Trwa dziesiąta Konferencja Państw-Stron Traktatu o handlu bronią z 2014 r. Amnesty International wzywa na niej do wstrzymania sprzedaży broni do Izraela. Ujawnia także kolejne przypadki bezprawnych transferów broni, które poważnie naruszają prawo międzynarodowe, a także narażają życie ludności cywilnej m.in. w Sudanie, Mjanmie czy na Okupowanych Terytoriach Palestyny.
Traktat o handlu bronią, przyjęty na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ, wszedł w życie pod koniec 2014 r. Obecnie ma on 115 sygnatariuszy, w tym wszystkich 10 największych eksporterów broni (odpowiadających za ponad 90% handlu), z wyjątkiem Rosji. To pierwszy dokument wprowadzający globalne regulacje w tym zakresie. Wiąże on legalność transferu broni z międzynarodowymi prawami człowieka i zasadami prawa humanitarnego. Mimo upływu 10 lat od przyjęcia Traktatu, Amnesty International wciąż dokumentuje i ujawnia przypadki jego naruszenia.
„Już czas, aby państwa wywiązały się ze swoich zobowiązań prawnych i w pełni wdrożyły Traktat o handlu bronią. Należy zakazać przepływu broni do krajów, w których wiadomo, że zostałaby wykorzystana do ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych lub jeśli mogłaby zostać wykorzystana do popełnienia lub ułatwienia poważnych naruszeń praw człowieka czy międzynarodowego prawa humanitarnego” – powiedział Patrick Wilcken, badacz Amnesty International ds. wojskowości, bezpieczeństwa i policji.
Amerykańska broń używana przez izraelskie wojsko
Największym dostawcą broni do Izraela są Stany Zjednoczone. Sytuacja nie zmienia się mimo wielu dowodów popełnienia zbrodni wojennych przez siły izraelskie. Amnesty udokumentowało m.in. użycie wyprodukowanej w USA amunicji w dwóch nielegalnych nalotach na domy w okupowanej Strefie Gazy (zginęło w nich 43 cywilów).
Amnesty International od dawna wzywa do wprowadzenia kompleksowego embarga na broń zarówno dla Izraela, jak i palestyńskich grup zbrojnych, ze względu na utrzymujące się od wielu lat praktyki rażącego naruszania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego. To stanowisko powtarza przypomina też na trwającej do 23 sierpnia Konferencji Państw-Stron Traktatu o handlu bronią.
Nielegalny handel bronią podsyca niepokoje w Sudanie
Od czasu eskalacji konfliktu w kwietniu 2023 r. Sudan jest pogrążony w ogromnym kryzysie humanitarnym. Walki między Sudańskimi Siłami Zbrojnymi (SAF) a Siłami Szybkiego Wsparcia (RSF) i ich sojusznikami zabiły ponad 16 650 osób i wysiedliły miliony innych, doprowadzając Sudan do największego na świecie kryzysu wewnętrznych przesiedleń.
Pomimo embarga na broń nałożonego przez Radę Bezpieczeństwa ONZ na region Darfuru, Amnesty zidentyfikowało tam niedawno wyprodukowaną broń i sprzęt wojskowy z krajów takich jak Chiny i Serbia, które są sygnatariuszami Traktatu o handlu bronią, a także z Turcji i Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Broń i sprzęt są importowane w dużych ilościach do Sudanu, a następnie w niektórych przypadkach kierowane do Darfuru, przyczyniając się do podsycania przemocy.
Mjanma importuje broń o wartości co najmniej 1 mld USD
Według Specjalnego sprawozdawcy ds. sytuacji praw człowieka w Mjanmie, od czasu zainicjowania przewrotu wojskowego w lutym 2021 roku, armia Mjanmy sprowadziła uzbrojenie za co najmniej miliard dolarów, m.in. z Chin. Z dokumentacji zgromadzonej przez Amnesty International wynika, że było ono wielokrotnie używane do atakowania ludności cywilnej.
Walka o uregulowanie zasad transferu broni trwa
Od początku lat 90. Amnesty International wraz z partnerami z organizacji pozarządowych prowadzi kampanię na rzecz osiągnięcia solidnych, prawnie wiążących globalnych zasad dotyczących międzynarodowego transferu broni. W działania włączyło się ponad milion osób na całym świecie, wzywając rządy do uzgodnienia solidnego porozumienia, zawierającego postanowienia dla ochrony ludzkiego życia.
„Zbyt wiele osób straciło życie z tego powodu. Państwa będące stronami i sygnatariuszami traktatu o handlu bronią nie mogą sobie pozwolić na dalsze uchylanie się od swoich zobowiązań” – powiedział Patrick Wilcken.
Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI), w 2023 r. globalne wydatki wojskowe wzrosły dziewiąty rok z rzędu, osiągając łącznie ponad 2,4 bln USD – najwyższy poziom, jaki SIPRI kiedykolwiek odnotował.