Poza radarem. Tajne loty prowadzące do tortur i ‘zaginięć’, raport ten pokazuje, jak CIA nadużywała zasad obowiązujących w lotnictwie, które w innych okolicznościach wymagają, aby wszystkie loty były zgłoszone władzom lotniczym. Raport ten przedstawia listę miejsc na całym świecie, w których samoloty związane z lotami wywożącymi więźniów lądowały i z których startowały – oraz listy prywatnych operatorów linii lotniczych, którzy mają pozwolenie na korzystanie z wojskowych baz lotniczych na całym świecie.
Amnesty International jest w posiadaniu zapisów blisko 1000 lotów bezpośrednio związanych z CIA, które w większości wykorzystywały europejską przestrzeń powietrzną; są to loty samolotów wiodących firm, które wydają się być stale kontrolowane CIA. Istnieje także druga kategoria zapisów dotycząca 600 podróży samolotami, które zgodnie z potwierdzonymi informacjami, były przynajmniej tymczasowo używane przez CIA.
Raport szczegółowo opisuje miejsca docelowe i właścicieli poszczególnych samolotów związanych z osobami przewożonymi nielegalnie, a z którymi Amnesty International przeprowadziła wywiad. Na przykład, jeden samolot wykonał ponoć 100 lotów do Zatoki Guantánamo. Inny przetransportował Abu Omara z Niemiec do Egiptu, po tym, jak został on porwany we Włoszech. Właściciele tego samolotu przyznają, że wypożyczyli samolot CIA i dodali, że ich samolot nie jest używany wyłącznie przez tą agencję. Zarejestrowano 488 startów i lądowań między lutym 2001 a lipcem 2005 roku.
„Administracja Stanów Zjednoczonych starała się na wiele różnych sposobów omijać zakaz tortur i znęcania się. Najnowsze dowody pokazują, jak administracja USA manipuluje ustaleniami komercyjnymi w celu przewożenia ludzi wbrew postanowieniom prawa międzynarodowego. Dowody ukazują, do jakich granic mogą się posunąć Stany Zjednoczone, tylko po to, aby ukryć porwania” – powiedziała Irene Khan, Sekretarz Generalna Amnesty International.
Raport odkrywa część tajemnicy wokół praktyki nielegalnego wywożenia więźniów. Tajność towarzysząca operacjom ekstradycyjnym uniemożliwia ustalenie dokładnej liczby osób, które zostały aresztowane lub porwane, a następnie przewiezione przez granice i przetrzymywane w tajnych aresztach lub torturowane w ramach „wojny z terroryzmem”. Informacje pochodzące od samych władz wskazują, że liczba powinna być podawana w setkach.
W raporcie przeanalizowano nowe informacje na temat tajnych więzień „czarnych dziur”, które Amnesty International otrzymała od trzech Jemeńczyków, wypuszczonych niedawno na wolność po 2-letniej męce związanej z ich porwaniem i przetrzymywaniem. Najprawdopodobniej byli oni przetrzymywani gdzieś w Europie Wschodniej lub Azji Centralnej.
Muhammad Al-Assad, Muhammad Bashmilah i Salah ‘Ali Qaru spędzili 13 miesięcy w jednym z tajnych miejsc zatrzymań, zanim przetransportowano ich do Jemenu, w maju
2005 r. i wypuszczono na wolność w ubiegłym miesiącu.
„Porywacze dołożyli wszelkich starań, aby ukryć przed mężczyznami miejsce ich pobytu, jednak poszlaki takie jak klimat, harmonogram modlitw czy loty na miejsce i z powrotem sugerują, iż przebywali oni w Europie Wschodniej lub Centralnej Azji” – powiedziała Anne FitzGerald. „Lecz bez dokładniejszych informacji władz USA i Europy, niemożliwe jest dokładne ustalenie miejsc więzienia mężczyzn.”
Wywożenie jest nielegalnym przerzutem ludzi z jednego kraju do drugiego w sposób, który omija wszelkie administracyjne i prawne bariery. Celem takiej operacji w czasie „wojny z terroryzmem” jest zwykle ułatwienie przesłuchiwania podejrzanych poza zasięgiem prawa.
„Wywożenie to nie tylko przewożenie osób podejrzanych o terroryzm z jednego miejsca w drugie bez odpowiednich dokumentów. Termin ten nie oddaje faktycznego znaczenia związanego z pogwałcaniem wielu praw człowieka” – dodała Khan.
