-Od instytucji tej powszechnie oczekuje się stanowczej reakcji na wszelkie sytuacje naruszenia praw człowieka, a od jej 53 członków zwracania uwagi na usprawnianie funkcjonowania ich własnych, narodowych systemów ochrony praw człowieka-, oświadczyła Amnesty International.
Tegoroczna sesja Komisji zbiegła się w czasie z dramatycznymi wydarzeniami w Iraku, toteż Amnesty International wzywała Komisję do opowiedzenia się za rozmieszczeniem obserwatorów odpowiedzialnych za monitorowanie sytuacji praw człowieka w tym kraju, w miarę poprawy warunków bezpieczeństwa. Dążenie do osiągnięcia kompromisu powodowało opóźnianie przyjęcia rezolucji; jej projekt w dalszym ciągu nie wspomina o obserwatorach. Najnowszy projekt potępia naruszenia praw człowieka popełnione przez rząd Iraku, wzywa wszystkie strony obecnego konfliktu do przestrzegania prawa międzynarodowego oraz przedłuża mandat Specjalnego Sprawozdawcy ds. Iraku na kolejny rok – ma on zwrócić uwagę na -nowe dane dotyczące naruszeń praw człowieka i prawa międzynarodowego ze strony rządu Iraku.- Amnesty International opowiadała się przeciwko ograniczaniu czasu trwania mandatu Specjalnego Sprawozdawcy.
Podobnie jak w zeszłych latach, Komisja zajmowała się sytuacją w Izraelu i na Terytoriach Okupowanych. Amnesty International z zadowoleniem przyjęła bardziej zdecydowane stanowisko Unii Europejskiej w sprawie osiedli żydowskich; apel organizacji w sprawie pilnego rozmieszczenia obserwatorów sytuacji praw człowieka nie został jednak uwzględniony w przyjętych rezolucjach.
Kilku z zatrzymanych mężczyzn Było prawdopodobnie poddanych torturom lub maltretowanych, włączają w to bicie kijem podeszw stop (tzw. Falaka), podczas pierwszego etapu zatrzymania. W Egipcie geje – lub osoby postrzegane jako geje – stoją przed wysokim ryzykiem stosowania wobec nich tortur i maltretowania na posterunkach policji i w więzieniach.Rozpatrywano sytuację praw człowieka na Kubie, w Demokratycznej Republice Konga, w Myanmar (d. Birmie), Timorze Wschodnim i w Sierra Leone; podjęto nowe inicjatywy w sprawie Białorusi, Korei Północnej i Turkmenistanu, nie zdecydowano się jednak na żadne nowe kroki w odniesieniu do tych państw.
Wyjątkowo niezadowalające są oświadczenia Prezydencji (tj. państwa przewodniczącego) dotyczące Kolumbii i Timoru Wschodniego. W oświadczeniu dotyczącym Kolumbii nie wyrażono zaniepokojenia Dekretem 128 ze stycznia 2003 roku, który upoważnia ministra spraw wewnętrznych do skracania wyroków członków nielegalnych zbrojnych grup. Stanowi to poważną groźbę faktycznej bezkarności za ciężkie naruszenia praw człowieka, zbrodnie przeciw ludzkości i zbrodnie wojenne. Równie niewystarczająco zdecydowane oświadczenie Prezydencji w sprawie Timoru Wschodniego może być równoznaczne z zakończeniem rozważania przez Komisję skutków rządów Indonezji nad tym obszarem. Komisja mogła wykorzystać fakt zbliżania się do końca prowadzonych w Dżakarcie sfingowanych procesów do potępienia Indonezji za niewywiązanie się ze swojego zobowiązania dotyczącego wymierzenia sprawiedliwości winnym i zażądania, aby rozważono następne kroki, polegające między innymi na powołaniu międzynarodowego trybunału. Oświadczenie Prezydencji zawiera -rozczarowanie- przebiegiem procesów w stolicy Indonezji, ale nie ma w nim żadnej wzmianki o tym, że Indonezja nie ma ani możliwości, ani woli przeprowadzenia reformy swojego systemu sądownictwa, koniecznej do zapewnienia sprawiedliwości i wiarygodności procesów w sprawie przestępstw popełnionych w Timorze Wschodnim.
