Turcja: prześladowanie organizacji obrony praw człowieka

Obrońcy praw człowieka w Turcji ciągle padają ofiarą zastraszania ze strony funkcjonariuszy państwowych. Szerokie ograniczenia prawne działań obrońców praw człowieka dają władzom wiele pretekstów do wywierania presji na działaczy, włącznie z zatrzymywaniem ich, stawianiem ich w stan oskarżenie i uniemożliwianiem im pracy.

Fundacja Praw Człowieka Turcji (Türkiye Insan Haklari Vakfi – TIHV) to niezależna organizacja praw człowieka, którą założono w Ankarze w 1990 roku. Bada i dokumentuje pogwałcenia praw człowieka w Turcji, a jej pięć ośrodków aktywnie udziela pomocy medycznej i psychiatrycznej ofiarom tortur i maltretowania.

Od czasu założenia, ośrodki TIHV w Ankarze, Stambule, Izmirze, Adanie i Diyarbakir udzieliły takiej pomocy tysiącom osób. Organizacja cieszy się międzynarodowym uznaniem z powodu wysokich standardów swych raportów medycznych na temat skutków tortur i maltretowania. W 1998 roku TIHV przyznano Europejską Nagrodę Praw Człowieka Rady Europy za “wyróżniający się wkład w ochronę praw człowieka w Turcji” i w “walkę o zniesienie tortur”. TIHV stała się obiektem różnorakich form nacisku, mającego wyraźnie na celu podważenie jej działań w obronie fundamentalnych praw i wolności.

Dr Alp Ayan jest psychiatrą z oddziału TIHV w Izmirze, gdzie od 10 lat pracuje na rzecz rehabilitacji ofiar tortur, w związku z czym wytoczono przeciwko niemu co najmniej 20 spraw sądowych. 13 lutego 2004 Alp Ayan, Günseli Kaya i 29 innych osób zostali skazani na 18 miesięcy więzienia na mocy Prawa Nr 2911 o Zebraniach i Demonstracjach za “opór przemocą wobec działań rozpraszających”, po tym, jak we wrześniu 1999 próbowali wziąć udział w pogrzebie więźnia zabitego w więzieniu Ulucanlar. Zdjęcia wideo pokazują, że siły bezpieczeństwa nie wydały tłumowi polecenia rozejścia się i nadużyły siły wobec zgromadzonych. AI uważa, że wyroki wobec Alp’a Ayan’a i Günseli Kaya stanowią przykład wyjątkowo surowego zastosowania Prawa Nr 2911 o Zebraniach i Demonstracjach, oraz że Dr Alp Ayan oraz Günseli Kaya korzystali ze swego prawa do udziału w pokojowym zgromadzeniu i pełnili rolę obrońców praw człowieka. Obecnie oskarżeni odwołują się od wyroku i są na wolności.

Działalność TIHV, absolutnie kluczowa dla ochrony praw człowieka, jest zakłócana i sankcjonowana. W czerwcu 2003 oddział TIHV w Izmirze, wraz z Tureckim Stowarzyszeniem Medycznym oraz Stowarzyszeniem Lekarzy Medycyny Sądowej, zorganizował szkolenie o medycznej dokumentacji tortur dla izmirskich lekarzy. 12 czerwca 2003 dwóch ubranych po cywilnemu policjantów zażądało pozwolenia na obserwowanie szkolenia, twierdząc, że otrzymali informacje, jakoby “szerzona była propaganda na rzecz nielegalnych organizacji”. Organizatorzy odmówili i napisali skargę do gubernatora Izmiru. Mimo tego przeciwko uczestnikom szkolenia otwarto dochodzenie twierdząc, że “…podczas szkolenia szerzono propagandę na rzecz zbrojnej grupy opozycyjnej PKK/KADEK, obrażano moralną osobowość państwa i znieważano siły bezpieczeństwa”. Następnie inspektorzy gubernatora zebrali zeznania od 42 lekarzy, którzy wzięli udział w szkoleniu. Nie postawiono nikomu żadnych zarzutów kryminalnych, ale działania policjantów stanowiły formę zastraszania.

