Szanowny Panie Prezydencie,
Zwracam się do Pana w sprawie niedawnych zmian legislacyjnych przyjętych przez Sejm RP, dotyczących wolności zgromadzeń. 2 kwietnia 2004 roku Sejm przyjął Ustawę o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Nowa ustawa zawiera kilka rozwiązań, które w sposób znaczący wpłyną na korzystanie przez obywateli naszego kraju z wolności zgromadzeń. W niniejszym liście pozwalam sobie przedstawić obawy Stowarzyszenia Amnesty International dotyczące nowego prawa oraz zwrócić się do Pana, Panie Prezydencie, z prośbą o niepodpisywanie tej ustawy.
Szczególny niepokój Stowarzyszenia Amnesty International budzą dwa nowe rozwiązania wprowadzone do ustawy Prawo o zgromadzeniach. Do artykułu 3 ustawy dodany został zakaz uczestnictwa w zgromadzeniu osób, „których wygląd zewnętrzny uniemożliwia ich identyfikację”. Do artykułu 12 dodano możliwość rozwiązania zgromadzenia w sytuacji, gdy „wygląd zewnętrzny uczestników zgromadzenia uniemożliwia ich identyfikację”.
Wolność zgromadzeń to jedno z podstawowych praw i wolności człowieka. Wszelkie ustawowe ograniczenia korzystania z tej wolności muszą być rzeczywiście konieczne i powinny być wprowadzane w sposób szczególnie staranny i ostrożny. Warunki, jakie te ograniczenia powinny spełniać, określa Europejska Konwencja Praw Człowieka. Stanowi ona w artykule 11, że korzystanie z prawa do swobodnego, pokojowego zgromadzania nie może podlegać innym ograniczeniom niż te które są „konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”.
Nowe rozwiązania nie spełniają tych warunków. Przebranie się, w tym właśnie zamaskowanie twarzy, często bywa istotnym elementem samej demonstracji (na przykład gdy uczestnicy demonstracji pragnący zaprotestować przeciwko karze śmierci nakładają kaptury). Tymczasem wedle nowych rozwiązań demonstracje takie stałyby się nielegalne. Nielegalne będą również pokojowe zgromadzenia, w których brałaby udział choćby jedna osoba, której tożsamości nie będzie można ustalić, a która może nie mieć żadnego związku z organizatorem i innymi uczestnikami tej demonstracji.
Stowarzyszenie Amnesty International uważa, że nowe przepisy ustawy o zgromadzeniach są niezgodne z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską aktami prawa międzynarodowego: z Europejską Konwencją Praw Człowieka, która w artykule 11 stanowi: „Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się” oraz z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, którego artykuł 21 mówi, że „Uznaje się prawo do pokojowego zgromadzania się”. Rozwiązania te są również niezgodne z artykułem 12 Karty praw podstawowych UE, wedle którego „Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się”.
Wejście tych zmian w życie w sposób nadmierny ograniczy wolność zgromadzeń w Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego w imieniu Stowarzyszenia Amnesty International raz jeszcze zwracam się do Pana, Szanowny Panie Prezydencie, prosząc, by nie podpisywał Pan tej ustawy.
Z poważaniem
Adam Pruss
Prezes Stowarzyszenia Amnesty International