Osiem miesięcy temu sąd federalny uznał ich przetrzymywanie za bezprawne. Mimo to wciąż nie pozwala im się opuścić Guantánamo. Ujgurzy przebywają tam już od ponad 7 lat (Ujgurzy to lud turecki stanowiący niemal połowę populacji regionu autonomicznego Xinjiang-Uyghur na północnym zachodzie Chińskiej Republiki Ludowej, w większości wyznający islam – przyp. MN).
8 października 2008 r. sędzia Ricardo Urbina z Sądu Okręgowego (District Court) dla stołecznego Dystryktu Kolumbii orzekł, że przetrzymywanie Ujgurów w Guantánamo jest bezprawne. Administracja Busha już wcześniej wycofała się ze stawiania im zarzutów o bycie -wrogimi bojownikami-. Zgodziła się też nie deportować ich do Chińskiej Republiki Ludowej, której są obywatelami, gdyż w ten sposób zostaliby narażeni na tortury lub nawet egzekucję. Niestety żaden inny kraj nie zgodził się ich przyjąć. Biorąc to pod uwagę sędzia Urbina nakazał wpuszczenie ich na terytorium USA, zwłaszcza, że znaleźli się tam ludzie i organizacje gotowi wesprzeć ich w dostosowaniu się do życia poza więzieniem. Administracja Busha odwołała się jednak od tej decyzji do Sądu Apelacyjnego (Court of Appeals). Po wyborach nowa administracja nie wycofała tej apelacji. 18 lutego Sąd Apelacyjny w sprawie Kiyemba przeciwko Obamie (ang. Kiyemba v. Obama) uznał, że sędzia Urbina przekroczył swoje kompetencje nakazując wpuszczenie Ujgurów na terytorium USA. Ujgurzy odwołali się więc do Sądu Najwyższego (Supreme Court).
Amnesty International uważa, że do czasu znalezienia kraju, który udzieliłby tym 17 Ujgurom azylu, amerykańska administracja powinna pozwolić im żyć na wolności na terytorium USA. Arbitralne i bezterminowe uwięzienie jest bowiem ciężkim naruszeniem praw człowieka, które należy niezwłocznie przerwać. Międzynarodowe prawo humanitarne przyznaje bowiem każdemu prawo do podważenia legalności swojego zatrzymania przed sądem, a jeśli sąd uzna przetrzymywanie za bezprawne, do niezwłocznego uwolnienia.
TŁO SPRAWY
22 stycznia prezydent Obama dał swojej administracji rok na zamknięcie więzienia w bazie Guantánamo i ustalenie, co ma się stać z przetrzymywanymi tam bez postawienia formalnych zarzutów ludźmi. Od tego czasu wypuszczono na wolność jednego więźnia, a żadnemu nie postawiono zarzutów. Pod koniec marca członkowie prezydenckiego zespołu ds. weryfikacji więźniów Guantánamo udali się do bazy by przesłuchać Ujgurów, podobno w celu oceny, czy mogą zostać zwolnieni.
Nowa administracja próbowała wykorzystać orzeczenie w sprawie Kiyemba przeciwko Obamie do zablokowania sądom możliwości nakazywania władzy wykonawczej transferu więźniów z Guantánamo na terytorium USA (baza w Guantánamo na Kubie, choć pod wyłączną kontrolą USA, nie jest częścią terytorium tego państwa – przyp. MN). Stanowisko administracji jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że władza wykonawcza może ignorować sądowy nakaz uwolnienia danej osoby dopóki dyplomatyczne negocjacje na temat jej powrotu do ojczyzny lub do kraju trzeciego nie przyniosą skutku. Zniweczyłoby to prawo osadzonych do skutecznej sądowej kontroli legalności ich uwięzienia, zagwarantowanej przez art. 9(4) Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (ang. International Covenant on Civil and Political Rights) oraz prawo ofiar naruszeń praw określonych w tym Pakcie do skutecznego środka ochrony prawnej (art. 2(3)).
