Uzbeccy uchodźcy i osoby ubiegające się o status uchodźcy złożyły apelacje odnośnie decyzji Prokuratora Generalnego o ekstradycji ich do Uzbekistanu, która zapadła we wrześniu 2010 roku. 15 marca apelacje zostały odrzucone przez okręgowy sąd w Ałma-Acie. Niezależni obserwatorzy poinformowali, że oskarżeni zeznawali bardzo krótko – każdy z nich miał tylko trzy minuty na obronę. W trakcie jednej z rozpraw sędzia powiedział, że jedynym obowiązkiem sądu jest rozstrzygnięcie czy decyzja Prokuratora Generalnego o ekstradycji była słuszna i że nie ma zamiaru analizować ich argumentów, że w Uzbekistanie mogą zostać poddani torturom.
Dziennikarze obecni w sądzie podczas składania zeznań donieśli o wypowiedzi przedstawiciela Biura Prokuratora Generalnego, który powiedział sądowi, że urzędnicy podejmujący decyzje w tej sprawie nie byli świadomi domniemanego zagrożenia torturami w Uzbekistanie. Obrońca nie otrzymał wystarczająco dużo czasu, by ustnie przedstawić dowody na powszechne stosowanie tortur w Uzbekistanie, zebrane przez międzynarodowe organizacje pozarządowe, komitety ONZ i specjalnych sprawozdawców. Mógł jedynie cytować odpowiednie dokumenty i poprosić o włączenie ich do akt sprawy. Jak poinformowali obrońcy sędzia odrzucił ich argument o pierwszeństwie prawa międzynarodowego, upierając się, że zgodnie z umowami regionalnymi Kazachstan jest zobowiązany do ekstradycji 25 mężczyzn do Uzbekistanu.
Kazachstan współpracuje z Uzbekistanem w imię bezpieczeństwa regionalnego i walki z terroryzmem lekceważąc zobowiązania wynikające z prawa międzynarodowego w tym, Konwencji Dotyczącej Statusu Uchodźców z 1951 roku (Konwencja Genewska z 1951) oraz Konwencji w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo Karania, które zakazują odsyłania kogokolwiek do kraju lub terytorium gdzie narażony będzie na ryzyko tortur lub inne poważne naruszenia praw człowieka.
Prosimy o natychmiastowe wysłanie apeli w języku angielskim, rosyjskim lub polskim:
- wzywając władze do zaniechania ekstradycji 25 mężczyzn do Uzbekistanu, gdzie narażeni będą na tortury i inne poważne naruszenia praw człowieka;
- przypominając władzom, że ekstradycja 25 mężczyzn do Uzbekistanu będzie stanowiła naruszenie zobowiązań Konwencji Genewskiej z 1951 roku zakazującej przymusowego odsyłania kogokolwiek do kraju, w którym narażony będzie na poważne naruszenia praw człowieka, w tym tortury;
- przypominając władzom, że artykuł 3 (1) Konwencji o zakazie stosowania tortur zabrania wydalać, zwracać lub wydawać innemu państwu danej osoby jeżeli istnieją poważne podstawy by sądzić, że mogą być tam narażone na stosowanie tortur;
- nawołując do traktowania ze szczególną uwagą wniosków o ekstradycję do państw, gdzie istnieje stała praktyka poważnych, jawnych i masowych naruszeń praw człowieka, zgodnie z artykułem 3 (2) Konwencji o zakazie stosowania tortur.
