Decyzja o przedłużeniu śledztwa w sprawie tajnych więzień CIA – komentarz AI

Rozliczenie zaangażowania Polski w program tajnych więzień i bezprawnych zatrzymań oznacza, że:

  • osoby odpowiedzialne zostaną postawione przed wymiarem sprawiedliwości w uczciwym procesie i w ramach publicznego postępowania karnego
  • wszystkie domniemane przypadki łamania praw człowieka, które nie są przedmiotem postępowania, zostaną zbadane w ramach niezależnego i bezstronnego dochodzenia,
  • osoby poszkodowane otrzymają zadośćuczynienie.

Zarówno media krajowe, jak i międzynarodowe informowały o posiadaniu przez biuro Prokuratora Generalnego RP wiarygodnych informacji o tym, że urzędnicy państwowi wysokiego szczebla w Polsce posiadali wiedzę i zgodzili się na uczestnictwo w programie tajnych więzień CIA na terytorium Polski, począwszy od 2002 roku. Jeśli biuro Prokuratora Generalnego faktycznie posiada takie informacje, musi postawić przed wymiarem sprawiedliwości w uczciwym postępowaniu karnym każdą osobę, która była zaangażowana w bezprawne transfery, tortury i inne nadużycia wobec osób przetrzymywanych na polskim terytorium w ramach programu CIA.
Amnesty International zachęca Prokuratora Generalnego do kontynuacji śledztwa w sposób transparentny, o krokach podejmowanych w celu zapewnienia, że śledztwo jest prowadzone w sposób pełny, niezależny, bezstronny i efektywny, a jego wyniku doprowadzą do pełnego rozliczenia za ewentualne naruszenie prawa. Dotyczy to zarówno kwestii indywidualnej odpowiedzialności karnej, jak również szeroko rozumianej odpowiedzialności państwa polskiego za przestrzeganie praw człowieka.
Utrzymywanie tajemnicy w imię bezpieczeństwa narodowego nie może być wykorzystywane, aby chronić państwo i osoby indywidualne przed odpowiedzialnością za tortury i inne formy złego traktowania, porwania i inne przypadki łamania praw człowieka, oraz nie może usprawiedliwiać pozbawienia ofiar dostępu do skutecznego środka odwoławczego, który umożliwi ustalenie prawdy o tym, co im się przydarzyło oraz poinformowaniu o tym opinii publicznej.
Polskie władze muszą respektować prawa dwóch, znanych z imienia i nazwiska, zatrzymanych – Abd al-Rahim al-Nashiriego i Abu Zubajdy – którzy otrzymali oficjalny status pokrzywdzonych w śledztwie. Rząd powinien podjąć wszelkie niezbędne wysiłki w celu przesłuchania tych mężczyzn i osób ich reprezentujących, oraz uzyskania niezbędnych informacji od strony trzeciej tj. Stanów Zjednoczonych. Pełnomocnicy obu mężczyzn powinni mieć dostęp do informacji otrzymanych w trakcie śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Generalną.
Rząd powinien podjąć wszelkie wysiłki w celu pełnego uczestnictwa poszkodowanych w śledztwie, zgodnie ze zobowiązaniami Polski wynikającymi z Międzynarodowej Konwencji Praw Obywatelskich i Politycznych, Konwencji ONZ przeciwko Torturom oraz Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka, w celu zapewnienia skutecznego dostępu do zadośćuczynienia i środka odwoławczego dla każdej osoby, która mogła być poddana torturom lub innym formom złego traktowania, porwaniom czy innym przypadkom łamania praw człowieka.
Chociaż współpraca z rządem Stanów Zjednoczonych bez wątpienia przysłużyłaby się śledztwu, istnieją inne źródła, które również są w stanie dostarczyć informacji potrzebnych w śledztwie. Polskie władze powinny dążyć do współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, ale nie mogą wykorzystywać braku współpracy ze strony rządu tego kraju jako usprawiedliwienia opóźnień czy zakończenia śledztwa prowadzonego przez Prokuratora Generalnego.