- Arabia Saudyjska, Irak, Sudan Południowy i Jemen działają wbrew globalnym trendom i zwiększają liczbę egzekucji.
- Liczba egzekucji na świecie spadła o 5% i była najmniejsza od dekady.
Pomimo globalnego spadku liczby egzekucji w 2019 roku, Arabia Saudyjska przeprowadziła ich rekordową liczbę, stwierdza Amnesty International w opublikowanym dziś globalnym raporcie na temat kary śmierci. Władze Arabii Saudyjskiej wykonały w 2019 roku aż 184 egzekucje. Nigdy wcześniej Amnesty International nie odnotowała tak wielu egzekucji w ciągu jednego roku tylko w jednym kraju.
Jednocześnie liczba egzekucji w Iraku podwoiła się, a Iran utrzymał pozycję drugiego największego kata na świecie po Chinach, gdzie dokładna liczba osób zabitych pozostaje tajemnicą państwową. Oba państwa przełamują globalny trend, w którym liczba egzekucji spada już czwarty rok z rzędu do co najmniej 657 egzekucji w 2019 roku z co najmniej 690 w 2018. W ubiegłym roku liczba egzekucji była najmniejsza w całej ostatniej dekadzie.
Kara śmierci jest odrażająca i nieludzka. Nie ma wiarygodnych dowodów na to, że jest skuteczniejsza niż więzienie. Zdecydowana większość krajów zdaje sobie z tego sprawę i cieszy nas, że liczba egzekucji na świecie wciąż spada.
Clare Algar, starsza dyrektorka ds. badań, rzecznictwa i polityki w Amnesty International
„Jednakże niewielka liczba krajów przeciwstawia się globalnemu trendowi odchodzenia od kary śmierci i coraz częściej ucieka się do egzekucji. Niepokojącym zjawiskiem jest wzrost stosowania kary śmierci w Arabii Saudyjskiej, w tym jako broni przeciwko oponentom politycznym. Szokujący był także ogromny skok liczby egzekucji w Iraku, która prawie podwoiła się w ciągu zaledwie jednego roku.”
Pięć krajów, które wykonało najwięcej egzekucji w 2019 roku to: Chiny (dane liczone w tysiącach); Iran (co najmniej 251); Arabia Saudyjska (184); Irak (co najmniej 100) i Egipt (co najmniej 32).
Dane Amnesty nie obejmują Chin, w których liczba egzekucji, prawdopodobnie liczona w tysiącach, pozostaje tajna. Inne główne kraje wykonujące kary śmierci, w tym Iran, Korea Północna i Wietnam, nadal ograniczają dostęp do informacji na temat kary śmierci, chcąc ukryć statystyki.
Znaczny wzrost liczby egzekucji w kilku krajach
Tylko 20 krajów jest odpowiedzialnych za wszystkie egzekucje na świecie. Pośród nich Arabia Saudyjska, Irak, Sudan Południowy i Jemen dokonały znacząco więcej egzekucji w 2019 roku, niż w 2018.
Arabia Saudyjska wykonała karę śmierci na 184 skazańcach – 6 kobietach i 178 mężczyznach – w 2019 roku. Nieco ponad połowa z nich była cudzoziemcami. Rok wcześniej przeprowadzono w Arabii Saudyjskiej 149 egzekucji.
Większość egzekucji wiązała się ze skazaniami za przestępstwa narkotykowe i morderstwa. Amnesty International udokumentowała także częstsze stosowanie kary śmierci jako broni politycznej przeciwko przedstawicielom muzułmańskiej mniejszości szyickiej w Arabii Saudyjskiej.
23 kwietnia 2019 roku doszło do masowej egzekucji 37 osób, w tym 32 szyitów skazanych za „terroryzm” po procesach opartych na zeznaniach wymuszonych torturami.
Jednym ze straconych 23 kwietnia był Hussein al-Mossalem. Kiedy przebywał w odosobnieniu był torturowany i bity elektrycznym kijem. Miał złamany nos, nogę i obojczyk.
Mossalem został postawiony przed Specjalnym Sądem Karnym Arabii Saudyjskiej, który został utworzony w 2008 roku w celu sądzenia osób oskarżonych o przestępstwa związane z terroryzmem. Jednak coraz częściej wykorzystuje się go do tłumienia sprzeciwu.
W Iraku liczba osób straconych wzrosła prawie dwukrotnie z co najmniej 52 w 2018 roku do co najmniej 100 w 2019 roku. Głównie ze względu na stosowanie kary śmierci wobec osób należących do „Państwa Islamskiego”.
W Sudanie Południowym władze dokonały egzekucji co najmniej 11 osób w 2019 roku. Jest to niechlubny rekord od czasów odzyskania niepodległości w 2011 roku. W Jemenie stracono co najmniej siedem osób w 2019 roku, a rok wcześniej co najmniej cztery. Bahrajn także wznowił egzekucje po roku przerwy. W 2019 roku wykonano tam karę śmierci na trzech osobach.
