| EUR 49/004/2004 (fragmenty) |
-Niezależne związki zawodowe walczą o przetrwanie w sytuacji, gdy władza, poprzez ograniczanie praw do swobody stowarzyszania się i wolności słowa, dąży do zawieszenia ich działalności. Tym samym dzielą los wszystkich obrońców praw człowieka w kraju- oświadczyła Amnesty International.
Na ruch niezależnych związków zawodowych na Białorusi wywierane są coraz większe naciski, by podporządkował się polityce rządu. Związkowcy są ciągle nękani, a ich organizacje walczą o przetrwanie w atmosferze zamykania niepokojącej liczby organizacji pozarządowych przez sądy, których niezależność była wielokrotnie kwestionowana przez społeczność międzynarodową i na podstawie kontrowersyjnych przepisów i regulacji, powszechnie uznanych za restrykcyjne. (Zobacz: Białoruś: Tłumiąc promowanie praw człowieka, AI Index: EUR 49/004/2004).
Istnieją wiarygodne dowody na to, że na Białorusi regularnie łamane jest prawo do stowarzyszania się. Białoruski i międzynarodowy ruch związków zawodowych zwracają uwagę na następujące naruszenia kluczowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP):
- związki zawodowe są poddawane skomplikowanemu biurokratycznemu systemowi rejestracji;
- władze białoruskie wpływają na wewnętrzne kwestie ruchu związkowego, narzucając restrykcyjne przepisy dotyczące finansowania działalności związków, celowo manipulując ich finansami oraz wpływając na wyniki wyborów w nich organizowanych;
- niezależne związki zawodowe są dyskryminowane, ich liderzy mieli utracić swoje stanowiska, a działaczy nakłania się, by opuścili związki.
Liderzy związków zawodowych stali się w szczególności celem nękania przez władze. Kulminacja tej kampanii miała miejsce pod koniec 2003 roku, kiedy to kilku działaczy skazano na krótkie wyroki więzienia. Amnesty International uznała ich za więźniów sumienia.
30 października 2003, za przeprowadzanie pokojowego protestu przeciwko wpływowi rządu na wewnętrzne sprawy związków zawodowych, milicja aresztowała w centrum Mińska Aleksandra Buhwostowa, przewodniczącego Białoruskiego Związku Pracowników Produkcji Maszyn dla Przemysłu Samochodowego i Rolnictwa. Przypuszcza się, że Ministerstwo Przemysłu rozkazało dyrektorom przedsiębiorstw wywierać presję na lokalne struktury związkowe, by opuściły Związek i stowarzyszyły się ze związkiem zawodowym sponsorowanym przez rząd. Aleksander Buhwostow zorganizował pikietę, ponieważ wydawała mu się jedyną metodą protestu przeciwko działaniom władz. 30 października, na zamkniętej rozprawie, sąd w Mińsku skazał go na 10 dni pozbawienia wolności za udział w nielegalnej demonstracji.
18 września sąd dzielnicy lenińskiej w Mińsku skazał za obrazę sądu na 10 dni pozbawienia wolności Aleksandra Jaraszuka, przewodniczącego Białoruskiego Kongresu Demokratycznych Związków Zawodowych. Rzekoma obraza dotyczyła artykułu, który Jaraszuk opublikował 21 sierpnia w niezależnej gazecie Narodnaja Wolia. Skrytykował w nim decyzję Sądu Najwyższego dotyczącą zamknięcia Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego na Białorusi.
Białoruś jest stroną dwóch kluczowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, gwarantujących swobodę stowarzyszania się konwencji nr 87 i 89. rząd białoruski jest także stroną Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych – oba Pakty gwarantują prawo do swobody stowarzyszania się. Konstytucja białoruska gwarantuje podstawowe prawa i wolności człowieka. Mimo to istnieje otwarta przepaść między zobowiązaniami rządu w kwestii ochrony praw pracowniczych a rzeczywistością.
Te poważne naruszenia podstawowych praw człowieka nakłoniły organizacje międzynarodowe zajmujące się promowaniem i ochroną praw związków zawodowych, do przeprowadzenia własnych dochodzeń. W listopadzie 2003 MOP ustanowiła komisję śledczą w sprawie postępujących naruszeń prawa do stowarzyszania się. Podobny krok uczyniła w styczniu 2004 Komisja Europejska, otwierając śledztwo w sprawie naruszania podstawowych standardów pracy na Białorusi. Oprócz tego, Komisja Praw Człowieka ONZ podczas swojej 60. sesji w Genewie (15 marca, 2 kwietnia 2004) przyjęła rezolucję w sprawie sytuacji praw człowieka na Białorusi, w której wezwała rząd do położenia kresu nękaniu związków zawodowych oraz powołała specjalnego sprawozdawcę ds. praw człowieka na Białorusi.
Amnesty International wzywa rząd Białorusi do:
- zapewnienia, że działacze związków zawodowych nie będą wiezieni lub nękani przez milicję tylko z powodu swych przekonań politycznych oraz z powodu pokojowego korzystania z ich prawa do swobody stowarzyszania się;
- położenia kresu kampanii polegającej na zastraszaniu, nękaniu i stawianiu przeszkód działaczom związków zawodowych;
- dokonania natychmiastowego przeglądu przepisów i regulacji prawnych oraz praktyk administracyjnych odnoszących się do rejestracji i działalności niezależnych związków zawodowych, tak aby – zgodnie ze zobowiązaniami wobec MOP – ułatwić ich zakładanie i działalność;
- przestrzegania swych zobowiązań na mocy konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz traktatów międzynarodowych, których jest stroną;
- współpracy z komisją śledczą MOP i zastosowania się do jej zaleceń;
- zapewnienia pełnego i natychmiastowego wprowadzenia w życie rezolucji Komisji Praw Człowieka oraz pełnej współpracy ze specjalnym sprawozdawcą ONZ.