AI Index : EUR 46/003/2007
AI jest zaniepokojona widocznym już przypadkami namierzania niezależnych prawników, łacznie z ujawnianiem szczegółów ich śledztw. Już od dawna AI niepokoi szczegółowo opisana w raporcie ZPRE, sprawa postawienia w stan oskarżenia i skazanie naukowców Igora Sutjagina, Walentyna Daniłowa oraz prawnika Michaiła Trepaszkina. Wszyscy trzej obecnie odsiadują swój wyrok po tym jak zostali ostkarżeni o zdradę i wyjawianie tajemnic państwowych. Organizacja obawia się, iż zarzuty postawione oskarżonym były politycznie motywowane oraz, że prawa do uczciwego procesu zostały pogwałcone. Nieuczciwy proces był ściśle związany z nagonką, jaka jest prowadzona na wyżej wymienionych.
Jakiekolwiek zarzuty lub domniemania o naruszeniu prawa, łacznie ze zdradą państwa, szpegostwem i wyjawianiem sekretów państwa, powinny być jak najszybciej i na pierwszym miejscu dokładnie prześledzone, a wszyscy winni, którym można w sposób racjonalny i ewidentny udowodnić wykroczenie, winni być sądzeni zgodnie z normami prawnymi nie odbiegającmi od międzynarodowych standardów. Podczas gdy rozpatrywany jest prawowity udział państwa w utajnianiu i klasyfikowaniu niektórych informacji, AI domaga się zapewnień ze strony Federacji Rosji, iż kodeks prawny jest tam wprowadzany w życie, w sposób taki, by chronić prawo jednostek indywidualnych do wolności słowa i zrzeszania się.
Naukowiec nuklearny Rosyjskiego Instytutu działajacego dla USA i Kanady, Igor Sutjagin, został skazany na sześć lat więzienia po tym jak postawiono go w stan oskarżenia za zdradę [Art 275 Rosyjskiego Kodeksu Karnego]. Według informacji, które posiada AI, śledztwo i proces ten zostały zniekształcony poprzez złamanie międzynarodowych norm uczciwego procesu sądowego. Informacje, które wyszły na jaw spowodowały poważne obawy, iż sprawa wspomnianego naukowca wostała politycznie spreparowana. Igor Sutjagin został aresztowany w 1999 r. pod warzutami przekazywania delikatnych informacji na temat rosyjskich zasobów nuklearnych amerykańskim służbom militarnym. Podczas swojego procesu naukowiec zastrzegał się, że informacja, którą przekazał była publicznie znana, a on urzywając swojego prawa do wolnego wyrażania opinii poddał ją swojej osobistej analizie i komentarzowi. Po perwszym procesie Sutjagin został zwolniony po tym, jak sąd uznał, iż dowody są mgliste i nie był on w stanie ustalić, jaka infomacja rzekomo została przekazana, przez oskarżonego. Po dalszym śledztwie przeprowadzonym przez rosyjskie Tajne Służby Bezpieczeństwa (TSB), w czerwcu 2002 r. wyszły na jaw nowe informacje, będące dowodami w kolejnym procesie, który się rozpoczął już w listopadzie następnego roku.
Druga sprawa, odbywająca się tym razem za zamkniętymi drzwiami, trwała do kwietnia 2004 roku i charakteryzowała się brakiem zoloności juryzdykcyjnej. W procesie tym Igor Sutjagin skazany został na karę piętnastu lat więzienia. W międzyczasie oskarżony spędził już wiecej niż cztery lata w zawieszeniu, co spowodowało wciąż rosnącą falę obaw o dobro i respekt dla prawa zatrzymanego do umarkowanie ktrótkiego procesu. AI woła o ponowne rozpatrzenie sprawy rosyjskiego naukowca, lecz tym razem zgodnie ze standardami międzynarodowymi. Instytucja apeluje również o uwolnienie skazanego na czas owego procesu.
Walentyn Daniłow, szef centrum Termo-Fizyki w Krasnodarskiej Państwowej Politechnice, został skazany z 2004 r. na czternaście lat wiezienia, pod zarzutami rzekomego przerzutu tajnych informacji do Chin. Jego koledzy jaki prawnik broniący tej sprawy utwierdzają natomast, iż dane o których mowe w procesie zostały odtajnione już w 1992 r., czyli długo przed tym, jak Daniłow je przekazał. Tak samo, jak w sprawie Sutjagina, pierwsza rowprawa zakończyła się zwolnieniem oskażonego. Sąd orzekł, iż nie potwierdziłosię, jakoby doszło do złamania prawa przez Walentyna Daniłowa.
W czerwcu 2004 r. Rosyjski Sąd Najwyjszej Instancji unieważnił poprzedni werdykt, a w następstwie miejsce miał proces zamknięty dla publiki i medów, gdzie Daniłowowi udowodniono zdradę [Art 275 Rosyjskiego Kodeksu Karnego] i skazano na czternaście lat więzienia. Rosyjskie organizacje praw człowieka wraz z gronem prawniczym wyrazili swoje ogromne obawy, że podczas procesu tego doszło do złamania wielu praw proceduralnych.
