KOMISJA PRAW CZŁOWIEKA

Sesja sześćdziesiąta pierwsza

Punkt 15 porządku obrad (Sprawy tubylcze)

Pisemne oświadczenie Amnesty International

Ochrona praw człowieka ludów tubylczych wymaga globalnej współpracy

Uznanie i ochrona praw ludów tubylczych jest naglącym priorytetem o zasięgu światowym, który zasługuje i wymaga pełnego i bezwarunkowego wsparcia społeczności międzynarodowej. Jednostki, rodziny i społeczności tubylcze znajdują się wśród najczęstszych ofiar poważnych pogwałceń praw człowieka na całym świecie. Co więcej, członkom wspólnot tubylczych, których życie lub dobro jest zagrożone lub którzy są atakowani, odmawia się sprawiedliwego i adekwatnego dostępu do mechanizmów ochrony i rekompensaty za doznane krzywdy. W konsekwencji ci, którzy dopuszczają się poważnych pogwałceń praw człowieka wobec ludów tubylczych, często robią to bezkarnie, podczas gdy szkody przez nich wyrządzone pozostają bez zadośćuczynienia z pokolenia na pokolenie.

Na otwarciu trzeciej sesji Stałego Forum na Temat Spraw Tubylczych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) 10 maja 2004 Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan powiedział: „O wiele za długo  nadzieje i aspiracje ludów tubylczych były ignorowane; ich ziemie były zabierane; ich kultury deprecjonowane lub bezpośrednio atakowane; ich języki i zwyczaje tłumione; ich mądrość i wiedza tradycyjni pomijane; ich zrównoważone sposoby zagospodarowywania zasobów naturalnych odsuwane na bok. Niektórzy z nich stanęli nawet w obliczu zagrożenia zagładą… . Odpowiedzią na te wielkie zagrożenia musi być stawienie im czoła bez dalszej zwłoki.”

Echem tego wezwania było oświadczenie 28 niezależnych ekspertów Komisji Praw Człowieka (Komisji) wydane z okazji Dnia Praw Człowieka, 10 grudnia 2004 roku. Eksperci zauważyli, że łamanie praw człowieka pozostaje głównym źródłem niepokoju dla milionów  tubylców i tysięcy wspólnot tubylczych na całym świecie. Ponaglali oni społeczeństwo obywatelskie, sektor prywatny, wspólnotę międzynarodową i każdego człowieka do zintensyfikowania wysiłków zmierzających do promocji i ochrony praw ludów tubylczych.

            Komisja miała historyczną okazję do podjęcia akcji w obronie praw ludów tubylczych dekadę temu, kiedy to Podkomisja do Spraw Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony Mniejszości[1] (Podkomisja) wniosła do Komisji o przyjęcie projektu „Deklaracji Praw Ludów Tubylczych”[2] (projektu Deklaracji). Fakt, że dziesięć lat później Deklaracja ciągle nie doczekała się przyjęcia, wywołuje zaniepokojenie brakiem zaangażowania społeczności międzynarodowej w uznanie i ochronę praw ludności tubylczej.

            Jednak Amnesty International (AI) zauważyła znaczny wzrost ducha dialogu między przedstawicielami państw i ludów tubylczych podczas dziesiątej sesji otwartej stałej Grupy Roboczej pracującej nad projektem deklaracji praw ludów tubylczych (Grupy Roboczej)[3], która spotkała się między 13 a 24 września oraz 29 i 3 grudnia 2004. Ostatnia sesja Grupy Roboczej składała się z wielu konstruktywnych wydarzeń. Przedstawiciele ludów tubylczych byli w stanie określić znaczną ilość wstępnych i zasadniczych artykułów uważanych za gotowe do wstępnej akceptacji. Zawierały one niezmieniony tekst projektu Deklaracji, a także nowe lub zmienione artykuły, które chętni są poprzeć zarówno przedstawiciele ludów tubylczych, jak i państwa. Efektywna współpraca przedstawicieli tubylczych i przedstawicieli państw ułatwiająca powstawanie nieformalnych sesji także przyczyniła się do zaawansowania rozmów nad pozostałymi artykułami, włączając te, które odnoszą się do najistotniejszych zagadnień, jak samookreślenie, traktaty i ziemie, terytoria i zasoby. Biorąc pod uwagę ten znaczący postęp AI wierzy, że przyjęcie silnej i efektywnej Deklaracji Praw Ludów Tubylczych jest ciągle osiągalne.

            AI nalega, by Komisja zapewniła państwom i ludom tubylczym możliwość kontynuowania wspólnej pracy celem wyjaśnienia wątpliwości i wzmocnienia projektu Deklaracji z 1994 r. w ramach efektywnego procesu i w realistycznych terminach. Proces ten musi wypracować stabilne instrumenty dla ochrony praw człowieka, kontynuować angażowanie ludów rdzennych do udziału w otwartym i konstruktywnym dialogu oraz doprowadzić do przyjęcia Deklaracji, która będzie miała pełne poparciem ludów tubylczych.

            AI jest zaniepokojone tym, że wiele interwencji dokonywanych przez przedstawicieli państw w czasie ostatniej sesji Grupy Roboczej zdawało się koncentrować bardziej na interesach państw i stron trzecich niż na prawach ludów tubylczych. AI nalega, by państwa pamiętały, że Deklaracja wzbogacając znacznie mechanizmy ochrony praw człowieka poprzez odnoszenie się do konkretnych potrzeb ludów tubylczych, które przez długi czas były ignorowane, będzie też interpretowana w kontekście istniejącego prawa i standardów międzynarodowych – co odpowiada wielu sprawom podnoszonym przez państwa.

            Projekt z 1994 roku ustanawia kompletny instrument współzależnych praw odnoszących się  zarówno do jednostek, wspólnot, jak i narodów. Nie jest to pierwszy instrument międzynarodowy, który ma na celu uznanie praw kolektywnych – zarówno Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych jak i Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych uznają prawo do samookreślenia za podstawowe prawo wszystkich narodów. Uznanie kolektywnych praw w Deklaracji jest szczególnie ważne, gdyż jak potwierdzały liczne grupy ekspertów ONZ, włączając Komitet Praw Człowieka, wypełnienie fundamentalnych praw poszczególnych jednostek – członków tubylczych wspólnot jest często nierozłączne z ochroną praw ludów tubylczych do kolektywnego zachowania ich wyróżniających się kultur i określania ich własnej przyszłość.

            Amnesty International wzywa Komisję Praw Człowieka do przyjęcia rezolucji, która:

·         ponagla rządy do pracy wspólnie z ludami tubylczymi celem przyjęcia silnej i efektywnej Deklaracji Praw Ludów Tubylczych;

·         kontynuuje proces ustanawiania standardów w sposób, który zapewnia pełny udział ludów tubylczych, wspiera się na oryginalnym tekście projektu i aktualnych postępach poczynionych  w ramach Grupy Roboczej oraz która ustanawia realistyczny proces i harmonogram przyjęcia Deklaracji.