9 czerwca 2004 r.
Szanowny Panie Ambasadorze,
Zanim Rada Bezpieczeństwa Narodowego przyjęła uchwałę 1546 (2004) o Iraku, 2 czerwca Amnesty International napisała do członków Rady prosząc ich o zajęcie się kilkoma sprawami, które pojawiły się we wcześniejszym projekcie. Sprawy te dotyczyły m.in. konieczności określenia odpowiedzialności za więźniów przetrzymywanych obecnie przez siły okupacyjne, jak również konieczności trzymania więźniów i aresztowanych przez Siły Wielonarodowe pod dowództwem USA po 30 czerwca 2004 r. Jak Pan wie, uchwała 1546 stanowi o tym, iż po tym terminie Siły Wielonarodowe (MNF) będą miały „pełne prawo do podjęcia wszelkich kroków, aby wpłynąć na utrzymanie bezpieczeństwa i stabilności w Iraku, zgodnie z listami załączonymi do tej uchwały.” W liście tym, Sekretarz Stanu Colin L. Powell stwierdza, że działanie Sił Wielonarodowych będzie obejmować operacje bojowe przeciwko uciekającym się do przemocy. Siły Wielonarodowe również będą uciekać się do „internowania, tam gdzie jest to konieczne dla niezbędnego bezpieczeństwa”.
Amnesty International z entuzjazmem przyjęła zaangażowanie wszystkich sił w Iraku, wyrażone w działaniach zgodnych z prawem międzynarodowym, łącznie z zobowiązaniami zgodnymi z międzynarodowym prawem humanitarnym. Jednakże, jesteśmy zaniepokojeni tym, że Rada Bezpieczeństwa Narodowego nie upewniła się, czy postanowienie i listy dołączone do niego, wyjaśnią co stanie się z setkami więźniów przetrzymywanych obecnie przez siły okupacyjne. Nie ma w nim żadnego odniesienia do podstaw prawnych lub prawnych zabezpieczeń, które będą stosowane w razie dalszych aresztowań lub internowania przez siły USA i inne kraje dostarczające wojsko Siłom Wielonarodowym, z głównym udziałem wojsk brytyjskich. Amnesty International zauważa, że „internowanie… z powodów bezpieczeństwa” jest miernikiem zapewnionym w Artykułach 42 i 78 Czwartej Konwencji Genewskiej, odnoszącej się do okupacji i podlegający wielu zabezpieczeniom spisanym w tej ustawie.
Rezolucja 1546 nie wyjaśnia również jak ci, którzy narazili Irakijczyków na powszechnie znane nadużycia prawa człowieka i prawa humanitarnego lub ci, którzy dopuszczą się tego w przyszłości, będą pociągani do indywidualnej odpowiedzialności. Dokument nie określa także jak zmieni się ten proces po objęciu władzy przez Rząd Tymczasowy Iraku po 30 czerwca 2004 r. To ważne pytanie dotyczy nie tylko członków Sił Wielonarodowych, lecz także wszystkich pracujących dla nich. Oni również są zamieszani w pogwałcanie praw Irakijczyków i jak dotąd nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności.
Niestety zarówno siły brytyjskie jak i amerykańskie znajdujące się w Iraku, nie wypełniły obowiązków zgodnie z Konwencjami Genewskimi, jako siły okupujące i zgodnie z dokumentami praw człowieka, których Irak jest stroną, a dotyczących ochrony aresztowanych i internowanych przed torturami i znęcaniem się, oraz do zapewnienia ochrony prawnej, do której mają prawo.. Przypuszcza się, że Rada w rezolucjach 1483 i 1511 poparła konkretne władze, odpowiedzialność i obowiązki, zgodnie z międzynarodowym prawem ze strony USA i Wielkiej Brytanii, jako sił okupujących.
