EUR 45/007/2007
17 kwietnia Komitet Apelacyjny Izby Lordów, Sąd Najwyższy Wielkiej Brytanii, rozpocznie obrady dotyczące śmierci sześciu cywilów irackich spowodowanej przez wojska brytyjskie stacjonujące w południowo-wschodnim Iraku.
Śmierć cywilów nastąpiła na terenie będącym pod okupacją Wielkiej Brytanii na podstawie międzynarodowego prawa humanitarnego. Pięć z sześciu ofiar została śmiertelnie postrzelona przez żołnierzy brytyjskich w czasie operacji patrolowych.
Ofiarami byli: Hazim Jum-aa Gatteh Al-Skeini, lat 23, zastrzelony przez patrolujący oddział brytyjski; Muhammad Abdul Ridha Salim, nauczyciel, lat 45, śmiertelnie postrzelony przez sierżanta oddziału, który siłą wtargnął do domu szwagra Salima; Hannan Mahaibas Sadde Shmailawi, lat 33, śmiertelnie postrzelona we własnym domu podczas wymiany ognia z udziałem patrolu brytyjskiego; Waleed Sayay Muzban, lat 43, śmiertelnie postrzelony w trakcie kierowania mini-busem przez patrol wojskowy; Raid Hadi Sabir Al Musawi, komendant policji, lat 29, śmiertelnie postrzelony przez kaprala patrolu brytyjskiego. Szósta ofiara, Bah Mousa, recepcjonista hotelowy, lat 26, zmarł po 36 godzinach ciężkich tortur dokonywanych przez żołnierzy brytyjskich.
Izba Lordów ma za zadanie rozważyć, czy powyższe przypadki podlegają Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz ustawie o prawach człowieka z 1998 (oba dokumenty ratyfikowane przez Zjednoczone Królestwo). Lordowie zdecydują także, czy Wielka Brytania powinna była przeprowadzić natychmiastowe, niezależne oraz bezstronne dochodzenie w sprawie śmierci cywilów irackich, aby w pełni wyrazić swoje poparcie dla ochrony życia i sprzeciwić się torturom oraz złemu traktowaniu aresztantów.
Interweniujące organizacje – brytyjskie oraz międzynarodowe – zdecydowały się na podjąć stanowcze kroki ze względu na niepokój wywołany praktykami okupantów. Praktyki te mają wpływ na powszechne działanie niezgodnie z literą prawa oraz na unikanie odpowiedzialności za swoje czyny przez poszczególne kraje okupanckie. Niezmiernie ważne jest, by lokalne oraz międzynarodowe prawa nie były podważane bądź omijane, a o fundamentalne prawa człowieka i wiążące się z nimi zobowiązania należy dbać szczególnie.
Organizacje interweniujące są zaniepokojone zwłaszcza tym, iż łamanie przez kraje okupujące Irak zasad odpowiedzialności za naruszanie fundamentalnych praw człowieka stworzy ryzyko podobnych praktyk i poczucie bezkarności. W ramach Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie podjęto żadnego dochodzenia w sprawie śmierci cywilów. Żołnierze brytyjscy nie odpowiedzą w Iraku za swoje czyny, gdyż wojsko brytyjskie chronione jest w tym kraju immunitetem.
Kontekst: Izba Lordów zajmie się sprawą śmierci AL Skeni i pięciu innych ofiar w dniach 17-19 oraz 23-25 kwietnia. W grudniu 2005 roku Sąd Apelacyjny jednogłośnie uznał, iż aresztowanie i przetrzymywanie przez żołnierzy brytyjskich poza granicami Wielkiej Brytanii, tak jak w przypadku Baha Mousa, pozwala na powołanie się na Europejską Konwencję Praw Człowieka i wszczęcie śledztwa. Wielka Brytania jest zobowiązana do przeprowadzenia pełnego i efektywnego dochodzenia dotyczącego torturowania Mousa i jego śmierci.
Odwołując się do decyzji sądu okręgowego, Sąd Apelacyjny oddzielił przypadek Baha Mousa od pozostałych ofiar śmiertelnych, które nie podlegają jurysdykcji na podstawie Konwencji. 13 marca 2007 roku żołnierze zatrzymani w związku ze śmiercią Baha Mouse-a zostali uniewinnieni przez sąd wojskowy. Do tej pory nikt inny nie został pociągnięty do odpowiedzialności za śmierć Mouse-a i pięciu pozostałych ofiar.
Organizacje interweniujące w Izbie Lordów: Aire Centre, Amnesty International, Stowarzyszenie Zapobiegania Torturom, Komitet Adwokacki Praw Człowieka, brytyjsko-irlandzki Rights Watch, Interights, Justice, Kurdyjski Projekt Praw Człowieka, Liberty, Redress Trust. Organizacje reprezentuje pro bono Keir Starmer, Richard Hermer, Charles Banner i Azeem Suterwalla, wszyscy z Doughty Street Chambers, oraz Raju Bhatt z Bhatt Murphy Solicitors.
Tłumaczenie: Dagmara Łata