AI Index: AFR 16/008/2004
Wzrastająca częstotliwość gwałtów jest spowodowana przez rozpowszechnioną dyskryminację wobec kobiet, a jej konsekwencje pogarszają bieda, przesiedlenie ludności oraz pogarszający się system opieki zdrowotnej. Sprawcy to w większości członkowie burundyjskich sił zbrojnych oraz zbrojonych ugrupowań politycznych, jak również uzbrojonych przestępczych gangów, które nie tylko rabują ale również gwałcą.
-Gwałt, podobnie jak wszystkie nadużycia praw człowieka, stał się zakorzenioną cechą kryzysu burundyjskiego, ponieważ sprawcy – jakkolwiek rządowi żołnierze, członkowie zbrojonych ugrupowań politycznych czy prywatne osoby – nie stają przed obliczem sprawiedliwości. Władze Burundi i przywódcy zbrojonych ugrupowań politycznych wykazują alarmujący brak woli, aby trzymywać swoje wojsko w odpowiedzialności- powiedziała Amnesty International.
-W momencie, kiedy Burundi wydaje się być przygotowana, aby uczynić ostateczne zmiany w kierunku pokoju, instytucje i infrastruktury a w szczególności sektory wymiaru sprawiedliwości i zdrowia muszą być -reanimowane- z poparciem społeczności międzynarodowej, aby pomóc ofiarom przemocy seksualnej i aby wspierać je w fizycznym i psychicznym wyleczeniu ran- dodała organizacja.
Z dostępnych dowodów, skala gwałtów wskazuje na czasami zamierzoną strategię stosowaną przez strony walczące, aby wykorzystać gwałt i inne formy przemocy seksualnej wobec kobiet jako broń w walce, aby wywołać przerażenie wśród ludności cywilnej i aby poniżać i upokarzać ludzi.
Na jednym z najbardziej dotkniętych obszarów w 2003 roku, rządowe siły zbrojne i zbrojone ugrupowanie polityczne Narodowa Rada dla Obrony Demokracji-Siły dla Obrony Demokracji (CNDD-FDD Nkurunziza) – dokonały mnóstwa gwałtów w prowincji Ruyigi, jak również innych nadużyć praw człowieka i grabieży, w odwecie i kontr odwecie. Wiele kobiet zostało także zgwałconych na oczach swoich rodzin w tym dzieci, co pogłębia to bolesne przeżycie.
Trzynastoletnia Rose N, powiedziała przedstawicielom Amnesty International jak obudziła się w nocy 3 marca 2003 i zobaczyła mnóstwo osób w nogach łóżka, które dzieliła ze swoimi braćmi i siostrami w Ruhwago, prowincji Ruyigi. Pomyślała, że to byli rabusie. Widziała mężczyznę gwałcącego jej matkę, która w sąsiednim pokoju wołała -Wybacz mi, wybacz mi-. Ktoś wszedł do pokoju, rozebrał ją, zabrał na zewnątrz i groził, że ją zastrzeli. Potem położył ją na ziemi i zgwałcił. Następnie kolejny mężczyzna dokonał gwałtu. Kiedy zostawili ją, wróciła do domu, zabrała swojego pięcioletniego brata z łóżka swojej mamy i uciekła z nim. W tej chwili Rose boi się spać w nocy w domu i dręczą ją koszmary.
Większość ofiar gwałtu w Burundi napotyka obecnie nieprzezwyciężone przeszkody próbując doprowadzić podejrzanych sprawców przed wymiar sprawiedliwości. Wiele kobiet, które są ofiarami gwałtu lub innych form nadużyć seksualnych jest zbyt zastraszanych przez określone kulturowe zachowania i państwową bezczynność, aby szukać zadośćuczynienia. Czynienie tego prowadzi często do wrogiego nastawienia ze strony rodziny, społeczeństwa i policji, z małą nadzieją na sukces. Ci, którzy szukają sprawiedliwości napotykają na system, który ignoruje, wypiera się a nawet daruje przemoc wobec kobiet i chroni sprawców, bez względu na to czy są nimi urzędnicy państwowi czy osoby prywatne. Całkowita bezkarność zagwarantowana członkom sił zbrojnych – jakkolwiek to oni popełnili zbrodnię – zniechęca wielu nawet do podjęcia próby, aby rozpocząć legalną działalność przeciwko członkom sił zbrojnych.