Amnesty International pyta zatem, czy Stany Zjednoczone, jako przywódca Sił Wielonarodowych działających pod zjednoczonym dowództwem, wyjaśnią czy wszyscy obecnie zatrzymani przez siły USA i ich partnerów w Tymczasowej Władzy Koalicyjnej, i przez Wielką Brytanię, będą wypuszczeni na wolność 30 czerwca 2004 r. Uchwała 1546 określa, że okupacja skończy się tego dnia. W takim przypadku spodziewamy się, że siły okupujące uwolnią wszystkich więźniów, zatrzymanych i internowanych. Mogą oni być ponownie aresztowani tylko wtedy, gdy są do tego podstawy w prawie irackim, zgodnym z standardami międzynarodowymi. Przestrzeganie jasności spraw wszystkich przetrzymywanych przez siły okupujące obecnie, jak i podczas okresu przemian jest szczególnie ważne.
Co więcej, Amnesty International chce zostać poinformowana przez twórców rezolucji, czy wszyscy iraccy jeńcy wojenni, przetrzymywani obecnie w odosobnieniu, chronieni przez Trzecią Konwencję Genewską, będą uwolnieni do 30 czerwca 2004 r., zgodnie z zapowiedzianym końcem okupacji i międzynarodowego konfliktu. Jeśli nie będą oni wypuszczeni na wolność, Amnesty International zwraca się z prośbą o poinformowanie jej gdzie i pod czyim nadzorem jeńcy wojenny będą trzymani oraz jaka przysługuje im ochrona obowiązująca w prawie międzynarodowym.
Wreszcie Amnesty International chce otrzymywać wyjaśnienia o odpowiednich władzach aresztujących i przetrzymujących siły irackie oraz o Siłach Wielonarodowych będących w trakcie ćwiczenia dużych oddziałów zobowiązanych w rezolucji do podjęcia „wszelkich kroków w celu utrzymania bezpieczeństwa i stabilności w Iraku…, łącznie z zapobieganiem i zwalczaniem terroryzmu.” Bylibyśmy wdzięczni za informacje o tym, które z tych stron będą upoważnione do aresztowań, poszukiwań, zatrzymań lub internowania; na jakiej podstawie prawnej takie działania będą przeprowadzane oraz kiedy zatrzymani i internowani przez Siły Wielonarodowe będą przekazani władzom irackim.
Powołując się na raporty o torturowaniu Irakijczyków nie tylko przez siły okupacyjne, lecz także przez iracką policję, Amnesty International chciałaby otrzymywać informacje o legalnych i praktycznych zobowiązaniach, które odnoszą się do aresztowania, zatrzymania i internowania. Jaki dostęp do przetrzymywanych będą miały irackie i międzynarodowe organizacje- Czy więzienia i izby zatrzymań dla przestępców będą pod kontrolą rządu irackiego czy inną- Społeczność międzynarodowa powinna wiedzieć, jakie środki powzięto w celu zapewnienia, że całkowity zakaz tortur, okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania czy karania, będą surowo przestrzegane przez siły irackie, amerykańskie i inne. Pod tym względem bylibyśmy wdzięczni za Pańską opinię na temat naszych zaleceń o umożliwieniu Organizacji Narodów Zjednoczonych szczególnej obserwacji i nadzoru nad wszystkimi miejscami przetrzymywania więźniów.
List ten przedstawimy również innym członkom Rady Bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę odpowiedzialność, jaką wierzymy, jej członkowie biorą za zapewnienie dobra więźniom i zatrzymanym w Iraku. Nalegamy, aby Pan i inni członkowie Rady zwrócili się z prośbą o umieszczenie w raportach Sekretarza Generalnego do Rady Bezpieczeństwa Iraku, szczegółowych odpowiedzi na zawarte w tym liście pytania. Będę wdzięczna za otrzymanie Pańskiej odpowiedzi.
Z poważaniem,
Yvonne Terlingen
Przedstawiciel Amnesty International w ONZ