PROSIMY O WYSŁANIE APELI PRZED 29 KWIETNIA 2011, DO:
Prezydenta Nursułtana Nazarbajewa:
President
Nursultan Nazarbaev
Presidential Administration
Levoberezhe Street
Astana 01000
KAZAKHSTAN
Fax: +7 7172 72 05 16
Email: [email protected]
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Prezydencie / Dear President
Ministra Spraw Zagranicznych Kanata Saudabayewa:
Minister of Foreign Affairs
Kanat Saudabaev
Ministry of Foreign Affairs
35, No 1 Street
Astana 01000
KAZAKHSTAN
Fax: +7 7172 72 05 16
Email: [email protected]
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Ministrze / Dear Minister
Oraz kopie do:
Prokuratora Generalnego Kairata Mami:
Prosecutor General
Kairat Mami
Prosecutor General of Kazakhstan
37, Seifullina Street
Astana 01000
KAZAKHSTAN
Fax: +7 7172 72 05 16
Ambasadora Kazachstanu w Polsce:
Ambasador Aleksiej Wołkow
Ambasada Republiki Kazachstanu w Polsce
Ul. Królowej Marysieńki 14
02-954 Warszawa
Dodatkowe informacje
Nowe prawo dotyczące uchodźców obowiązujące w Kazachstanie od 1 stycznia 2010 roku pozbawia pewne kategorie osób ubiegających się o azyl możliwości uzyskania statusu uchodźcy w Kazachstanie. Są to między innymi osoby, którym w krajach ojczystych postawiono zarzut przynależności do nielegalnych, niezarejestrowanych lub zdelegalizowanych partii lub ruchów politycznych i religijnych. W praktyce dotyka to głównie muzułmanów z Uzbekistanu uczestniczących w nabożeństwach odprawianych w meczetach, nad którymi władze państwowe nie sprawują kontroli, a także tych podejrzewanych o członkostwo w partiach i ruchach islamskich zakazanych w Uzbekistanie, którzy opuszczają kraj w strachu przed prześladowaniami ze względu na wyznawaną religię.
Utworzony niedawno Państwowy Komitet do Spraw Migracji, znajdujący się pod zwierzchnictwem Ministerstwa Pracy wszczął rewizję wszystkich spraw osób którym status uchodźcy przyznała agencja ONZ do spraw uchodźców (UNHCR, United Nations High Commissioner for Refugees – Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców) zanim powołano Komitet. W ramach tych działań pozbawiono statusu uchodźcy wiele osób pochodzących z Uzbekistanu i Chin – większość z nich oczekiwała na przesiedlenie do państw trzecich.
Co raz więcej takich ludzi, a także innych osób z Chin i Uzbekistanu ubiegających się o azyl zatrzymywanych jest przez funkcjonariuszy policji lub Narodowych Sił Bezpieczeństwa (NSS, National Security Service) do kontroli dokumentów oraz arbitralnego przetrzymywania, na krótki okres czasu w aresztach lub bezterminowo w placówkach NSS, gdzie oczekują na przymusowe wydalenie do kraju pochodzenia. Większość z nich ma ograniczony lub całkowicie uniemożliwiony dostęp do prawników, przedstawicieli UNHCR oraz swoich rodzin.
10 czerwca 2010 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał werdykt w sprawie Garayev przeciwko Azerbejdżanowi orzekając, że ekstradycja Shaiga Garayeva z Azerbejdżanu do Uzbekistanu stanowić będzie naruszenie zakazu stosowania tortur zawartego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sąd stwierdził że “każdy podejrzany o popełnienie przestępstwa przetrzymywany w więzieniu [w Uzbekistanie] narażony jest na poważne ryzyko stosowania tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania”.
Ubiegający się o status uchodźcy Uzbek przymusowo wydalony z Kazachstanu do Uzbekistanu, we wrześniu 2010 roku, przetrzymywany był bez możliwości kontaktowania się z kimkolwiek aż do stycznia 2011 roku gdy sąd w Uzbekistanie skazał go na karę 10 lat pozbawienia wolności pod zarzutem przynależności do nielegalnej organizacji islamskiej.
Dwudziestu pięciu mężczyzn zagrożonych ekstradycją to: Isobek Pardaev, Sirozhiddin Talipov, Olimzhon Kholturaev, Akmolzhon Shodiev, Kobilzhon Kurbanov, Bakhtior Nurillaev, Bahriddin Nurillaev, Alisher Khoshimov, Shukhrat Kholbaev, Suhrob Bazarov, Dilbek Karimov, Maruf Yuldoshev, Tursunboi Sulaimanov, Mukhiddin Gulamov, Toirzhon Abdusamatov, Abror Kasimov, Saidakbar Zhalolkhanov, Ulugbek Ostonov, Oibek Pulatov, Akhmad Boltaev, Uktam Rahmatov, Sarvar Khuramov, Otabek Sharipov, Ravshan Turaev oraz Faiziddin Umarov.
Więcej informacji w języku angielskim, Pilna Akcja: 129/10 Index: EUR 57/001/2011 z 18 marca 2011 roku.
Tłumaczenie: Gabriela Cichowicz