Raport “Usprawiedliwieni dezerterzy: W jaki sposób powszechna służba wojskowa w Erytrei stworzyła pokolenie uchodźców” ujawnia, że pomimo wezwań decydentów politycznych do skrócenia służby wojskowej do 18 miesięcy, pozostaje ona czasowo nieokreślona, a często trwa nawet kilka dekad. Powszechny pobór wojskowy obejmuje między innymi młodych chłopców, dziewczęta w wieku 16 lat oraz osoby starsze. Służba wojskowa często wiąże się także z przymusową pracą.
Próby ucieczki przed odbyciem służby wojskowej spowodowały, że Erytrejczycy tworzą trzecią co do wielkości grupę uchodźców, która próbuje dotrzeć do Europy. Jednak pomimo sytuacji w Erytrei, państwa UE odrzucają coraz więcej wniosków o azyl składanych przez osoby pochodzące z Erytrei.
– Sytuacja, z którą muszą zmierzyć się poborowi w Erytrei jest rozpaczliwa i demaskuje postawę niektórych krajów, które twierdzą, że większość Erytrejczyków przybywających do ich granic to migranci ekonomiczni i na tej podstawie nie przyjmują osób ubiegających się o azyl – twierdzi Aleksandra Górecka, Koordynatorka Kampanii Amnesty International.
Raport, który został sporządzony na podstawie 72 rozmów przeprowadzonych z Erytrejczykami, którzy uciekali z kraju od połowy 2014 roku, rzuca nowe światło na trudne warunki, z którymi spotykają się poborowi, w tym na brutalne metody stosowane przez wojsko przeciwko osobom usiłującym uniknąć poboru. Niektórzy z rozmówców mówili badaczom Amnesty International, że zanim uciekli z kraju zostali powołani do wojska na więcej niż 10, a czasem nawet na 15 lat. Inne osoby zostawiły w Erytrei swoich ojców i mężów, którzy po 20 latach wciąż pozostają w wojsku.
W niektórych przypadkach w tym samym czasie wciela się do wojska wielu członków rodziny, jednak odbywają oni służbę w miejscach bardzo od siebie odległych, przez co nie mogą korzystać z życia rodzinnego. Jedna z rozmówczyń, 18-letnia kobieta, powiedziała Amnesty International, że nowy wymóg stawiania się do wojska obejmuje też starsze kobiety.
Powszechna służba wojskowa bardzo źle wpływa na sytuację dzieci. Aby uniknąć poboru wiele z nich na bardzo wczesnym etapie edukacji porzuca szkołę. Dziewczynki w młodym wieku wychodzą za mąż w nadziei, że zawarcie małżeństwa nie będzie kwalifikować ich do poboru. Inne dzieci, których rodzice są wcieleni do wojska, muszą wziąć odpowiedzialność za utrzymanie ich rodzin.
Ludzie, którzy zostali zatrzymani podczas próby ucieczki przed powszechnym poborem, są przetrzymywani przez bardzo długi, często nieokreślony okres. Przebywają w przerażających warunkach, często w podziemnych celach albo kontenerach. Ten sam los może spotkać osoby, których wniosek o status uchodźcy został odrzucony w Europie lub gdziekolwiek indziej i zostały zawrócone z powrotem do Erytrei, gdzie istnieje ryzyko arbitralnych aresztowań, tortur i innych form nieludzkiego i poniżającego traktowania.
– Dla wielu osób pobór do wojska w Erytrei jest wciąż nieograniczony czasowo, dla znacznej części trwa nawet kilka dekad. Starsi ludzie są ponownie wcielani do wojska, a próby ucieczki często kończą się arbitralnymi zatrzymaniami, bez postanowienia zarzutów – powiedziała Aleksandra Górecka.
– Erytrea gwałtownie traci młodych ludzi. Wiele dzieci zmuszonych jest do podejmowania niebezpiecznej i niepewnej podróży do pozornie bezpiecznych miejsc. Często nie uprzedzając rodziców, decydują się na samotną podróż, uciekają od przymusowej pracy albo za niskie płace, braku możliwości edukacji, co tyko odzwierciedla wagę naruszeń praw człowieka, z którymi musiałby się zmierzyć, gdyby zostały w domu.
Amnesty International wzywa rząd Erytrei do zakończenia stosowana systemu nieokreślonego czasowo poboru do powszechnej służby wojskowej. Organizacja wzywa wszystkie państwa do uznania tego systemu za pogwałcenie praw człowieka.
Tło
Na mocy prawa wprowadzonego w 1995 r. w Erytrei każda osoba dorosła jest objęta 18-miesięcznym powszechnym obowiązkiem służby wojskowej. Jednakże w praktyce, dla wielu osób służba jest bezterminowa. Nie ma też możliwości odmowy służby wojskowej, dla tych którzy sprzeciwiają się poborowi do wojska ze względu na wyznanie, pochodzenie etniczne albo inne powody, krajowe prawo nie zapewnia żadnej alternatywnej formy jej odbycia.
W 2014 oraz 2015 roku niektóre państwa, w tym Wielka Brytania i Dania, twierdziły, że sytuacja Erytrei w obszarze powszechnego poboru znacznie się polepszyła i Erytrejczycy, którzy uciekli z kraju nie mają podstaw do tego aby ubiegać się o azyl. W drugim kwartale 2015 roku (od 1 kwietnia o 30 czerwca) rząd Wielkiej Brytanii odrzucił w pierwszej instancji 66% wniosków o nadanie statusu uchodźcy.
