Kobiece losy i ciała – nierozpoznane ofiary wojny

        “Mechanizm przemocy wobec kobiet w sytuacjach konfliktów nie kształtuje się “sam z siebie”, jest wynikiem rozkazów, akceptacji oraz tolerowania. Istnieje dlatego, że ci, którzy są winni przemocy, mają świadomość, że mogą uniknąć kary”, powiedziała Irene Khan, Sekretarz Generalna Amnesty International.

         Raport nakreśla sytuację na całym świecie ukazując występowanie podobnych mechanizmów przemocy systematyczne powtarzających się w krajach takich jak Kolumbia, Irak, Sudan, Czeczenia, Nepal i Afganistan, a także w 30 innych miejscach zaostrzających się konfliktów. Pomimo składanych obietnic, podpisywanych traktatów i dostępu do środków prawnych rządom nie udało się ochronić kobiet i dziewcząt przed przemocą.

         Kobiety i dziewczęta są nie tylko zabijane, są także gwałcone, okaleczane, zastraszane a także doświadczają różnych form przemocy seksualnej. Obyczaje, wzorce kulturowe i religia stworzyły wizerunek kobiety odpowiedzialnej za “honor” swoich własnych społeczności. Ubliżanie kobiecej seksualności oraz niszczenie jej cielesnej integralności stało się nie tylko narzędziem terroryzowania, poniżania i pokonywania całych społeczności, ale również karania, zastraszania i poniżania kobiet”, powiedziała Irene Khan.

         Na pierwszym planie znajdują się kobiety i dzieci, które zmuszane są do uciekania ze swoich domów. To właśnie kobiety opiekują się chorymi i rannymi, to również one odpowiedzialne są za zapewnianie pożywienia i wody – takie zadania i sytuacje jeszcze bardziej narażają je na przemoc.

         Kobiety, które są ofiarami gwałtów, doświadczają nie tylko psychicznej i emocjonalnej traumy z powodu skutków zdrowotnych gwałtu a także ryzyka zarażenia się wirusem HIV/AIDS ale także z powodu strachu przed wykluczeniem z rodzin i ich społeczności w przypadku, gdy zostaną publicznie zidentyfikowane jako ofiary gwałtu.

         “Ludzie z którymi żyłami wyśmiewali się ze mnie do tego stopnia, że musiałam opuścić wioskę i zamieszkać w lesie. (…) Jestem głodna, nie mam ubrań ani mydła, nie mam również pieniędzy by zapłacić za opiekę medyczną. Byłby lepiej, gdybym umarła razem z dzieckiem w moim łonie”, Sanguina, dwukrotnie zgwałcona w czasie konfliktu zbrojnego w Demokratycznej Republice Konga.

         Sprawiedliwość jest kluczem do zatrzymania fali przemocy. Rozpoczęcie przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości pierwszych dochodzeń otworzy kobietom nową drogę do sprawiedliwości, która nie jest jedynie technicznym narzędziem ale ma rzeczywisty wpływ na życie ofiar i prześladowców. Sprawiedliwość jest dowodem na to, że gwałt i przemoc seksualna są zbrodniami, odbudowuje poczucie godności i własnej wartości oraz zapewnia rekompensatę. Sprawiedliwość jest pewnym krokiem w kierunku zapobiegania zbrodniom, wysyła bowiem prześladowcom sygnał, że ich poczynania nie będą tolerowane.

         “Sprawą o absolutnie kluczowym znaczeniu jest rozpoczęcie przez MTS w przyszłym roku dochodzeń, których przedmiotem będzie przemoc wobec kobiet. Konieczne jest, by wiadomość o surowym karaniu przemocy wobec kobiet dotarła do wszystkich miejsc na całym świecie. Konkretne działania MTS skłonią państwa do promowania takich samych działań w ich sądach krajowych”, powiedziała Irene Khan.

         MTS nie może jednak stać na straży sprawiedliwości nie mając politycznego poparcia. To, czy prowadzone przez Trybunał dochodzenia zakończą się sukcesem zależy od współpracy z rządami w kwestiach praktycznych, takich jak zapewnienie pomocy podczas śledztw, udostępnianie zeznań, a także ochrona świadków, którzy mogą znaleźć się w sytuacji zagrożenia.

