ASA 33/004/2002
Prezydent Musharraf zwrócił uwagę w wygłoszonym 12 stycznia przemówieniu do narodu, że przemoc stosowana przez frakcje religijne godzi w politykę rządu i należy położyć jej kres. Dodał, że tylko w roku 2001 -w porachunkach i wskutek terroryzmu- zginęło w Pakistanie 400 osób. Stwierdził, że obok wzmacniania służb porządku publicznego należy wspomagać system wymiaru sprawiedliwości i bardziej efektywnie zwalczać przemoc stosowaną przez grupy religijne.
Rozporządzenie wydane 31 stycznia powołuje do życia nowy rodzaj sądów. Będą się one składać z wysokiego rangą przedstawiciela armii nominowanego przez rząd i dwóch sędziów sądów powszechnych. Trzyosobowemu składowi będzie przewodniczył sędzia. Rozprawy będą się odbywać w kwaterach wojskowych lub na terenie więzień, by zapewnić bezpieczeństwo oskarżonym, świadkom i organom sądzącym. Wysoki rangą oficer powiedział: -Nie są to w zasadzie sądy wojskowe, a udział w nich zarówno sędziów jak wojskowych ma jedynie na celu szybkie rozpatrywanie spraw wszystkich oskarżonych o terroryzm-.
Sądy w Pakistanie, włączając w to trybunały antyterrorystyczne działające od 1997 roku i rozpatrujące w przyspieszonym trybie, są zarzucane sprawami, co prowadzi do poważnych opóźnień w orzekaniu. Procesy w sprawach zabójstw dokonanych przez frakcje religijne są często niemożliwe do przeprowadzenia, ponieważ świadkowie boją się zeznawać. Zdarza się również, że sędziowie odwlekają orzeczenie wyroku, ponieważ obawiają się, iż sami mogą paść ofiarą przemocy. Przemoc na salach sądowych uległa eskalacji: odnotowuje się ataki na sędziów, oskarżonych i świadków ze skutkiem zranienia lub śmierci. Doprowadziło to do zaistnienia atmosfery bezkarności i spirali przemocy dokonywanej przez członków frakcji religijnych, którzy wiedzą, że nie zostaną ukarani.
-Chociaż istnieje potrzeba zapewnienia, by osoby podejrzane o stosowanie przemocy zostały szybko i rzetelnie osądzone oraz by wszyscy uczestniczący w procesie czuli się bezpieczni, nie może być przyzwolenia na udział w nim wojskowych. Sprawiedliwość może wymierzać jedynie osoba o właściwych kwalifikacjach, niezależna od władzy wykonawczej- – mówi Amnesty International.
Procesy toczące się przed specjalnymi trybunałami, w tym prowadzone przez sądy z udziałem wojskowych, są w sprzeczności z 5. Zasadą Podstawową dot. Niezawisłości Sądownictwa uchwaloną przez Zgromadzenie Ogólne NZ w roku 1985. Głosi ona, iż każdy ma prawo być sądzonym przez sąd powszechny lub trybunał z zastosowaniem ustanowionych procedur prawnych. Trybunały, które nie przestrzegają prawnie ustanowionych procedur podczas rozprawy, nie mogą być ustanawiane w celu zastąpienia sądów powszechnych.
Rozwój wydarzeń
Ustawa o zwalczaniu terroryzmu została uchwalona w sierpniu 1997 roku. Dawała ona policji szerokie uprawnienia do aresztowania podejrzanych oraz ustanawiała specjalne sądy orzekające w sprawach o terroryzm. Amnesty International wskazywała na wielorakość sposobów, w jakie ustawa ta łamała prawa człowieka, zwłaszcza prawo do sprawiedliwego procesu. Sąd Najwyższy Pakistanu orzekł, że choć ustawa o zwalczaniu terroryzmu jako całość nie była sprzeczna z konstytucją, to 12 spośród jej zapisów pozostawało z nią w sprzeczności i wymagało wprowadzenia poprawek. Kilka miesięcy później takie poprawki zostały uchwalone, jednak w międzyczasie wiele osób zostało osądzonych i skazanych. Specjalne trybunały wciąż ferują wyroki w niesprawiedliwych procesach, w tym większość w Pakistanie wyroków skazujących na karę śmierci.
W listopadzie 1998 roku ustanowiono specjalne sądy wojskowe orzekające w trakcie trwającego trzy dni procesu sprawy osób cywilnych oskarżonych o poważne przestępstwa. Szereg osób zostało skazanych przez te trybunały, kilkoro na karę śmierci, a dwóch mężczyzn stracono zanim Sąd Najwyższy Pakistanu orzekł sprzeczność owych sądów z konstytucją i nakazał ich likwidację.
Nowa ustawa o zwalczaniu terroryzmu, która zastąpiła prawo uchwalone w 1997 roku, weszła w życie 31 stycznia 2002 roku. Pozostanie ona w mocy do 30 listopada 2002 z możliwością jej przedłużenia.