Komisja przyjęła przez konsensus rezolucję dotyczącą Demokratycznej Republiki Konga; po raz kolejny nie zdołano jednak ustanowić wyposażonej w silny mandat komisji śledczej do zbadania ciężkich naruszeń praw człowieka, tak jak zalecał to Wysoki Komisarz NZ do spraw Praw Człowieka. Pomimo negocjacji w Radzie Bezpieczeństwa i politycznych układów kryzys w odniesieniu do praw człowieka trwa – należy na to zwrócić uwagę przed zawarciem jakiegokolwiek porozumienia pokojowego.
Rezolucja dotycząca Afganistanu była poddana dyskusji w grupie spraw dotyczących pomocy technicznej; prawa do niej państwa powinny zwyczajowo nabywać wraz z chwilą wykazania postępów w sytuacji przestrzegania praw człowieka. Nadal jednak dochodzi do bezkarnych naruszeń praw człowieka. Rezolucja nie wspomina o naruszeniach, które miały miejsce w przeszłości, nie ma w niej również mowy o potrzebie ustanowienia monitoringu sytuacji praw człowieka. Dodatkowo rezolucja zastępuje Specjalnego Sprawozdawcę instytucją niezależnego eksperta.
-Szczególny zawód spowodowało nieuchwalenie na tegorocznej sesji Komisji rezolucji dotyczących sytuacji praw człowieka w Czeczenii, Sudanie i Zimbabwe,- stwierdziła Amnesty International.
Nadal dochodzi do naruszeń praw człowieka w Czeczenii, zarówno ze strony rosyjskich sił bezpieczeństwa, jak i bojowników czeczeńskich: czeczeńscy cywile -znikają- podczas ataków wojsk rosyjskich; później znajdowani są w zbiorowych mogiłach. Uchodźcy wewnętrzni są zmuszani do opuszczania obozów w Inguszetii po tym, jak zostały one zlikwidowane przez władze rosyjskie. Bojownicy czeczeńscy dopuszczają się poważnych naruszeń praw człowieka, także przeciwko funkcjonariuszom promoskiewskiej administracji.
W Sudanie – pomimo pewnych zmian na lepsze – nadal istnieje pilna potrzeba ustanowienia z ramienia ONZ obserwatorów sytuacji przestrzegania praw człowieka, zwłaszcza że wstępne warunki pokoju, ustalone ponad 8 miesięcy temu, nadal nie zostały zatwierdzone w formie porozumienia pokojowego. Niemniej jednak Komisja opowiedziała się za zakończeniem misji Specjalnego Sprawozdawcy do spraw Sudanu.
Drugi rok z rzędu Grupa Afrykańska zastosowała taktykę -No-Action- aby uniemożliwić na forum Komisji dyskusję nad sytuacją praw człowieka w Zimbabwe.
Komisja nie podjęła żadnych kroków w związku ze swoją poprzednią rezolucją dotyczącą sytuacji praw człowieka w południowo-wschodniej Europie i to pomimo dowiedzionych, powtarzających się naruszeń tych praw w państwach regionu (Bośni-Hercegowinie, Kosowie, Serbii i Czarnogórze, Chorwacji oraz Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii). Poważna sytuacja w dziedzinie praw człowieka w Nepalu również nie spotkała się z reakcją ze strony Komisji.
-Komisja zawiodła zaufanie ofiar naruszeń praw człowieka w tych państwach, faktycznie przyzwoliła na bezkarność i poważnie nadszarpnęła własną wiarygodność jako obrońcy praw człowieka-, oświadczyła Amnesty International.
Dzisiaj (25 kwietnia 2003 roku) Komisja rozważy rezolucję lub oświadczenie Prezydencji w sprawie Afganistanu, Kambodży, Haiti i Somalii.
W tle pięćdziesiątej dziewiątej sesji Komisji toczyła się debata na temat udoskonalenia mechanizmów jej pracy. Amnesty International z zadowoleniem przyjęła skromne, ale istotne zmiany proceduralne przyznające tzw. Specjalnym Procedurom Komisji (niezależnym ekspertom z ramienia Komisji) więcej czasu na przedstawienie wyników swojej pracy i zaleceń dla Komisji i zezwalające im na podejmowanie bezpośredniego dialogu z rządami. Kroki te dowodzą właściwego kierunku zmian, ale w celu rzeczywistego udoskonalenia funkcjonowania Komisji powinny one mieć większy wymiar. Amnesty International zwraca jednocześnie uwagę na narastającą krytykę Procedur Specjalnych ze strony niektórych państw. Niepokojąca jest zwłaszcza lansowana przez Pakistan i Arabię Saudyjską propozycja zmierzająca – pod pozorem usprawnienia działania całego systemu – do utrudnienia pracy na mocy procedur specjalnych.