W obu sprawach, oskarżenie nie potrafiło sprecyzować, które z informacji przekazanych za granicę Rosji naruszyły prawo. Zarówno sami skazani, jak i działacze organizacji praw człowieka, posłali dokumenty do sądu ukazując, że nie doszło do żadnego naruszenia, gdyż informacje, o których była mowa już od dawna zostały odtajnione. AI obawia się, iż jeśli rzeczywiście tak wyglądała sytuacja, poprzez skazanie obu naukowców doszło do poważnego pogwałcenia praw jednostki do wolnego wygłaszania opinii i zrzeszania się, oraz że może to mieć bardzo negatywny wpływ na kolegów, jaki ogólnie na związki naukowe.
Michaił Trepaszkin, adwokat oraz były oficer KGB oraz jej poprzedzającego FSB, został zatrzymany i przetrzymywany jako podejrzany od 2003 r. Powodem aresztowania okazał się fakt, iż Trepaszkin był kiedyś adwokatem dla rodziny kobiety, która zginęła w 1999 r. podczas bombardowania wierzowców w Moskwie. Trepaszkin pracujący również w specjalnej niezależnej komisji rozpatrującej sprawę bombardowaniam, oskarżył publicznie organizację FSB za udział w ataku. Następnie adwokata zatrzymano pod zarzutem ujawniania tajnych informacji państwowych, jak również za nielegalne posiadanie amunicji [Art 283 §1 i § 222 Rosyjskiego Kodeksu Karnego] i postawiono przed sądem wojskowym, gdzie w maju 2005 r. przy zamkniętych drzwiach odbył się proces. AI stawia pod znakiem zapytania czy napewno w tej sprawie przestrzegano standardów międzynarodowych o bezstronności i niezawisłości. Organizacja doszła do wnisku, że władze rosyjskie nie dały żadnego konkretnego wyjaśnienia, dlaczego sprawa była zamknięta dla oczu publiki. Od momentu zatrzymania Michaił Trepaszkin wciąż zapewnia i potrzymuje swoje zdanie, że zarzuty pod jego adresem zostały sfabrykowane.
Istnieją poważne podejrzenia do tego, aby móc skonkludować, że zarzuty te były politycznie uwarunkowane i miały za zadanie powstrzymać Trepaszkina od prowadzenia dalszego śledztwa nad zdarzeniami z 1999 r., jak i jej podobnymi.
Amnesty International apeluje do zładz Rosji o ponowne rozpatrzenia w procesie Michaiła Trepaszkina. Tym razem, jednak ma się on odbyć zgodnie z zasadami sprawiedliwości. Na ten czas AI domaga się wypuszczenia Trepaszkina na wolność.
Istnieja również poważne obawy o zdrowie Michaiła Trepaszkina, ponieważ, jka wynika z akt, służby więzienne odmawiają chremu na astmę skazanemu opieki medycznej. AI ponagla rząd rosyjski by były oficer KGB został przeniesiony do szpitala, gdzie mógłby otrzymać odpowiednia dla jego przypadku specjalistyczną pomoc medyczną.
Źródła:
Wyżej wspomniany raport o Sprawiedliwości procesów w sprawach karnych doczycących szpiegostwa lub ujawniania sekretów państwa przygotowany przez Komisję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nad Działaniami prawnymi i Prazami Człowieka bedzie omówiony podczas najbliżej zimowej sesji Zgromadzenia, które sie odbedzie w Strasbourgu 22-26 stycznia. Raport można znaleźć pod linkiem.
http://assembly.coe.int/main.asp-Link=/documents/workingdocs/doc06/edoc11031.htm
W związku ze sprawami, które zostały naświetlone powyżej przez AI, z raporcie jest równiez mowa o postępowaniach karnych w sprawach Grigorjego Pasko oraz Aleksandra Nikitina, dwóch więźniów sumienia, w czyim imieniu AI zorganizowała kampanię. Aleksander Nikintin, były oficer Rosyjskiej Północnej Floty, przekazywał informacje dla norweskiej organizacji ochrony środowiska Bellona na temat zagrożeń, jakie może przynieść dla środowiska naturalnego nuklearna działalność rosyjskiej marynarki podwodnej. Został oskarżony za zdradę oraz szpiegostwo, a następnie skazany w 1996 roku na dwadzieścia lat więzienia. W 2000 r. z postanowienia Sądu Najwyższego Federacji Rosji, Nikitina zwolniono. Od tego momentu kontynuuje on informowanie o zagrożeniach dla środowiska naturalnego.
Georgij Pasko, dziennikarz marynarki rosyjskiej dla gazety rosyjskiej floty na Pacyfiku, został zatrzymany w 1997 r. pod zarzutem, iż rzekomo przesłał -delikatne informacje- dla japońskich mediów, oraz posądzono go o szpiegstwo i zdradę. Początkowo zwolniono Pasko z zarzutów, lecz postawiono nowe. Tym razem chodziło o to, że dziennikarz przekroczył swoje uprawnienia. Od werdyktu sądu się odwołano. I pomimo, że podczas ponownej rozprawy Georgij Pasko oskarżony został ponownie za -przekroczenie swoich uprawnień dziennikarskich-, wyszedł on na wolność już w 2003 r.
Dalszych informacji szukaj na :
Amnesty International: Russian Federation: Joint statement on the case of Igor Sutiagin. AI Index: EUR 46/046/2004, at http://web.amnesty.org/library/index/engeur460462004 Amnesty International: Russian Federation: Concerns and recommendations in the case of Mikhail Trepashkin. AI Index: EUR 46/012/2006, at http://web.amnesty.org/library/index/engeur460122006 Amnesty International: Concerns in Europe July – December 2001. AI Index: EUR 001/002/2002, at http://web.amnesty.org/library/index/engeur010022002