AI Index: EUR 46/046/2004
Aresztowanie Igora Sutiagina i wniesione przeciwko niemu zarzuty sugerują, że sprawa ma podłoże polityczne. Sutiagin jest jednym z kilkunastu naukowców, dziennikarzy i działaczy ekologicznych, których w ostatniej dekadzie spotkały politycznie motywowane prześladowania z powodu ich współpracy z obcokrajowcami w kwestiach uznanych przez rząd rosyjski za delikatne. Śledztwu w sprawie Igor Sutiagina i jego późniejszemu procesowi towarzyszyło naruszanie międzynarodowych standardów sprawiedliwego procesu.
Amnesty International uznała Igora Sutiagina za więźnia sumienia. Organizacja wzywa do natychmiastowego ponownego rozpatrzenie jego sprawy zgodnie z międzynarodowymi standardami sprawiedliwego procesu. AI wzywa do zwolnienia Igora Sutiagina do czasu kolejnego procesu.
Tło wydarzeń
Igor Sutiagin, naukowiec z Obnińska w regionie Kaługi, współpracował z moskiewskim Instytutem badań nad Stanami Zjednoczonymi i Kanadą. W czerwcu 1999 roku pomagał w przygotowywaniu wizyty Joshua Handlera, Amerykanina, doktoranta na Uniwersytecie w Princeton. 27 października 1999 agenci Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB) przeszukali mieszkanie Sutiagina w Obnińsku i jego biuro w Moskwie. Tego dnia FSB przeszukało również mieszkanie Handlera w Moskwie. 29 października agenci FSB aresztowali podejrzewanego o zdradę Igora Sutiagina i przewieźli go do więzienia Kaługa.
5 listopada 1999 Sutiagin został formalnie oskarżony o zdradę i szpiegostwo. Tego samego dnia Joshua Handler został podobno pod przymusem -zachęcony- do opuszczenia Rosji, formalnie jednak nie został deportowany. Igora Sutiagina oskarżono o zbieranie materiałów dotyczących rosyjskich systemów uzbrojenia oraz innych spraw wojskowych, i przekazywanie ich oficerom amerykańskiego wywiadu wojskowego. Igor Sutiagin potwierdził, że dostarczał brytyjskiej firmie konsultingowej Alternative Futures informacji na te tematy, lecz pochodziły one z jego archiwum i przeprowadzanych przezeń badań, a on dorabiał sobie tym samym do pensji. Utrzymuje jednakże, że korzystał tylko z ogólnodostępnych źródeł, a firma konsultingowa, zgodnie z jego wiedzą, nie miała żadnych powiązań z obcymi wywiadami ani też nie była zaangażowana we wrogą działalność przeciwko Rosji. Zanim jeszcze zapadł wyrok sądowy FSB wiele razy publicznie uznawało, że Sutiagin jest winny, co stanowiło pogwałcenie jego prawa do domniemania niewinności.
W grudniu 2001 regionalny sąd w Kałudze powołał się na naruszenia proceduralne i odesłał sprawę do ponownego zbadania przez FSB. Sąd uznał, że nie może zrozumieć na podstawie zarzutów, jakie informacje Igor Sutiagin przekazywał. Stwierdził, że to stanowi naruszenie prawa Igora Sutiagina do obrony. W czerwcu 2002 eksperci z różnych departamentów Ministerstwa Obrony stwierdzili, że 29 z 38 materiałów przekazanych przez Sutiagina nie zawierało tajemnic państwowych. W czterech materiałach zawarte były informacje sklasyfikowane jako tajemnice państwowe, jednakże eksperci stwierdzili, iż były one dostępne z publicznych źródeł. W sprawie pozostałych pięciu materiałów orzekli, że zawierały informacje tajne, które nie mogły być uzyskane z publicznie dostępnych dokumentów. We wrześniu 2003 roku sprawa wróciła do sądu, tym razem do Sądu Miejskiego w Moskwie, który w kwietniu 2004 roku skazał Sutiagina na 15 lat pozbawienia wolności w kolonii karnej o zaostrzonym reżimie.
Tak zwane -sprawy szpiegowskie- w Federacji Rosyjskiej wywołują obawy o zagrożenie praw do swobody wypowiedzi i stowarzyszania się. Echem wracają sprawy działacza ekologicznego Aleksandra Nikitina i dziennikarza Grigorija Pasko. Federalna Służba Bezpieczeństwa wydaje się wykorzystywać obowiązujące prawo do skazywania za zdradę osoby ujawniające informacje będące już w publicznym obiegu.
Podejmij działanie!
Napisz do władz Federacji Rosyjskiej. Podstawą Twojego listu może być poniższy fragment.
| Tłumaczenie: |
|