AI Index: EUR 41/011/2002 (Public)
Podczas procesu delegalizacji Batasuny* drugiego września, sędzia dochodzeniowy przekonał sąd, aby rozszerzyć skalę delegalizacji na manifestacje oraz jakiekolwiek inne formy poparcia wyrażane wobec tej partii przez zorganizowane grupy lub indywidualne osoby. Sąd postanowił, że zakaz obejmuje wszelkie formy działalności Batasuny, które były bezpośrednio lub pośrednio inspirowane przez jej przywódców i członków. Zakazane zostało również używanie wszelkich symboli, znaków, plakatów, czy afiszy nawiązujących do zdelegalizowanej organizacji.
Kolejna decyzja sądu z dnia 6 września stanowi, że zakaz nie obejmuje demonstracji organizowanych przez inne baskijskie partie lub osoby indywidualne o charakterze nacjonalistycznym. Zasady klasyfikacji wydają się jednak niejasne, wskutek czego w ostatni weekend baskijski rząd został skrytykowany za to, że zgodził się na zorganizowanie pokojowej demonstracji.
Amnesty International uznaje prawo Hiszpanii i Kraju Basków do zapewnienia swoim obywatelom bezpieczeństwa zgodnie z jurysdykcją. Amnesty International niezmiennie potępia działania ETA, polegające na zabijaniu cywili, liczne próby politycznego szantażu osób o odmiennych przekonaniach, oraz akty ulicznej przemocy popełniane od wielu lat.
Amnesty International oświadcza, że: ”Nadużycia ETA nie mogą być usprawiedliwiane walką o fundamentalne prawa wolnościowe. Obserwując poważne naruszania prawa, wydaje się tym ważniejsze aby dążyć do przywrócenia swobód obywatelskich”.
Organizacja przyznaje, że wyrok sądu z dnia 2 września może być interpretowany jako zakaz organizowania jakichkolwiek pokojowych demonstracji sprzeciwiających się delegalizacji Batasuny. Jeśli przyjąć taką interpretację, to fundamentalne prawa do pokojowych demonstracji i wolności słowa zostały pogwałcone.
Amnesty International nalega aby: -hiszpańskie i baskijskie władze wyjaśniły niejasności i zapewniły o dalszej woli przestrzegania międzynarodowych standardów wolnościowych”.
Tło wydarzeń
26 sierpnia sędzia dochodzeniowy doprowadził w hiszpańskim sądzie do delegalizacji Batasuny na okres trzech lat z możliwością przedłużenia do lat pięciu. Zakazowi podlegają wszelkie ekonomiczne i polityczne działania ugrupowania, które mają znaczący wpływ na funkcjonowanie i strukturę ETA. W tym samym czasie hiszpański parlament oficjalnie zwrócił się do rządu o interwencje w Sądzie Najwyższym, aby ten uznał delegalizację Batasuny. Prokurator Generalny zwrócił się do Sądu Najwyższego i poddał pod rozwagę wyżej wymieniony wniosek.
Batasuna, nazywana również Herri Batasuną lub w języku baskijskim Euskal Herritarrok, została powołana do życia w roku 1978 i od tego czasu funkcjonowała jako legalne ugrupowanie polityczne obecne w parlamencie. Wyrok zawieszający prawa Batasuny spowodował ożywienie dyskusji mających doprowadzić do rewizji ustawy dotyczącej partii politycznych (Ley Orgánica de Partidos Politicos). Zgodnie z artykułem 9 ustawy o partiach politycznych, partia może zostać zdelegalizowana jeśli nie przestrzega zasad demokracji i konstytucyjnych zasad, jeżeli zagraża podstawowym prawom obywateli takim jak prawo do swobodnego wyrażania opinii, prawo do godności, czy dopuszcza się używania przemocy w celach politycznych oraz wspiera akcje organizacji terrorystycznych.**
Krótko po wprowadzeniu w życie wyroku zawieszającego działania Batasuny, Amnesty International zostało poinformowane, iż biuro baskijskiej organizacji w Bilbao sprzeciwiającej się torturom, Torturaren Aurkako Taldea (TAT), zostało zamknięte przez lokalną baskijską policję. Zamknięte zostało również biuro prowadzone przez rodziny baskijskich więźniów politycznych (Etxerat!!).
*Batasuna jest parlamentarną koalicją partii politycznych, powszechnie uważaną za polityczne ramię zbrojnej baskijskiej grupy ETA (Euskadi Ta Askatasuna).
** Zainteresowanie niektórymi aspektami ustawy o partiach politycznych zostało wyrażone przez hiszpańską sekcję Amnesty International w maju 2002 roku (-Comentarios de la sección espańola de Amnistía Internacional al proyecto de ley orgánica de partidos politicos-). W szczególności, AI uważa że dwuznaczności części przepisów ustawy, może prowadzić do delegalizacji części partii politycznych mających podobne dążenia jak grupy zbrojne, ale odcinających się od używania przemocy i jej usprawiedliwiania.