Brak transparentności w zakresie stosowania kary śmierci
Wiele krajów nie opublikowało ani nie dostarczyło oficjalnych informacji na temat stosowania kary śmierci, co podkreśla brak przejrzystości w działaniach wielu rządów.
Iran ustępuje tylko Chinom w stosowaniu kary śmierci. Stracono tam co najmniej 251 osób w 2019 roku, w porównaniu z co najmniej 253 osobami w 2018. Czterech ze skazańców w momencie popełnienia przestępstwa nie miało jeszcze 18 lat. Jednak brak transparentności utrudnia możliwość potwierdzenia faktycznej liczby egzekucji, która w rzeczywistości może być znacznie większa.
Pośród straconych przez irańskie władze było także dwóch chłopców zbitych potajemnie – Mehdi Sohrabifar i Amin Sedaghat – na których wyrok został wykonany 25 kwietnia 2019 roku w więzieniu Adelabad w Sziraz w prowincji Fars. Obaj zostali aresztowani w wieku 15 lat i skazani po nieuczciwym procesie o gwałt. Chłopcy nie byli poinformowani o tym, że zostali skazani na śmierć, a ich ciała nosiły ślady batów, co oznacza, że przed śmiercią byli biczowani.
Nawet kraje, które są zagorzałymi zwolennikami kary śmierci, próbują uzasadniać jej stosowanie i ukrywają ją w tajemnicy. Wiele krajów stara się zataić sposób jaki przeprowadza karę śmierci, wiedząc, że nie jest on zgodny z prawem międzynarodowym.
Clare Algar
„Na całym świecie odbywają się egzekucje w tajemnicy. W krajach od Białorusi po Botswanę i od Iranu po Japonię egzekucje przeprowadza się bez uprzedniego powiadomienia rodzin, prawników, a w niektórych przypadkach nawet samych skazańców.”
Globalna abolicja kary śmierci w zasięgu ręki
Po raz pierwszy od 2011 roku odnotowano spadek liczby krajów wykonujących egzekucje w regionie Azji i Pacyfiku. Łącznie w roku 2019 zanotowano w tym rejonie siedem egzekucji. Japonia i Singapur znacznie zmniejszyły liczbę straconych osób, odpowiednio z 15 do 3 i z 13 do 4.
Po raz pierwszy od 2010 roku nie przeprowadzono żadnych egzekucji w Afganistanie. Brak egzekucji odnotowano także w Tajwanie i Tajlandii, chociaż oba kraje wykonały kary śmierci w 2018 roku. Kazachstan, Rosja, Tadżykistan, Malezja i Gambia nadal przestrzegają oficjalnych moratoriów na egzekucje.
Na całym świecie 106 krajów zniosło karę śmierci za wszystkie przestępstwa, a 142 zniosło karę śmierci w prawie lub praktyce.
Ponadto, kilka krajów podjęło działania w kierunku zaprzestania stosowania kary śmierci.
Na przykład, prezydent Gwinei Równikowej ogłosił w kwietniu, że jego rząd wprowadzi przepisy prawne mające na celu zniesienie kary śmierci. Pozytywne wydarzenia, które mogą doprowadzić do zniesienia kary śmierci, miały również miejsce w Republice Środkowoafrykańskiej, Kenii, Gambii i Zimbabwe.
Barbados również usunęło obowiązkową karę śmierci z konstytucji.
W Stanach Zjednoczonych, gubernator Kalifornii wprowadził oficjalne moratorium na egzekucje, a trzeba pamiętać, że Kalifornia to stan z największą liczbą skazańców oczekujących na wykonanie wyroku. Jednocześnie stan New Hampshire dołączył do 20 innych stanów USA, które zniosły karę śmierci za wszystkie przestępstwa.
Jednocześnie odnotowano próby ponownego wprowadzenia kary śmierci za „odrażające zbrodnie związane z nielegalnymi narkotykami i grabieżami” na Filipinach oraz starania Sri Lanki o wznowienie egzekucji po raz pierwszy od ponad 40 lat. Te próby zagrażają pozytywnemu trendowi, który zmierza w kierunku zniesienia kary śmierci na całym świecie. Rząd federalny USA także zagroził wznowieniem egzekucji po prawie dwóch dekadach przerwy.
„Musimy utrzymać tempo, w którym zmierzamy do zniesienia kary śmierci na całym świecie” – powiedziała Clare Algar.
„Wzywamy wszystkie państwa do zniesienia kary śmierci. Musimy wywierać międzynarodową presję na ostatnie kraje, które wciąż dokonują egzekucji, aby na dobre zakończyć tę nieludzką praktykę.”