Podczas gdy piętno i strach oznaczają, że wiele przypadków pozostaje niezgłoszonych, skala przemocy wyciągnęła gwałt na światło dzienne w 2003 roku. Wzrost ilości gwałtów jest stwierdzony przez krajowe i międzynarodowe organizacje pracujące w Burundi a także potwierdzony przez władze rządowe.
Pomimo wzrostu zainteresowania tym problemem, wiele kobiet nadal nie posiada dostępu do odpowiedniej opieki zdrowotnej natychmiast po popełnieniu gwałtu. Dodatkowo, trwające piętno związane z przemocą seksualną i obawa przed zgłoszeniem o tym, chroni niektóre ofiary przemocy seksualnej od dostępu do tych usług. Bezpłatne profilaktyczne lekarstwa zapobiegające zakażeniu HIV, są niedostępne w wielu prowincjach, szczególnie dla kobiet, które mieszkają daleko od ośrodków zdrowia lub na obszarach konfliktu. Czasami, leki w ogóle nie są dostępne. Wiele osób w dalszym ciągu nie wie, że taka ochrona czy leki istnieją.
Piętnastoletnia Eugenie S i szesnastoletnia Lucie N zostały zgwałcone przez żołnierzy w Bisinde, strefie Ruyigi we wrześniu 2003, w oddzielnych przypadkach. Eugenie wracała z targu gdy żołnierz zatrzymał ją, wepchnął w krzaki i zgwałcił. Kazał jej powiedzieć, że została zgwałcona przez FDD (CNDD-FDD (Nkurunziza)). Lucie również została zgwałcona przez żołnierza, który zagroził jej bronią. Wracała sama z wesela do domu, kiedy napotkała patrol żołnierzy. Trzy miesiące wcześniej została ona zgwałcona przez jedną z ośmiu CNDD-FDD (Nkurunziza) bojówek, która włamała się do jej domu rodzinnego żądając pieniędzy. Ona i jej rodzina zostali również pobici. Obie dziewczyny mówią, że są unikane przez ich sąsiadów, którzy mówią, że są one nosicielkami wirusa HIV (obecnie obie czekają na wyniki testu). Obie obawiają się, że nigdy nie będą mogły wyjść za mąż.
Amnesty International wzywa władze rządu Burundi organizacje pozarządowe i społeczność międzynarodową do wspólnego działania na rzecz tej pilnej potrzeby, aby uchronić kobiety i dziewczęta od gwałtu.
-Jako sprawa priorytetowa, przywódcy polityczni i wojskowi wszystkich zbrojonych ugrupowań politycznych i władze Burundi, muszą wydać natychmiastowe publiczne polecenia swoim bojownikom, aby zakończyć nadużycia praw człowieka włącznie z gwałtem- ponagla organizacja.
-Trzeba nie tylko zrobić więcej w celu zapewnienia opieki medycznej i sprawiedliwości, ale pilnie należy zająć się sprawą rozpowszechnienia broni krótkiej. Jeżeli to nie zostanie zrobione, przemoc wobec kobiet prawdopodobnie będzie dalej wzrastać- powiedziała Amnesty.
Organizacja wierzy, że wsparcie w czterech dziedzinach zapoczątkuje ograniczenie wzrostu przemocy wobec kobiet i otworzy możliwości uzyskania zadośćuczynienia. Te dziedziny rozwijają i poszerzają działania społeczeństwa w celu zredukowania piętna i ignorancji odnośnie przemocy wobec kobiet; wzmocnienie sądownictwa i wprowadzenie struktur prawa, aby umożliwić prowadzenie dochodzenia i wnoszenia oskarżenia w przestępstwie o gwałt; zwiększenie dostępu do opieki zdrowotnej dla kobiet, które są ofiarami gwałtu lub innych seksualnych aktów przemocy i zajęcie się ukrytą dyskryminacją wobec kobiet. Rząd natychmiast musi również zająć się rozpowszechnianiem broni lekkiej w kraju.