EUR 01/002/2007
Na tydzień przed głosowaniem Parlamentu Europejskiego nad treścią Raportu o domniemanym wykorzystywaniu przez CIA krajów europejskich do transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów, Amnesty International zwraca się do europejskich parlamentarzystów, aby wyraźnie dali do zrozumienia, iż oczekują od europejskich rządów wzięcia odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka, które miały miejsce na ich terytorium oraz przeprowadzenia niezależnych i bezstronnych dochodzeń wewnętrznych.
Sprawa Kheleda el-Masri – nakazy aresztowania wydane
31 stycznia wydanych zostało trzynaście nakazów aresztowania wobec funkcjonariuszy CIA, którym zarzuca się uprowadzenie i nielegalne przetrzymywanie Khaleda el-Masri, obywatela Niemiec zatrzymanego w Macedonii w grudniu 2003 r., a następnie przewiezionego do Afganistanu. Będąc przetrzymywanym w odosobnieniu przez cztery miesiące, el-Masri nie miał możliwości kontaktowania się ze światem zewnętrznym, był ponadto źle traktowany w trakcie przesłuchań. Amnesty International jako pierwsza podjęła sprawę uprowadzonego, pisząc w jego imieniu do CIA i innych amerykańskich władz w sierpniu 2004 r.. Dotychczas nie otrzymała żadnej odpowiedzi. Organizacja z zadowoleniem przyjmuje podjęcie kroków, mających na celu pociągnięcie do odpowiedzialności podejrzanych o udział w porwaniu i wywiezieniu do Afganistanu Kheleda el-Masri, wzywając jednocześnie przedstawicieli władz amerykańskich i niemieckich do pełnej współpracy w dochodzeniu, przeprowadzanym przez niemiecką prokuraturę.
Sprawa Abu Omara – akty oskarżenia i wnioski o ekstradycję wydane
W grudniu 2006 r. włoska prokuratura wniosła o postawienie w stan oskarżenia 26 obywateli amerykańskich, z których 25. to funkcjonariusze CIA, podejrzani o porwanie i wywiezienie Abu Omara – zatrzymanego w 2003 r. w Mediolanie, po czym wywiezionego tajnym lotem do Egiptu. Do dziś przebywający w areszcie Abu Omar utrzymuje, iż wielokrotnie poddawany był torturom, włączając w to wieszanie do góry nogami oraz porażanie genitaliów prądem elektrycznym.
Oskarżonych zostało również dziewięciu obywateli Włoch, głównie funkcjonariuszy włoskich służb bezpieczeństwa SISMI. W lipcu 2006 r. wydane zostały także nadzwyczajne wnioski o ekstradycję 26 obywateli USA. Nie zostały one jednak przekazane władzom amerykańskim, za co winę ponosi rząd Włoch. Amnesty International pozytywnie ocenia chęć pociągnięcia do odpowiedzialności obywateli obu krajów winnych uprowadzenia Abu Omara. Organizacja wzywa jednak rząd Włoch do przekazania władzom amerykańskim wniosków o ekstradycję 26 obywateli USA. Wyraża również nadzieję, iż oba rządy współpracować będą z włoską prokuraturą w prowadzonym przez nią dochodzeniu.
Państwa członkowskie Unii Europejskiej muszą wreszcie przyjąć odpowiedzialność za przeprowadzane na ich terenie nielegalne zatrzymania i transporty osób, pojmanych w związku z -wojną z terroryzmem-. Ofiary nielegalnych uprowadzeń powinny otrzymać odpowiednią rekompensatę za poniesione szkody, włączając w to pełną rehabilitację ich imienia i kompensatę finansową. Istotne jest, aby wszystkie kraje należące do Unii Europejskiej przyjęły odpowiednie środki, zapobiegające dalszemu łamaniu praw człowieka, w postaci bezprawnych porwań i wywozów.
Amnesty International wzywa kraje członkowskie Unii Europejskiej do:
– przeciwdziałania przewożeniu osób do innych krajów w celu ich aresztowania, jak i nie ułatwiania tego typu operacji, chyba że przekazywanie więźniów nadzorowane jest przez niezależne sądownictwo, z poszanowaniem międzynarodowych standardów;
– zapewnienia, że na ich terytorium, jak i na innych terytoriach znajdujących się pod ich jurysdykcją, nie przetrzymuje się więźniów, zatrzymanych potajemnie lub w wyniku arbitralnie podjętej decyzji;
– rozpoczęcia i kontynuowania dochodzeń sądowych i parlamentarnych oraz pełnej współpracy w zakresie zapewnienia dostępu do wszystkich niezbędnych dla powodzenia śledztwa osób i informacji;
– odmawiania dostępu do przestrzeni powietrznej i lotnisk załogom statków powietrznych, zaangażowanych wcześniej w przeprowadzanie operacji nilegalnego przetrzymywania i transportu osób, zatrzymanych w związku z -wojną z terroryzmem-, jeżeli nie dostarczą oni informacji na temat statusu, przeznaczenia i legalnych podstaw dla przewozu swych pasażerów;
– ustalenia przyszłego losu ofiar potajemnego przetrzymywania i transportów, wraz z zapewnieniem im należnego i odpowiadającego poniesionym krzywdom odszkodowania.
Amnesty International wzywa Radę Europejską do:
– jasnego stwierdzenia, iż operacje nielegalnego przetrzymywania i transportu więźniów, naruszające prawa człowieka i podstawowe wartości Unii Europejskiej, są niedopuszczalne;
– przekonania władz amerykańskich do ujawnienia miejsca pobytu i tożsamości wszystkich osób, które były lub są przetrzymywane w ramach operacji związanych ze zwalczaniem terroryzmu międzynarodowego, a także do współpracy z przeprowadzanymi w sprawie tych operacji śledztwami.
Amnesty International oczekuje, iż Parlament Europejski:
– da wyraźnie do zrozumienia rządom krajów członkowskich Unii Europejskiej, aby 14 lutego jednogłośnie przyjęły przygotowywany przez Tymczasowy Komitet Raport o domniemanym wykorzystywaniu przez CIA krajów europejskich do transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów.
Tłumaczenie: Przemysław Pietraszek
