Nękanie, zastraszanie, pobicia przez policję – to rzeczywistość dla wielu osób LGBTI i ich sojuszników, którzy walczą o równe prawa w Polsce, udowadnia w nowym raporcie Amnesty International, rozpoczynając tym samym kampanię „Historie Tęczowej Odwagi”.
Raport „Byliśmy traktowani jak przestępcy”: od atmosfery wrogości po nękanie osób broniących praw LGBTI jest wynikiem badań Amnesty International prowadzonych między październikiem 2021 a majem 2022 roku na terenie całej Polski. Zawiera szczegółową analizę poszczególnych form i przypadków nękania osób działających na rzecz praw LGBTI w oparciu o wywiady z tymi osobami, ich przedstawiciel(k)ami prawnymi, organizacjami pozarządowymi oraz oddolnymi ruchami społecznymi na rzecz społeczności LGBTI w Polsce.
Raport dokumentuje i analizuje naruszenia ze strony władz i organów ścigania w latach 2017-2021 w kontekście wolności zgromadzeń oraz wolności słowa, a także indywidualne przypadki celowego nękania sądowego i zastraszania osób aktywistycznych prowadzących pokojowe działania na rzecz praw LGBTI.
Postanowiliśmy zbadać i udokumentować sytuacje osób, które upominają się o prawa społeczności LGBTI – obrońców i obrończyń praw człowieka w Polsce. Z badań wyłania się obraz systemowej przemocy wobec tej grupy osób.
Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka Amnesty International Polska
“W naszym raporcie udokumentowaliśmy historie tych, którzy otwarcie sprzeciwiali się nękaniu osób LGBTI i walczyli o ich prawa. W rezultacie spotkali się z natychmiastowymi represjami i szykanami ze strony aparatu państwa. Przedstawiliśmy obrończynie i obrońców praw osób LGBTI, którzy teraz sami potrzebują ochrony”.
Historie tęczowej odwagi
Spędziłem prawie dobę na dołku, bez kontaktu z prawnikiem czy rodziną. Policjanci mnie wyszydzali, wyśmiewali.
Aleks, 21-latek, zatrzymany za tęczową maseczkę podczas Tęczowej Nocy
Równocześnie z raportem rusza kampania społeczna „Historie Tęczowej Odwagi”, w której udział wzięli_wzięły: Bovska, Tomasz Ciachorowski, Mariusz Jakubowski, Anna Karwan, Nick Sinckler i Julia Sobczyńska. Kampanii towarzyszy hasło #ToNieMojaHistoriaAleMojaSprawa.
Znane osoby w spotach filmowych opowiadają historie osób przedstawionych w raporcie: Nadii, Aleksa, Tsu Tsu, Kuby i Ady. Ich historie obrazują przykłady łamania praw człowieka opisane w raporcie.
Są to m.in. przykłady osób, które organizują Marsze Równości, lecz lokalne władze piętrzą przed nimi przeszkody i zrzucają odpowiedzialność za ochronę przed homofobiczną agresją i przemocą.
Raport opisuje dramatyczne wydarzenia Tęczowej Nocy z 7 sierpnia 2020 r. w Warszawie, gdzie policja brutalnie i bezprawnie zatrzymywała za to, że ludzie korzystali z prawa do protestu, byli na miejscu albo mieli tęczową maseczkę.
Opisane są historie osób, które za wykorzystanie symbolu tęczy – w obrazie, na pomniku, na godle – przez wiele lat były ciągane po sądach, były oczerniane i którym groziło kilka lat więzienia.
Są to przykłady osób, które nagłaśniały homofobiczne deklaracje samorządów o utworzeniu “stref wolnych od LGBTI”, przez co od kilku lat toczą nierówną walkę w polskich sądach pozywani o zniesławienie.
Są to też osoby, których wieloletnia walka o prawa LGBTI, o godność i obecność, doprowadziła do ostateczności i wyjazdu z kraju lub życia poniżej standardów, w atmosferze rosnącej nienawiści.