„Po pierwsze, wiele ofiar wywożenia zostało nielegalnie aresztowanych i więzionych. Wielu z nich zostało porwanych, odmówiono im dostępu do pomocy prawnej, w ten sposób ‘znikali’. Wszyscy informatorzy Amnesty International twierdzą, że byli torturowani lub w inny sposób źle traktowani.”
„Przybliżona liczba przypadków bezwzględnych nadużyć jest szokująca. Schwytani ludzie byli narażani na szereg przypadków łamania ich praw człowieka przez władze działające ze sobą w zmowie, a wszystko to było owiane tajemnicą i pogrążone w kłamstwie” – powiedziała Khan.
„Raport ten pokazuje, nie tylko w jaki sposób procedury zatrzymań i ekstradycji były ignorowane przez władze oraz jak lekceważono zakazy tortur i znęcania się, ale również w jaki sposób podważono zasady obowiązujące w lotnictwie: w istocie rządy prawa zostały zepchnięte na dalszy plan.”
Amnesty International ostrzega, że kraje, które wyrażają zgodę, aby samoloty z więźniami lądowały na terytorium ich państw oraz firmy zajmujące się przewozem mogą czuć się współwinne poważnych nadużyć praw człowieka.
Organizacja nawołuje, aby wszystkie transporty zatrzymanych były przeprowadzane formalnie, zgodnie z regulaminem, łącznie z nadzorem sądowym oraz przy użyciu samolotów służbowych.
„Władze muszą powstrzymać, zbadać i skazać osoby odpowiedzialne za potajemne przetrzymywanie osób, a także za wywożenie ich z kraju” – oświadczyła Irene Khan.
Amnesty International wzywa także sektor lotniczy do podjęcia szczególnych i natychmiastowych działań w celu zapewnienia, że firmy lotnicze nie wypożyczają swoich samolotów w okolicznościach, które mogą wskazywać na to, iż będą one wykorzystane do nielegalnego przewozu więźniów. Obowiązek upewnienia się, w jakim celu samoloty są wypożyczane spoczywa na firmach, które muszą sprawdzić, czy nie przyczyniają się do pogwałcania praw człowieka.
Amnesty International wzywa władze, aby:
· dopilnowały, by wszystkie samoloty lub helikoptery użyte do misji służb wywiadowczych były oznaczone jako loty ‘państwowe’, nawet jeżeli służby te posługują się samolotami prywatnych linii.
· zakazały korzystania z przestrzeni powietrznych i lotnisk w celu nielegalnego przewożenia zatrzymanych, a także prowadziły efektywne dochodzenia w celu zbadania przypadków, w których istnieje podejrzenie nielegalnych lotów.
· ujawniły pełen zakres tych praktyk, a także los osób, których miejsce pobytu jest w dalszym ciągu nieznane.
Informacje dodatkowe
Szacowana liczba ofiar nielegalnych przewozów:
Egipski premier zauważył, że do samego tylko Egiptu władze USA przywiozły 60-70 zatrzymanych w 2005 roku, a były agent CIA z wieloletnim doświadczeniem zdobytym w tym regionie twierdzi, że Amerykanie mogli przewieźć „setki” osób do więzień w krajach Bliskiego Wschodu. Stany Zjednoczone przyznają się do uwięzienia około 30 „cennych” osób, których miejsca pobytu nie są znanie. CIA jest podobno w trakcie prowadzenia kilkudziesięciu spraw „błędnego wywożenia więźniów”, w których osoby te zostały zatrzymane bezpodstawnie z powodu niewystarczających dowodów lub z powodu pomyłki w nazwiskach.
Zobacz także także: USA: Ludzka godność zakazana: Tortury i odpowiedzialność w „wojnie z terroryzmem” (AI Index: AMR 51/145/2004)
http://web.amnesty.org/library/Index/ENGAMR511452004
Pełny tekst raportu dostępny na stronie:
http://web.amnesty.org/library/index/ENGAMR510512006
Zobacz także wywiady ze osobami zwolnionymi z tajnych miejsc zatrzymań:
http://web.amnesty.org/pages/stoptorture-050406-feature-eng’
Amnesty International toczy kampanię przeciwko torturom i złemu traktowaniu w „wojnie z terroryzmem”. Więcej informacji na stronach domowych kampanii: