-To pierwszy krok w dobrym kierunku. Może on pomóc w przezwyciężaniu zjawiska tortur, okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania osób pozbawionych wolności w Federacji Rosyjskiej-, stwierdziła organizacja.
-Badania Amnesty International ujawniają, że stosowanie tortur i znęcania się nad osobami pozbawionymi wolności jest szeroko rozpowszechnione. W Republice Czeczenii praktyki te często połączone są z -zaginięciami-. Mamy nadzieję, że publikacja raportu prowadzić będzie do większego rozliczania takich zjawisk i że wskazuje na chęć władz rosyjskich do podjęcia środków mających na celu zapobieganie torturom oraz do zapewnienia, że ich sprawcom zostanie wymierzona sprawiedliwość-, dodała organizacja.
Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom jest niezależnym i bezstronnym organem eksperckim utworzonym na mocy Europejskiej Konwencji o Zapobieganiu Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu, którą Federacja Rosyjska ratyfikowała w 1998 roku. Do tej pory Komitet odbył 11 wizyt w różnych regionach tego kraju. Sześć z nich miało miejsce w Republice Czeczenii, w tym również ostatnia, która odbyła się w dniach 23 – 29 maja 2003 roku.
-Amnesty International wzywa władze Federacji Rosyjskiej do przesłania jasnego sygnału służbom porządku prawnego i służbom bezpieczeństwa, że muszą one przestrzegać praw człowieka we wszystkich okolicznościach i że ci, którzy się temu nie podporządkują, odpowiedzą za to przed sądem-, dodała organizacja.
Od początku obecnie prowadzonej rocznej kampanii, której celem jest poprawienie stanu poszanowania i ochrony praw człowieka wszystkich ludzi zamieszkujących Federację Rosyjską, Amnesty International wzywała władze rosyjskie do wydania zgody na publikację wszystkich raportów z wizyt Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom.
Organizacja stanowczo wzywa władze rosyjskie do:
- opublikowania raportów ze wszystkich wizyt Komitetu w Federacji Rosyjskiej,
- podjęcia wszelkich kroków w celu bezzwłocznego wdrożenia rekomendacji Komitetu,
- poinformowania opinii publicznej o krokach podjętych w celu wdrożenia rekomendacji Komitetu.
Tło wydarzeń
Federacja Rosyjska w 1998 roku został stroną Europejskiej Konwencji o Zapobieganiu Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu. Stworzony na jej mocy Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu składa się z niezależnych i bezstronnych ekspertów, których wizyty i rekomendacje mają na celu ochronę osób pozbawionych wolności od tortur, okrutnego i nieludzkiego traktowania. Raporty z wizyt przeprowadzonych przez Komitet oraz rekomendacje są poufne – mogą zostać opublikowane jedynie za zgodą danego państwa.
Federacja Rosyjska była ostatnim państwem będącym stroną Europejskiej Konwencji Przeciw Torturom, które wyraziło zgodę na publikację jednego z raportów Komitetu.
Tylko w wyjątkowych okolicznościach Komitet wydaje oświadczenia dotyczące konkretnych krajów. Brak odpowiedzi ze strony władz rosyjskich w sprawie rekomendacji dotyczących Republiki Czeczenii spowodował, że w lipcu 2001 roku Komitet dokonał wyjątkowego kroku i wydał specjalne oświadczenie. Zawarty w nim był niepokój w związku z impasem jaki nastąpił w kontaktach Komitetu z władzami rosyjskimi w dwu kwestiach: w kwestii przeprowadzenia wszechstronnego i niezależnego śledztwa w sprawie wydarzeń, które miały miejsce w centrum zatrzymań w Czernokozowie, w okresie od grudnia 1999 roku do początku lutego 2000 roku, po informacjach silnie wskazujących, że nad wielu zatrzymanymi znęcano się oraz w kwestii działań podjętych w celu odkrycia i wniesienia oskarżeń w sprawie znęcania się nad osobami zatrzymanymi podczas obecnego konfliktu.
Informacje zebrane przez ostatnie lata przez Amnesty International od ofiar i z innych źródeł potwierdzają szeroko rozpowszechnione stosowanie tortur i znęcanie się dokonywane przez funkcjonariuszy porządku prawnego na całym terytorium Federacji Rosyjskiej:
Zelimhan Murdałow opuścił swój dom w Groznym 2 stycznia 2001 r., mówiąc, że wróci w ciągu godziny. To był ostatni raz, kiedy widziała go rodzina. Jego ojciec odkrył, że młody mężczyzna podobny do jego opisu został zatrzymany w centrum miasta. Milicja poinformowała go, że syn został zatrzymany na podstawie zarzutu posiadania marihuany i że został już zwolniony. Jednakże zatrzymani, którzy przebywali w tej samej celi co Zelimhan Murdałow powiedzieli, że gdy widzieli go dzień po zatrzymaniu, był on nieprzytomny po ciężkim pobiciu i że jego ciało było okaleczone. W styczniu 2001 roku wszczęto postępowanie karne w sprawie -zaginięcia- Zelimhana Murdałowa, ale jego ojciec wciąż nie zna jego miejsca pobytu a sprawcy tego czynu nie wymierzono sprawiedliwości.
18-letni Tigran Airapetian został zatrzymany przez milicjanta w 2001 roku w północnej części Moskwy. Oskarżono go o wymuszanie pieniędzy od znajomego podczas kłótni o telefon komórkowy. Tigran Airapetian został zabrany na posterunek, gdzie został poważnie pobity. Po zwolnieniu złożył on skargę, a prokurator prokuratury Butyrskiej wszczął postępowanie karne w celu wyjaśnienia tych zarzutów. Mimo przekazania przez Tigrana Airapetian szczegółowego opisu zdarzeń oraz nazwisk trzech mężczyzn, których zidentyfikował jako sprawców pobicia, prokurator zawiesił postępowanie do czasu -zidentyfikowania sprawców tego przestępstwa-. We wrześniu 2001 roku Tigran Airapetian złożył skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, twierdząc, że naruszone zostały jego prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
Amnesty International wciąż otrzymuje raporty na temat -zaginięć- w Czeczenii. Doniesienia prasowe wskazują, że codziennie dochodzi do -zaginięć- około dwóch osób.