Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał jednomyślnie, że Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (Macedonia) jest odpowiedzialna za bezprawne zatrzymania niemieckiego obywatela, wymuszone zaginięcie, tortury i inne formy znęcania się, a także jego transfer z Macedonii do miejsc, gdzie cierpiał z powodu dalszych poważnych naruszeń praw człowieka.
Ponadto orzekł, że Macedonia nie spełniła swojego obowiązku przeprowadzenia skutecznego śledztwa.
– Wyrok ten potwierdza rolę Macedonii w programie nielegalnych transferów i tajnych więzień CIA i jest ważnym krokiem w kierunku egzekwowania odpowiedzialności Europy za współudział w transferach i torturach. – mówi Julia Hall, ekspertka Amnesty International ds. walki z terroryzmem i praw człowieka.
– Macedonia nie jest odosobnionym przypadkiem. Wiele innych europejskich rządów w zmowie ze Stanami Zjednoczonymi brało udział w porwaniach, transferach, wymuszonych zaginięciach i torturach w trakcie operacji CIA. Wyrok ten oznacza postęp, ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby zapewnić wyegzekwować odpowiedzialność w całej Europie.
– Ten wyrok jest historyczny. Uznaje on, że program CIA obejmował tortury i wymuszone zaginięcia. Podkreśla, że zarówno ofiary jak i społeczeństwa mają prawo poznać prawdę o tych poważnych naruszeniach. To potwierdza bez wątpliwości, że Europa nie może być obszarem bezkarności, ale musi być miejscem, gdzie zadośćuczynienie, odpowiedzialność międzynarodowa i zobowiązania wynikające z międzynarodowego systemu praw człowieka, nie są pomijane, lecz wypełniane. – mówi Wilder Tayler, Sekretarz Generalny Międzynarodowej Komisji Prawników.
– Inne europejskie rządy – takie jak Polski, Litwy, Rumunii, przeciwko którym trwają sprawy w Europejskim Trybunale Praw Człowieka – powinny zwrócić uwagę na dzisiejszy wyrok i podjąć działania w celu zapewnienia, że prawda zostanie ujawniona, dokładne, skuteczne, niezależne i bezstronne śledztwo przeprowadzane a winni zostaną pociągnięci do odpowiedzialności.
Orzeczenie Trybunału służy również podkreśleniu braku odpowiedzialności i zadośćuczynienia ze strony Stanów Zjednoczonych – wniosek złożony przeciwko CIA przez Khaleda El-Masriego został odrzucony przez amerykańskie sądy po powołaniu się przez administrację Stanów Zjednoczonych na “przywilej tajemnicy państwowej”.
31 grudnia 2003 r. władze macedońskie aresztowały El-Masriego, który udał się do Macedonii z Serbii.
Trzymano go w odosobnieniu, poddano wymuszonemu zaginięciu, wielokrotnie przesłuchiwano i maltretowano, aż do 23 stycznia 2004 r., kiedy to został przekazany agentom CIA.
W ramach amerykańskiego programu nielegalnych transferów i tajnych więzień CIA El-Masri został przetransportowany do tajnego ośrodka w Afganistanie.
Tam był przetrzymywany bezprawnie w tajemnicy – nie postawiono mu żadnych zarzutów a jego zatrzymanie nie podlegało kontroli sądowej. Nie miał dostępu do adwokata. Był przetrzymywany w odosobnieniu. Trwało to ponad cztery miesiące. Podczas pobytu w Afganistanie był poddawany torturom i innym formom znęcania się. 28 maja 2004 r. El-Masri został wprowadzony do samolotu i przewieziony do Albanii, gdzie go uwolniono.
Sprawa Al-Nashiri przeciwko Polsce
Saudyjczyk Abd al-Rahim al-Nashiri oskarżył Polskę przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu o dopuszczenie do torturowania go, naruszenie prawa do życia i przewlekłość postępowania prokuratorskiego. Al-Nashiri miał być przetrzymywany na terenie Polski w okresie od 5 grudnia 2002 r. do 6 czerwca 2003 r. Zgodnie z zeznaniami al-Nashiriego w trakcie przesłuchań prowadzonych w tym okresie naruszono jego prawa człowieka. W lipcu br. Trybunał zakomunikował rządowi polskiemu skargę w sprawie Al-Nashiri przeciwko Polsce i zobowiązał go do udzielenia szeregu informacji.