Amnesty International z uznaniem odnosi się do decyzji Komisji na temat ponownego wezwania do ogłoszenia światowego moratorium na orzekanie kary śmierci wobec sprawców przestępstw poniżej osiemnastego roku życia, sprawców cierpiących na chor
obę psychiczną i młodych matek, a także na jej wykonywanie. Tekst decyzji potępia przypadki skazania kobiet na karę śmierci na mocy dyskryminującego ze względu na płeć ustawodawstwa oraz wzywa rządy państw, w których wykonuje się karę śmierci, do zapewnienia, aby jej wykonanie było przeprowadzane z zadaniem minimalnego cierpienia, aby nie było przeprowadzane publicznie lub w inny poniżający sposób, a także do zagwarantowania, że stosowanie szczególnie okrutnych lub nieludzkich form karania, na przykład kamienowania, będzie natychmiast ukrócone. Komisja wystosowała jednocześnie apel do państw, w których wykonuje się karę śmierci, o nie poszerzanie katalogu przestępstw, wobec których jest ona obecnie orzekana, oraz o zapewnienie przestrzegania zasad sprawiedliwego i rzetelnego procesu (tzw. fair trial) w postępowaniu -przed trybunałami specjalnymi i w ramach jurysdykcji w sytuacjach konfliktu zbrojnego lub innych sytuacji wyjątkowych.- Stanowisko Komisji poparło 75 państw.
Amnesty International popiera decyzję Komisji upoważniającą Grupę Roboczą do spraw Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych do sporządzenia zaleceń dotyczących tekstu Protokołu. Amnesty International uważa jednak, że bardziej pożądane byłoby upoważnienie Grupy Roboczej do rozpoczęcia prac nad projektem całego Protokołu.
Organizacja z uznaniem odnosi się także do tegorocznej rezolucji Komisji dotyczącej Masowych Wysiedleń i Uchodźstwa Wewnętrznego, która zobowiązuje Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka do sporządzenia raportu na temat ochrony uchodźców i osób ubiegających się o azyl. Komisja nalega, aby państwa stały na straży humanitarnego charakteru azylu; wyraża także głębokie zaniepokojenie przypadkami seksualnego wykorzystywania uchodźców i uchodźców wewnętrznych, z naciskiem podkreśla konieczność zamknięcia nierozstrzygniętych dotąd palących problemów uchodźców.
Amnesty International opowiada się za przyjęciem przez konsensus rezolucji dotyczącej praw człowieka i zwalczania terroryzmu. Oczekuje się, że rezolucja będzie zbliżona w treści do tej przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w zeszłym roku. Amnesty International spodziewała się jednak, że Komisja wzmocni inicjatywę Zgromadzenia Ogólnego poprzez ustanowienie nowego mechanizmu w obszarze ochrony praw człowieka i rozszerzenie mandatu Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka, tak aby był on zdolny kierować pod adresem państw konkretne zalecenia i opinie z własnej inicjatywy.
Amnesty International zwróciła się do pięciu członków Biura Komisji (Australii, Chorwacji, Libii, Peru i Sri Lanki) z apelem o uwiarygodnienie swojego oddania sprawie promocji i ochrony praw człowieka. Dowodem takiego oddania mogłoby być ratyfikowanie Paktów Praw Człowieka, zacieśnienie współpracy z instytucjami monitorującymi przestrzeganie paktów, pełne zastosowanie się do zaleceń wystosowanych przez te instytucje, zaakceptowanie mechanizmów specjalnych procedur i wyrażenie woli poddania się ich działaniu.
Amnesty International z zadowoleniem odnotowała, że od stycznia bieżącego roku siedem państw wyraziło zgodę na stosowanie wobec nich mechanizmów praw człowieka będących w dyspozycji Komisji:
Ekwador (9 stycznia 2003)
Liechtenstein (21 stycznia 2003)
Chorwacja (13 marca 2003)
Paragwaj (17 marca 2003)
Kolumbia (17 marca 2003)
San Marino (3 kwietnia 2003)
Sierra Leone (7 kwietnia 2003)