12 listopada 2003 rozpoczął się proces dziewięciorga członków zarządu wykonawczego TIHV. Akt oskarżenia stwierdzał, że TIHV złamała Prawo Nr 2860 o Fundacjach, zbierając dotacje przez internet. Ponadto TIHV miała złamać przepisy o fundacjach tłumacząc i dystrybuując międzynarodowym organizacjom praw człowieka swoje raporty bez uprzedniego wystąpienia o zgodę rady ministrów, oraz spotykając się i udzielając informacji Specjalnemu Wysłannikowi ONZ ds. Pozasądowych Egzekucji, Komisarzowi Rady Europy ds. Praw Człowieka i innym obserwatorom praw człowieka. Prokuratura zażądała dymisji członków zarządu. Po tym, jak proces ten został powszechnie potępiony w Turcji i za granicą, oskarżyciel nie stawił się na ostatnie posiedzenie, 9 marca 2004. Zgodnie z prawem proces zostanie umorzony, jeśli w ciągu trzech miesięcy nie wpłynie odwołanie. Aczkolwiek jest to pozytywny rozwój wypadków, nie rozwiązuje on problemu przepisów umożliwiających wytaczanie obrońcom praw człowieka podobnych procesów. Dlatego konieczna jest reforma Prawa Nr 2860 o Fundacjach.

Podejmijmy działanie!

Prosimy pisać do władz tureckich, używając poniższego listu jako wzoru.

Dear Minister,<br /> We have been sad to learn about the numerous attempts of judicial harassment of activists of Türkiye Insan Haklari Vakfi, a leading human rights organization in your country, and of other human rights defenders. We urge you to put an end to all forms of harassment and intimidation of human rights defenders.<br /> Pending that, we call upon the Turkish government to commit itself explicitly and publicly to promoting respect for human rights and protecting human rights defenders, and acknowledge the legitimacy of the work of human rights defenders.<br /> Moreover, we believe that effective action and measures need to be taken to ensure that state officials at every level of the state apparatus respect the legitimacy of the work of human rights defenders and allow them to carry out this work without hindrance or harassment.<br /> In particular, we call upon the authorities of Turkey to amend, reform or repeal laws or regulations which can be used to violate the rights to freedom of association and assembly including Law No. 2860 on Foundations and Law No. 2911 on Meetings and Demonstrations.<br /> Yours faithfully,<br /> Tłumaczenie Szanowny Panie Ministrze,<br /> Ze smutkiem dowiedzieliśmy się o licznych próbach sądowego zastraszania działaczy TIHV, wiodącej organizacji praw człowieka w Pańskim kraju, oraz innych obrońców praw człowieka. Wzywamy Pana do położenia kresu wszelkim formom zastraszania obrońców praw człowieka.<br /> W oczekiwaniu na to, wzywamy rząd turecki do stanowczego i publicznego opowiedzenia się za poszanowaniem praw człowieka i ochroną obrońców praw człowieka, oraz do uznania prawomocności ich pracy.<br /> Ponadto, uważamy, że potrzebne są skuteczne działania zmierzające do tego, by funkcjonariusze państwowi wszystkich szczebli szanowali prawomocność pracy obrońców praw człowieka i pozwalali im na wykonywanie tej pracy jawnie i w warunkach wolności od zastraszania.<br /> W szczególności wzywamy władze Turcji do zmiany lub zniesienia przepisów, które mogą być używane do łamania prawa do wolności stowarzyszeń i zgromadzeń, w tym Prawa Nr 2860 o Fundacjach oraz Prawa Nr 2911 o Zebraniach i Demonstracjach.<br /> Z poważaniem,<br />

Apele prosimy wysyłać do: Minister Stanu odpowiedzialny za Prawa Człowieka State Minister with responsibility for Human Rights Mr Abdullah Gül, Office of the Prime Minister, Başbakanlık, 06573 Ankara Turcja Fax: 00 90 312 287 8811 E-mail: [email protected] Zwrot: Szanowny Panie Ministrze / Dear Minister Minister Sprawiedliwości Minister of Justice Mr Cemil Çiçek, Ministry of Justice , Adalet Bakanligi 06659 Ankara Turcja Fax: +90 312 287 3869 E-mail: [email protected] Zwrot: Szanowny Panie Ministrze / Dear Minister Kopie listów proszę wysyłać do:   Ambasada Republiki Turcji ul. Malczewskiego 32 Warszawa   Türkiye Insan Haklari Vakfi Menekse 2 Sokak No 16/6-7 Kizilay 06440 Ankara Turkey e-mail: [email protected]