Poważne naruszenia praw człowieka na Północnym Kaukazie oraz atmosfera bezkarności nadal nakręcają spiralę przemocy w tym regionie, jak zostało to podkreślone w niedawnym raporcie przyjętym przez Komisję Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.
W dniu 22 czerwca, w oparciu o raport na temat Środków prawnych na naruszenia praw człowieka w Regionie Północnego Kaukazu (Legal remedies for human rights violations in the North Caucasus Region) przygotowanego przez Dicka Marty-ego – szwajcarskiego Parlamentarzystę – w imieniu Komisji Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka, Zgromadzenie Parlamentarne odbędzie debatę na temat Uchwały oraz Rekomendacji związanych z ciągłymi naruszeniami praw człowieka na Północnym Kaukazie.
W raporcie Dicka Marty-ego pojawia się wiele obaw, które wcześniej wyraziła już Amnesty International. Od ponad 15 lat Amnesty International prowadzi ciągłe badania oraz publikuje informacje na temat przypadków naruszeń praw człowieka na Północnym Kaukazie, w tym zbrodni wojennych. Władze rosyjskie podejmują wysiłki w celu zaprowadzenia stabilizacji i zajęcia się kwestiami zniszczeń spowodowanych konfliktem zbrojnym w Czeczenii, jednakże bezkarność związana z naruszeniami praw człowieka oraz brak rządów prawa nadal są głównymi przeszkodami dla rzeczywistej i trwałej stabilności w tym regionie.
Ludność cywilna nadal jest narażona na przemoc z obu stron – opozycyjnych grup zbrojnych oraz organów ochrony porządku publicznego, oraz nadal nie ma dostępu do sprawiedliwości. Wszechobecne są tortury i maltretowanie, wymuszone zaginięcia, arbitralne zabójstwa oraz arbitralne aresztowania. Śledztwa w sprawie naruszeń praw człowieka są bezskuteczne i wadliwe, często wynika z nich jedynie bezkarność dla sprawców, co wzmacnia brak zaufania do instytucji rządowych oraz całego systemu sprawiedliwości. Znaczny wpływ na zakres stosowania prawa do wolności wypowiedzi miały uciszanie społeczeństwa obywatelskiego, obojętność w stosunku do zabójstw czołowych obrońców praw człowieka oraz groźby skierowane w kierunku dziennikarzy i aktywistów praw człowieka, które zmusiły wiele osób do opuszczenia kraju lub zakończenia swojej działalności (mającej na celu propagowanie lub ochronę praw człowieka i zapewnienie sprawiedliwości).
Władze muszą zaprzestać nękania i zastraszania niezależnych dziennikarzy, aktywistów należących do społeczeństwa obywatelskiego, oraz obrońców praw człowieka. Muszą również wykazać silną wolę polityczną do tego, by postawić sprawców przestępstw przed wymiarem sprawiedliwości. Powinny także przystąpić do konstruktywnego dialogu z organizacjami praw człowieka i niezależnymi dziennikarzami pracującymi na Północnym Kaukazie; powinny zbudować mechanizmy, które rzucą światło na naruszenia, takie jak porwania i przymusowe zaginięcia; powinny udostępnić informacje na temat masowych grobów oraz założyć bazy danych z informacjami o osobach zaginionych.
Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka muszą zostać w pełni egzekwowane, a osoby składające tam swoje wnioski powinni być chronione przed nękaniem i groźbami. Normalizacja na Północnym Kaukazie jest niemożliwa bez poniesienia przez winnych pełnej odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka oraz bez przywrócenia rządów prawa. Zakończenie ciągłych naruszeń praw człowieka oraz postawienie osób odpowiedzialnych za zaistniałe naruszenia przed wymiarem sprawiedliwości to główne obowiązki rosyjskich władz. Jak zauważa jednak Dick Marty, nie jest to -wyłącznie problem Rosji, lecz problem dotyczący całej wspólnoty europejskiej.-
Amnesty International podziela ten pogląd. Poważne naruszenia podstawowych praw człowieka oraz praktyczna bezkarność w tym regionie, muszą wzbudzić niepokój Rady Europy oraz jej państw członkowskich. Działania muszą zostać podjęte zarówno przez Parlamentarzystów, jak i rządy w całej Europie. Ich wspólnym obowiązkiem jest wysłanie jasnego sygnału do władz rosyjskich, że muszą one zająć się problemem przemocy ze strony opozycyjnych grup zbrojnych oraz funkcjonariuszy organów porządku publicznego, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i innych norm Rady Europy. W związku ze zbliżającą się debatą Zgromadzenia Parlamentarnego, Amnesty International wzywa wszystkich członków Zgromadzenia: do wsparcia rekomendacji Dicka Marty-ego oraz do zapewnienia, by Zgromadzenie przyjęło wyraźną Uchwałę, która będzie stanowić jasną wiadomość dla rosyjskich władz.