         “Kobiety zbyt długo nie były uznawane za ofiary wojny. Środki do uporania się z przemocą istnieją, ale sprawiedliwość będzie egzekwowana dopiero wtedy, gdy przywódcy państw na świecie będą gotowi do zrobienia czegoś ponad pobożne wypowiedzi o potępianiu gwałtów i przemocy na tle seksualnym. Muszą przyjąć plan konkretnych działań, uwzględniającą kluczową rolę MTS, uzupełniona poprzez uniwersalną jurysdykcję, która powinna zostać wprowadzona do systemów krajowych”, powiedziała Irene Khan.

         Raport ukazuje w jaki sposób walka o bezpieczeństwo kobiet i o prawa człowieka jest zagrożona poprzez nasilającą się militaryzację oraz przyjmowanie nowych planów walki ze światowym terroryzmem. Doktryny bezpieczeństwa przyjmowane przez Stany Zjednoczone rozszerzyły znaczenie pojęcia “wojna” doprowadzając do powstania zauważalnego trendu, w którym w imię bezpieczeństwa ogranicza się prawa człowieka poprzez zmianę przeznaczenia narzędzi służących pierwotnie egzekwowaniu prawa.

         Pomimo ogromnego wpływu, jaki konflikty wywierają na życie kobiet i dziewcząt, nadal nie są one dopuszczane do negocjacji pokojowych. Ci sami mężczyźni, którzy odpowiedzialni są za rozpoczęcie wojny, często podejmują również decyzje o tym, w jaki sposób budować stosunki pokojowe.

         “To kobiety mają do odegrania kluczową rolę w odbudowywaniu bezpieczeństwa społeczności i państw. Na całym świecie to właśnie one zmagają się z przemocą, dyskryminacją i milczeniem na ich temat. Bez aktywnego zaangażowania kobiet w negocjacje pokojowe nie może zostać osiągnięte bezpieczeństwo, sprawiedliwość i pokój”, powiedziała Irene Khan.

Amnesty International prezentuje program działań w skali globalnej, regionalnej, państwowej i lokalnej:

• MTS musi uzyskać aprobatę rządów do tego, by działać efektywnie i zapewniać sprawiedliwość kobietom i dziewczętom. Jeżeli Rada Bezpieczeństwa poważnie traktuje zadanie wyeliminowania przemocy wobec kobiet w konfliktach, sama powinna delegować sprawy na MTS, w przypadkach, gdy nie robią tego rządy,
• rządy muszą udzielić Trybunałowi politycznego wsparcia umożliwiającego mu efektywne funkcjonowanie, poprzez ratyfikowanie Statutu Rzymskiego MTS oraz implementowanie go w prawie krajowym tak, by sprawcy zbrodni mogli być sądzeni w sądach krajowych. Ponadto poprzez wymianę informacji z Trybunałem oraz zapewnianie ochrony ofiarom i świadkom,
• rządy muszą publicznie potępiać przemoc wobec kobiet i dziewcząt w każdych warunkach, wydając jasne instrukcje i ostrzeżenia o tym, że taka przemoc nie będzie tolerowana,
• społeczność międzynarodowa: rządy wszystkich krajów, Narody Zjednoczone oraz najważniejsze organizacje międzynarodowe muszą zapewnić kobietom możliwość uczestnictwa w inicjatywach pokojowych.
• wszystkie strony Statutu MTS oraz Narody Zjednoczone muszą zapewnić natychmiastową i efektywną pomoc ofiarom przemocy, włączając w to stworzenie programów niezwłocznej opieki medycznej oraz rehabilitacji.

          “Musimy wzniecić globalny gniew – by zapobiec przemocy, wesprzeć cierpiące kobiety oraz wywrzeć nacisk na tych, którzy mogą przyczynić się do zmiany sytuacji. To siła każdej jednostki – kobiety czy mężczyzny, może doprowadzić do zmiany”, powiedziała Irene Khan.

Zobacz także film http://emedia.amnesty.org/sudan-081204-eng.ram