“Dlatego w naszej kampanii wzywamy polskie władze, aby zaprzestały nękania obrońców i obrończyń praw LGBTI. Władze muszą zapewnić poszanowanie podstawowych praw człowieka bez względu na tożsamość płciową czy orientację seksualną. Wobec prawa musimy być równi” – mówi Anna Błaszczak-Banasiak.
Kluczowe ustalenia raportu i rekomendacje
Próbują nam wmówić, że to ludzie. A to jest po prostu ideologia.
Prezydent Andrzej Duda o osobach LGBTI podczas spotkania w Brzegu, czerwiec 2020
Od lat Amnesty International obserwuje, jak sytuacja osób LGBTI w Polsce drastycznie się pogarsza, a przestrzeń dla prowadzonych przez nie działań obywatelskich gwałtownie kurczy. Od kilku lat Polska zajmuje ostatnie miejsce w Unii Europejskiej pod względem ochrony praw osób LGBTI.
To rezultat wieloletniej, politycznie motywowanej, oszczerczej kampanii przeciwko społeczności LGBTI prowadzonej przez władze. Efekt przedstawiania osób LGBTI przez rządzących i osoby publiczne jako zagrożenie dla wartości rodzinnych, wiary katolickiej oraz porządku publicznego. To również wynik systemowych zaniedbań i przyzwolenia na przemoc wymierzoną w osoby LGBTI, a także brak ochrony przed przestępstwami z nienawiści.
Atmosfera wrogości narasta od zmiany rządu w 2015 roku, wraz z kolejnymi zakazami Marszy Równości i kampanią oszczerstw. Przełom nastąpił po 2019 roku w związku ze stopniowym przyjmowaniem homofobicznych rezolucji samorządowych znanych jako “strefy wolne od LGBTI”, atakami na Marsze Równości w Białymstoku i Lublinie czy wydarzeniami tak zwanej Tęczowej Nocy – serii aresztowań i policyjnej przemocy w Warszawie 7 sierpnia 2020 roku.
Amnesty International żąda od polskich władz:
- umorzenia wszelkich postępowań karnych przeciwko obrońcom i obrończyniom praw LGBTI wszczętych wyłącznie z powodu ich udziału w zgromadzeniach lub ich pokojowej działalności na rzecz praw człowieka;
- zagwarantowania równych możliwości i adekwatnej współpracy oraz ochrony ze strony władz lokalnych i służb porządkowych przy zgłaszaniu, organizacji i przebiegu zgromadzeń takich jak Marsze i Parady Równości. Lokalne władze muszą zaprzestać stosowania zakazów prewencyjnych oraz nakładania dodatkowych wymogów na organizatorów zgromadzeń na rzecz praw LGBTI;
- zaprzestania instrumentalnego wykorzystywania przepisów karnych i wykroczeniowych przeciwko obrońcom i obrończyniom praw LGBTI, ze szczególnym uwzględnieniem art. 137, 196 i art. 261 Kodeksu karnego oraz art. 108 ustawy o ochronie zabytków;
- natychmiastowego wycofania zarzutów zniesławienia wysuniętych przez władze lokalne wobec działaczy na rzecz praw osób LGBTI, jeżeli miały one na celu uciszenie lub powstrzymanie ich pokojowej działalności, a także wycofania pozwów cywilnych wniesionych przez władze lokalne za rzekome naruszenie dóbr osobistych. Zagwarantowania, że narzędzia te, wraz z instytucją skargi nadzwyczajnej oraz kasacji, nie będą w przyszłości wykorzystywane w celu zastraszenia i stłumienia pokojowej działalności obrońców i obrończyń praw LGBTI;
- natychmiastowego odrzucenia projektu ustawy “STOP LGBT” przez Sejm oraz, w przyszłości, kolejnych projektów ustaw o podobnie dyskryminującym charakterze, jeśli takie zostaną przedstawione.
Czytaj więcej na stronie kampanii Historie Tęczowej Odwagi