Federacja Rosyjska musi spełnić swoje zobowiązania wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i innych międzynarodowych i regionalnych norm praw człowieka, oraz zakończyć ciągłe naruszenia praw człowieka na Północnym Kaukazie. Władze muszą zapewnić, by osoby odpowiedzialne za naruszenia praw człowieka zostały postawione przed wymiarem sprawiedliwości w sprawiedliwych procesach, aby ofiary oraz członkowie rodzin zmarłych ofiar otrzymały zadośćuczynienie, oraz aby podjęto skuteczne kroki w celu zapobieżenia podobnym naruszeniom w przyszłości. do zapewnienia, by sytuacja praw człowieka na Północnym Kaukazie była ważnym punktem w porządku obrad Zgromadzenia Parlamentarnego, również po debacie w tym miesiącu. Amnesty International uważa, że Zgromadzenie powinno kontynuować swój dokładny i jawny monitoring sytuacji praw człowieka na Północnym Kaukazie do momentu, aż władze rosyjskie podejmą skuteczne kroki, które zakończą bezkarność i ciągłe naruszenia praw człowieka w tym regionie.
Ważne jest również, aby Komitet Ministrów Rady Europy podjął działania w celu zapewnienia, by Federacja Rosyjska wypełniała swe zobowiązania wynikające ze standardów praw człowieka Rady Europy. Na podstawie rekomendacji Sprawozdawcy Dicka Marty-ego, takie działania Komitetu Ministrów powinny obejmować: stworzenie, w ramach Rady Europy, systemu rejestrowania zeznań świadków, dowodów i dokumentów.
Taki system mógłby stanowić ważny wkład w walkę z bezkarnością w przypadku naruszeń praw człowieka popełnianych w tym regionie; ponowne wprowadzenie procedur monitoringu (zgodnie z Deklaracją Komitetu Ministrów na temat zgodności ze zobowiązaniami przyjętymi przez państwa członkowskie Rady Europy) w związku z sytuacją na Północnym Kaukazie; oraz naleganie, by Federacja Rosyjska nie tylko wypłaciła odszkodowania osobom, które wygrają sprawy przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, lecz również zastosowała środki szczegółowe niezbędne do zakończenia znanych naruszeń i zajęcia się ich skutkami, oraz by podjęła niezbędne środki ogólne w celu skutecznego zapobieżenia podobnym naruszeniom w przyszłości. Kontekst Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (PACE), które spotyka się cztery razy do roku na sesjach plenarnych w Sztrasburgu, składa się z członków parlamentów narodowych 47 krajów członkowskich Rady Europy.
Na spotkaniu w dniu 31 maja, Komisja Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka przyjęła raport przygotowany w imieniu Komisji przez Dicka Marty-ego: Środki prawne na naruszenia praw człowieka w Regionie Północnego Kaukazu (Legal remedies for human rights violations in the North Caucasus Region), dok. 12276, http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/Doc10/EDOC12276.pdf.
W dniu 22 czerwca 2010, na plenarnej sesji Zgromadzenia, odbędzie się debata oraz głosowanie w sprawie Uchwały oraz Rekomendacji opartych na tym raporcie. Ostatnia Uchwała i Rekomendacja PACE na temat sytuacji praw człowieka na Północnym Kaukazie pochodzi ze stycznia 2006.
Od tego momentu, Amnesty International prowadzi kampanię za jawnym i dokładnym monitorowaniem sytuacji praw człowieka na Północnym Kaukazie oraz wzywa rosyjskie władze do ułatwiania pracy Sprawozdawcy Zgromadzenia. Komitet Ministrów Rady Europy złożony jest z przedstawicieli rządów 47 państw członkowskich tej organizacji. Jest on głównym organem decyzyjnym Rady Europy, oraz nadzoruje egzekwowanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez państwa członkowskie.
KONIEC/
Tłumaczył Bartek Kumanek
