trzech innych członków tej samej grupy, również na postawie artykułu 193.1. W przypadku uznania winnymi, 18-letnia Anastazja Azarka, Jaraslaw Pryszczenia oraz 16-letni Iwan Szyla mogą zostać skazani na grzywnę lub 2 lata więzienia.
Amnesty International wzywa białoruskie władze do zaprzestania stosowania artykułów kodeksu administracyjnego w celu represjonowania i więzienia młodych działaczy, którzy pokojowo egzekwują swoje prawo do wolności zgromadzeń, powoływania stowarzyszeń oraz wyrażania opinii. Organizacja nalega także, by władze Białorusi natychmiast zawiesiły ograniczające przepisy i praktyki w zakresie rejestracji oraz działania organizacji pozarządowych, zwłaszcza artykułu 193.1 kodeksu karnego, oraz respektowały obowiązujące w tym obszarze prawo międzynarodowe.
24 lipca 2007 roku Rada Praw Człowieka ONZ uznała, iż zdelegalizowanie w 2003 roku przez władze białoruskie organizacji pozarządowej Wiasna było naruszeniem artykułu 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (ICCPR). Rada wezwała Białoruś do ponownej legalizacji organizacji i zapewnienia jej członkom stosownego zadośćuczynienia. Obecnie sprawa ponownej rejestracji pozostaje nierozstrzygnięta, a władze białoruskie podejmą decyzję 23 sierpnia.
Amnesty International pragnie przypomnieć władzom Białorusi o jej zobowiązaniach względem prawa międzynarodowego, a zwłaszcza artykułów 19, 21 i 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Jako jego strona, Białoruś jest zobowiązana do zagwarantowania swoim obywatelom wolności słowa, zgromadzeń i powoływania organizacji. Stowarzyszenie wzywa władze białoruskie do natychmiastowego zaprzestania nękania, zastraszania i utrudniania działań aktywistom organizacji obywatelskich, pośrednio lub bezpośrednio zaangażowanych w promocję i obronę praw człowieka na Białorusi.
Tłumaczenie: Dagmara Łata