Neda Agha Soltan miała 27 lat w momencie gdy została zastrzelona w centrum Teheranu 20 czerwca 2009 roku, po tym jak wzięła udział w pokojowej demonstracji. Klip wideo, na którym została udokumentowana jej śmierć na chodniku oraz przechodnie usiłujący udzielić jej pomocy, obiegł cały świat. Neda stała się symbolem ruchu protestacyjnego.
-Bezprawne zabójstwo Nedy jest symbolem licznych przypadków łamania praw człowieka do jakich doszło w Iranie w ciągu ostatnich lat – i które są wciąż łamane w dniu dzisiejszym – jak również symbolem zaniechań rządu irańskiego w kwestii postawienia przed wymiarem sprawiedliwości osób odpowiedzialnych za torturowanie i zabójstwa osób krytykujących działania rządu,- powiedziała Hassiba Hadj Sahraoui, Dyrektorka Amnesty International ds. Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.
Pomimo dowodów w postaci filmu wideo i świadków, władze irańskie nie przeprowadziły niezależnego dochodzenia ani w sprawie śmierci Nedy, ani w sprawie żadnego innego w sprawie licznych śmierci pozostałych osób, które zginęły z rąk sił rządowych w okresie pomiędzy czerwcem a grudniem 2009. Rząd zaprzeczył jakimkolwiek powiązaniom pomiędzy paramilitarną bojówką Basidżi, a śmiercią Nedy. Wręcz przeciwnie, oskarżył wiele osób i organizacji, w tym BBC, CNN i CIA, a nawet lekarza, który pospieszył z pomocą umierającej Nedzie, gdy została zastrzelona.
-Odpowiedź rządu na zabójstwo Nedy była cynicznym zagraniem mającym na celu przede wszystkim zachowanie twarzy,- powiedziała Hassiba Hadj Sahraoui. -Jest to typowy przykład porażki władz irańskich w kwestii poszanowania zasad prawa i zapewnienia rozliczenia zbrodni, które zostały popełnione w jej imieniu.-
Amnesty International po raz kolejny wzywa rząd Iranu do umożliwienia przeprowadzenia niezależnego śledztwa w sprawie śmierci i nadużyć, do których doszło po demonstracjach, w tym do dochodzenia w sprawie zabójstwa Nedy. Organizacja nawołuje również do umożliwienia wjazdu na teren Iranu ekspertów ds. praw człowieka z ONZ. Pomimo otwartego zaproszenia wystosowanego do ONZ przez Iran, od 2005 roku żadnemu z nich nie pozwolono na wjazd do Iranu. Co najmniej pieć podań o wizytę nadal pozostaje bez odpowiedzi.
-Władze Iranu powinny zdawać sobie sprawę z tego, że wszelkie próby odrzucenia dowodów jednoznacznie wskazujących na ich odpowiedzialność, nie uciszą Irańczyków, którzy wciąż domagają się prawdy i sprawiedliwości za śmierć Nedy i wielu innych osób,- powiedziała Hassiba Hadj Sahraoui.
Tło sytuacji
Mężczyzna podejrzany o zastrzelenie Nedy Agha Soltan została zatrzymany przez demonstrantów wkrótce po całym zdarzeniu, jednak informacja o jego tożsamości została zignorowana przez sąd. Mężczyzna miał przy sobie dokument identyfikacyjny Basidżi, paramilitarnych sił zatrudnionych przez rząd do represjonowania demonstrantów. Świadkowie zeznali, że słyszeli jak krzyczał -Nie chciałem jej zabić.-
Śmierć prawie 80 osób – prawdopodobnie nawet wielu więcej – w trakcie i po demonstracjach, w tym w wyniku tortur w więzieniach, w większości nie zotała poddana dochodzeniu. Niezeleżne śledztwa w sprawie nadmiernego użycia siły, gwałtów i innych tortur w miejscu zatrzymania, nie zostały przeprowadzone. W zamian za to, władze zastraszały osoby, które sprzeciwały się przemocy, aresztowały tych, którzy starali się wydobyć prawdę na światło dziennie i dyskredytowaly osoby, które chciały przedstawić dowody.
Dochodzenie, które przeprowadzono w sprawie nadużyć, do jakich doszło w okresie po wyborach, zostały zrealizowane w niewłaściwy sposób, nie były przejrzyste. Skazano kilku niższych rangą urzędników jako kozły ofiarne.
Kampania domagająca się rozliczenia nadużyć, do jakich doszło po wyborach, jest prowadzona przez grupę Mourning Mothers, którą tworzą matki dzieci, które zostały zamordowane, zniknęły lub zostały uwięzione w okresie przemocy, do której doszło po wyborach.
Czerwcowy raport Amnesty International Iran: Od protestu do więzienia: Iran w rok po wyborach http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/report/irans-crackdown-dissent-widens-hundreds-unjustly-imprisoned-2010-06-09 dokumentuje zakrojone na szeroką skale działania zmierzające do uwięzienia dziennikarzy, studentów, aktywistów politycznych i działających na rzecz praw człowieka, jak również duchownych.
/KONIEC
