– Europejski Trybunał Praw Człowieka ma fundamentalne znaczenie dla ochrony praw człowieka w Europie – powiedziała Draginja Nadaždin, Dyrektor Amnesty International Polska. – Trybunał jest jednym z najbardziej skutecznych mechanizmów ochrony praw człowieka na świecie i często pozostaje ostatnią deską ratunku dla wielu Europejczyków, którzy dochodzą sprawiedliwości za naruszenia swoich praw człowieka. Stanowi on nadzwyczajne osiągnięcie, pełniąc zarówno rolę ochronną, jak i informacyjną w obszarze praw człowieka nie tylko w Europie, ale również na całym świecie. Państwa członkowskie Rady Europy, których mieszkańcy liczą ponad 800 milionów, ponoszą ogromną odpowiedzialność za poszanowanie praw człowieka w regionie – dodaje.
Europejski Trybunał Praw Człowieka został ustanowiony w 1959 roku i nadzoruje wypełnianie zobowiązań, które zostały nałożone na państwa członkowskie Rady Europy przez Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Orzeczenia Trybunału są wiążące dla państw, przeciwko którym zostały wydane i muszą być przez nie wykonane. Każdego roku do Trybunału trafiają tysiące skarg, w tym skargi dotyczące tortur, pozasądowych egzekucji, niesprawiedliwych procesów, nielegalnego przetrzymywania i innych poważnych naruszeń praw człowieka.
Biorąc pod uwagę ogromną liczbę rozpatrywanych skarg i skromne zasoby, którymi dysponuje Trybunał, państwa członkowskie Rady Europy stoją przed poważnym wyzwaniem. Niezbędne jest podjęcie odpowiednich kroków, które zapewnią długoterminową skuteczność Trybunału.
– Reforma Trybunału nie może naruszyć jego integralności i autorytetu, jak również nadmiernie ograniczyć prawa jednostek do skargi indywidualnej – powiedziała Draginja Nadaždin. – Konferencja w Brighton stanowi szansę dla wszystkich państw członkowskich Rady Europy na zwiększenie ich zaangażowania w obronę praw człowieka i skuteczną implementację Konwencji na poziomie krajowym. Zamiast tego, pod przykrywką reformy, aktualnie proponowane zmiany ograniczają zarówno niezależność Trybunału, jak i możliwość wnoszenia skarg indywidualnych.
Istnieją obawy, że rezultaty Konferencji w Brighton znajdą wyraz w presji wywieranej na Trybunał w odniesieniu do sposobu wykładni Konwencji.
– Przez lata działalności orzeczniczej Trybunał wypracował zasady wykładni Konwencji oraz dostosowywania jej zapisów do zmieniających się uwarunkowań społecznych i kulturowych. Mechanizm taki powinien pozostać w jego kompetencji – wolny od zewnętrznej presji. Ustalone przez system Konwencji kryteria dopuszczalności skargi indywidualnej muszą być spełnione. Jednakże równoległe próby wyznaczania Trybunałowi jak powinien interpretować i stosować te kryteria to kolejny atak na niezależność Trybunału.
– Poszanowanie prawa oznacza również zrozumienie, że interpretacja prawa leży w kompetencji sądów i trybunałów – powiedziała Draginja Nadaždin. – Zamiast nacisku na Trybunał, państwa członkowskie Rady Europy powinny wykazać szacunek dla silnego i niezależnego Trybunału i zapewnić ochronę praw zawartych w Konwencji na poziomie krajowym.
Tło wydarzeń:
W dniach 18-20 kwietnia w Brighton odbędzie się Konferencja na szczeblu ministerialnym w sprawie przyszłości Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Konferencja organizowana jest przez rząd brytyjski w ramach przewodnictwa Wielkiej Brytanii w Komitecie Ministrów Rady Europy. Pod koniec konferencji ministrowie państw członkowskich Rady Europy przyjmą Deklarację, która wskaże kierunki i konkretne propozycje reformy Trybunału.
Więcej informacji:
The Brighton Declaration must strengthen human rights protection in Europe and preserve the integrity and authority of the European Court of Human Rights, 13 April 2012
Joint NGO input to the ongoing negotiations on the draft Brighton Declaration on the Future of the European Court of Human Rights, 20 March 2012
Joint NGO preliminary comments on the first draft of the Brighton Declaration on the Future of the European Court of Human Rights, 5 March 2012
