“Opublikowane dziś dane są jedynie wierzchołkiem góry lodowej. Prawdziwy obraz jest trudny do zrekonstruowania ponieważ wiele krajów potajemnie skazuje ludzi na śmierć, wbrew standardom ONZ mówiącym o jawności informacji dotyczących kary śmierci”, powiedziała Amnesty International.

Za większość wykonanych w 2004 r. egzekucji na świecie odpowiedzialnych jest jedynie kilka krajów. Wśród nich są Chiny, które straciły co najmniej 3400 osób, ale źródła w samym kraju szacują tę liczbę na około 10 tysięcy.

Iran przeprowadził co najmniej 159 egzekucji, Wietnam co najmniej 64. W stanach Zjednoczonych liczba wykonanych kar śmierci zmniejszyła się z 65 w roku 2003 do 59 w roku 2004.

“Mimo obecnej na całym świecie tendencji zmierzającej do zniesienia kary śmierci, niniejsze dane wskazują na konieczność przeprowadzenia przez społeczność międzynarodową spójnych działań, tak, by kara śmierci mogła przejść do historii.”

“Niepokojącym jest fakt, że znaczna większość straconych nie była poddana sprawiedliwemu procesowi. Wiele spośród tych osób zostało skazanych na podstawie zeznań złożonych w wyniku tortur”.

W roku 2004 Ryan Matthews stał się 115 więźniem w Stanach Zjednoczonych licząc od roku 1973, który został zwolniony z celi śmierci po orzeczeniu niewinności. Ryan został w 1999 r. skazany za morderstwo, które miał popełnić w wieku 17 lat. Wyrok śmierci został zawieszony w kwietniu 2004 roku po tym, jak sędzia w instancji odwoławczej zorientował się, że strona oskarżycielska zataiła część materiału dowodowego a także po tym, jak wyniki badania DNA wykazały, że mordercą jest ktoś inny.

W czasie, gdy dokonywano kolejnych egzekucji, nastąpił również postęp w procesie znoszenia kary śmierci – zrezygnowały z niej jako kary za wszelkie przestępstwa: Bhutan, Grecja, Samoa, Senegal i Turcja. Do końca 2004 roku 120 krajów zniosło na drodze ustawy bądź zrezygnowało z wykonywania kary śmierci.

Kilka krajów, mimo utrzymania możliwości stosowania kary śmierci w mocy, ogłosiło moratoria na egzekucje. Ustawa „zawieszająca stosowanie kary śmierci” zaczęła obowiązywać w Tadżykistanie, a w styczniu bieżącego roki były- prezydent Kirgistanu Aksar Akajew ogłosił, że moratorium na egzekucje, obowiązujące od 1998 r., pozostanie w mocy także w tym roku. Moratoria ogłosiły też Malawi i Korea Południowa.

Amnesty International z radością przyjęła wiadomość o uznaniu przez Trybunał Sprawiedliwość Narodów Zjednoczonych praktyki skazywania na śmierć nieletnich przestępców (nie mających 18 lat w momencie popełnienia czynu karalnego) za niekonstytucyjną. Podejmując taką decyzję wszystkie kraje członkowskie odrzuciły formalnie stosowanie kary śmierci wobec nieletnich. Jednakże AI pozostaje zaniepokojona faktem, że w kilku państwach praktyka taka nadal ma miejsce. W 2004 r. Iran skazał na śmierć co najmniej trzech nieletnich, nie dotrzymując zobowiązań, które posiada jako strona międzynarodowych umów zakazujących takich działań. Chiny przeprowadziły egzekucję, mimo iż nie było pewności, że skazany był pełnoletni w momencie popełnienia przestępstwa. Poniósł on śmierć w czasie, gdy jego obrońcy i rodzina składali apelację w Wysokim Sądzie Ludowym.

“Nadszedł czas, by Komisja jednoznacznie oświadczyła, że nakładanie kary śmierci na osoby, które nie miały 18 lat w momencie popełnienia czynu karalnego, jest sprzeczne ze zwyczajowym prawem międzynarodowym”.

AI z radością przyjęła również wiadomość o zamiarze wprowadzenia do krajowych porządków prawnych postanowień zabraniających stosowanie kary śmierci. Z badań AI dotyczących środków stosowanych w celu uznania za nielegalną kary śmierci wynika, że Turcja zakazała jej stosowania w konstytucji z roku 2004 natomiast Belgia w lutym tego roku. Podobne postanowienia wprowadziły do swoich konstytucji Irlandia i Turkmenistan.

“Dokonał się istotny postęp w tej dziedzinie który Komisja powinna docenić i wspierać”.

“Przypadek Ryan’a Mathews a także wielu innych skazanych za przestępstwa, których nie popełnili, dowodzi, że żaden system sprawiedliwości nie jest nieomylny. Nie ma znaczenia jak bardzo jest szczegółowy, zawsze niesie ze sobą niebezpieczeństwo popełnienia śmiertelnego błędu”, powiedziała Amnesty International.

Pełna wersja raportu “Kara śmierci na świecie – kierunki rozwoju w roku 2004” znajduje się pod adresem: web.amnesty.org/library/index/ENGACT050012005

Więcej informacji na temat działań AI przeciw karze śmierci pod adresem: web.amnesty.org/pages/deathpenalty-index-eng

Bezskuteczne próby przywrócenia kary śmierci

Polska

22 października posłowie głosowali nad uchwałą przywracającą stosowanie kary śmierci w Polsce, po tym jak seria okrutnych morderstw wstrząsnęła opinią publiczną. Prezydent Aleksander Kwaśniewski zagroził wetem do ustawy jeśli Sejm przegłosowałby taką możliwość. Zgodnie z doniesieniami prasy, propozycja partii Prawo i Sprawiedliwość została odrzucona stosunkiem głosów 198 do 194, przy czym 14 posłów wstrzymało się od głosu.

Rzecznik Ministerstwa Sprawiedliwość powiedział po głosowaniu, że przywrócenie kary śmierci „skompromitowałoby Polskę na arenie międzynarodowej”.