„ Projekt powinien przede wszystkim uwzględnić prawa człowieka, takie jak: prawo do bezpieczeństwa osobistego, zdrowia, edukacji, pracy oraz zawierać plan reformy systemu sądownictwa”, twierdzi AI.
„ Głównym celem rekonstrukcji winno być zapewnienie przestrzegania i realizacji wszystkich praw człowieka w stosunku do każdego mieszkańca Iraku. Sami Irakijczycy, poprzez reprezentujące ich instytucje, powinni podejmować decyzje o odbudowie, inwestycjach zagranicznych oraz sprzedaży dóbr narodowych.”
Przy ocenie potrzeb Iraku, państwa dotujące odbudowę kierują się Kolegium ds. Wydatków na Potrzeby Iraku (JINA), który zawiera makroekonomiczne analizy dotyczące potrzeb związanych z odbudową państwa. W raporcie znajdują się także najbardziej pilne inwestycje Iraku w 14 kluczowych kwestiach. Raport szacuje, że koszty odbudowy Iraku w bliskiej perspektywie będą wynosić 36 miliardów dolarów, a w 2004 będzie potrzebne kolejne 9 miliardów. W tej chwili zadeklarowane jest jednak jedynie około 5 do 6 miliardów. JINA odwołuje się także do poszanowania praw człowieka w Iraku oraz udziału Irakijczyków w odbudowie kraju.
Proces odbudowy opiera się na Rezolucji Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych nr 1483, która zobowiązuje władze administrujące Irakiem do działań mających na celu „ wspieranie dobrobytu dla mieszkańców Iraku” oraz do zgromadzenia funduszy na taką rekonstrukcję kraju, by „przyniosła Irakijczykom korzyści”. Rezolucja wzywa do stworzenia Funduszu Rozwoju dla Iraku (Development Fund for Iraq – DFI), początkowo pod kontrolą USA oraz nadzorowanego przez Międzynarodową Radę Monitorującą i Doradczą (IAMB). IAMB skupiać będzie członków międzynarodowych instytucji finansowych takich jak: Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, odpowiednia komisja ONZ oraz Fundusz Arabski na rzecz Rozwoju Ekonomicznego i Społecznego. Głównym zadaniem IAMB jest zapewnienie, by fundusze były wydawane „w sposób przejrzysty”.
„Obecnie, prawie pięć miesięcy po wejściu w życie Rezolucji nr 1483, Międzynarodowa Rada Monitorująca i Doradcza nie została nadal uruchomiona. Ten karygodny błąd Tymczasowych Władz Koalicyjnych (Coalition Provisional Authority – CPA) został naprawiony dopiero teraz, w obliczu nadchodzącej konferencji w Madrycie”, stwierdza Amnesty International. Mimo że IAMB nie przedstawia Radzie Bezpieczeństwa raportu z działań, Sekretarz Generalny ONZ powinien przestawić Radzie Bezpieczeństwa raport zawierający wykaz działań podjętych przez IAMB. Kolejnym niezwykle istotnym krokiem powinno być podawanie raportów IAMB do wiadomości publicznej, tak, by spełnione zostały obietnice o przejrzystości działań tej organizacji.
Potrzeba uczciwych działań ekonomicznych jest jasna. Przykładowo, Rezolucja nr 1483 podkreśla, że „ DFI powinien być rozdzielany w sposób przejrzysty”. Ma to na celu „przyniesienie korzyści mieszkańcom Iraku” oraz to, by „cały eksport ropy, produktów ropopochodnych oraz gazu ziemnego, powinien być tak prowadzony przy wykorzystaniu jak najlepszych międzynarodowych praktyk marketingowych” .Ostatnio rząd Stanów Zjednoczonych wprowadził Rozporządzenie (EO) 13303, które zniosło zakaz zawierania transakcji na ropę iracką. Przepis ten osłania głównie osoby indywidualne oraz firmy, które są powiązane ze sprzedażą ropy, dzięki temu, że przewyższa ograniczenia wprowadzone przez rezolucję 1483. W praktyce rozbieżność między limitami oznacza brak tych limitów.
„Przejrzystość i uczciwość są zawsze niezwykle istotnymi cechami”, twierdzi AI, „jednak w kontekście odbudowy Iraku, nabierają one dodatkowego znaczenia”. Brak tych cech i przejawy skorumpowania w przydzielaniu ważnych kontraktów na odbudowę, umniejszy poszanowanie prawa w Iraku. Kraj ten ma wystarczająco długą tradycję nieuczciwych rządów, zwraca uwagę JINA. Warto o tym pamiętać, zważywszy, że podejmowane są działania kładące nacisk na poszanowanie prawa w irackim społeczeństwie. Dostęp do niezawisłej władzy sądowniczej jest bardzo znaczącym elementem w odbudowie Iraku.
Gdy IAMB rozpoczynając działalność, będzie odpowiedzialne za monitorowanie zgodnego z prawem wydobycia ropy w Iraku. Fundusz powinien dokładnie przyjrzeć się zawieranym w Iraku kontraktom, szczególnie w sektorze wydobycia ropy. Udowodni w ten sposób, że kieruje się zasadami przejrzystości, a proces odbudowy jest wolny od korupcji i jego głównym zadaniem jest niesienie pomocy Irakijczykom.
Co więcej, niektóre kontrakty dotyczą kwestii organizacyjnych – systemu szkolnictwa, reformy sądownictwa oraz policji itd. Te kwestie związane są z podstawowymi prawami Irakijczyków – mają oni najwyższe prawo oraz korzyści, by uczestniczyć w realizacji reform. Nie mogą tego czynić w sposób efektywny i znaczący, jeśli odpowiednie informacje nie są im udostępniane albo oferowana odbudowa jest obwarowana przepisami.
» Pełna wersja raportu „Iraq: On whose behalf-” http://web.amnesty.org/library/index/engmde141282003