Adwokaci Ujgurów odwołali się od orzeczenia ws. Kiyemba do Sądu Najwyższego argumentując, że podważa ono orzeczenie tegoż sądu z czerwca 2008 r. w sprawie Boumediene przeciwko Bushowi (ang. Boumediene v. Bush). Sąd Najwyższy uznał w nim, że więźniom Guantánamo przysługuje prawo habeas corpus (prawo zatrzymanego do bycia doprowadzonym przed sąd, który sprawdzi legalność zatrzymania) i że powinno ono być szybko zrealizowane. Biorąc pod uwagę sygnały, że Departament Sprawiedliwości zamierza zastosować precedens Kiyemby nie tylko przeciwko Ujgurom, ale też innym więźniom Guantánamo, petycja adwokatów do Sądu Najwyższego podnosi następującą kwestię: czy orzeczenie ws. Boumediene pozostanie kamieniem milowym amerykańskiego orzecznictwa, czy skończy żywot jako ciekawostka.
15 kwietnia Sąd Okręgowy orzekł o bezprawności przetrzymywania w Guantánamo więźnia narodowości jemeńskiej, ale powołał się w wyroku na precedens Kiyemby jako ograniczający jego zdolność do usunięcia naruszenia prawa (ang. power of remedy) poprzez nakazanie władzom warunkowego wpuszczenia Jemeńczyka do USA. W rezultacie także prawnicy Jemeńczyka zwrócili się do Sądu Najwyższego o zajęcie stanowiska ws. precedensu Kiyemby.
7 maja kilku kongresmenów złożyło projekt ustawy, przezwany przez media Ustawą -Trzymajmy Terrorystów Z Dala od Ameryki- (ang. -Keep Terrorists Out of America Act-). Ma ona uzależnić transfer więźniów Guantánamo do USA od zgody gubernatora i legislatury docelowego stanu. Inna ustawa ma zablokować transfer więźniów Guantánamo do aresztów w stanie Virginia.
ZALECANE DZIAŁANIA
Prosimy o niezwłoczne wysyłanie apeli po angielsku lub w swoim ojczystym języku, w których włanymi słowami:
– wezwą Państwo rząd USA, w imię humanitaryzmu i sprawiedliwości, do wpuszczenia 17 Ujgurów na terytorium USA;
– wyrażą Państwo głębokie zaniepokojenie tym, że są oni nadal bezterminowo przetrzymywani w Guantánamo, choć już 8 miesięcy temu sąd federalny uznał ich przetrzymywanie za bezprawne i nakazał ich uwolnienie i transfer do USA;
– wyrażą Państwo radość z powodu deklarowanej przez lokalne społeczności i organizacje w USA chęci pomocy Ujgurom w dostosowaniu się do życia na wolności;
– zauważą Państwo, że wpuszczenie Ujgurów na terytorium USA będzie pozytywnym sygnałem dla rządów innych państw, z którymi USA negocjują przekazanie tych więźniów Guantánamo, którzy nie mogą powrócić do swoich ojczyzn.
ADRESACI APELI
Prezydent USA
President Barack Obama
The White House
1600 Pennsylvania Avenue NW
Washington DC 20500
USA
Email: [email protected]
Fax: + 1 202 456 2461
Nagłówek: Szanowny Panie Prezydencie / Dear Mr President
Prokurator Generalny USA
Attorney General Eric Holder
US Department of Justice
950 Pennsylvania Avenue NW
Washington, DC 20530-0001
USA
Fax: +1 202 307 6777
Email: [email protected]
Nagłówek: Szanowny Panie Prokuratorze Generalny / Dear Attorney General
Sekretarz Obrony USA
Secretary of Defense Robert Gates
1400 Defense Pentagon
Washington DC 20301
USA
Fax: + 1 703 571 8951
Email: [email protected]
Nagłówek: Szanowny Panie Sekretarzu Obrony / Dear Secretary of Defense
KOPIE DO
Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki
Al. Ujazdowskie 29/31
00-540 Warszawa
Faks: 022 504 26 88
Prosimy o wysyłanie apeli najpóźniej do 19 czerwca.
Pilna Akcja Nr 278/08 (kontynuacja)
AI Index: AMR 51/062/2009
Tłumaczenie: Marcin Natorski
