Bogatym krajom oraz całej społeczności międzynarodowej nie udało się sprawiedliwie podzielić odpowiedzialności za zarządzanie trwającym globalnym kryzysem uchodźczym. Obecnie odpowiedzialność ta spoczywa głównie na uboższych państwach: 86% światowej liczby spośród 20 milionów uchodźców przebywa w krajach rozwijających się. Ponad milion uchodźców pilnie czeka na przesiedlenie, jednak światowe zobowiązania związane z przesiedleniami obejmują jedynie nieco ponad 100 000 osób rocznie. Tylko około 30 krajów zaoferowało możliwość przesiedlenia. Ponadto bogatsze kraje nie podejmują wystarczających działań w kierunku wspólnego ponoszenia obciążeń finansowych związanych z globalnym kryzysem uchodźczym, a prośby o pomoc humanitarną są konsekwentnie i często poważnie niedofinansowane. Pilnie potrzebne jest nowe, globalne podejście: oparte na trwałej i zaangażowanej współpracy międzynarodowej oraz sprawiedliwym podziale odpowiedzialności.
W 2016 roku zaplanowanych jest kilka międzynarodowych spotkań, w trakcie których państwa mogłyby podjąć zobowiązania w celu rozwiązania globalnego kryzysu uchodźczego oraz zapewnienia pomocy dla krajów przyjmujących uchodźców: Światowy Szczyt Humanitarny, Doroczne trójstronne konsultacje w sprawie przesiedleń, Sesja plenarna wysokiego szczebla Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie odpowiedzi na znaczny napływ uchodźców i migrantów oraz Szczyt pod kierownictwem Stanów Zjednoczonych na temat globalnego kryzysu uchodźczego.
Amnesty International wzywa wszystkie kraje do skorzystania z tych okazji, aby przejść od krótkoterminowych, tymczasowych środków do rozwiązań długoterminowych, proaktywnych i skoordynowanych w skali globalnej. Aby móc rozwiązać obecny kryzys uchodźczy i odpowiednio reagować na przyszłe kryzysy, potrzebny jest nowy paradygmat dzielenia się odpowiedzialnością.
Społeczność międzynarodowa musi współdzielić odpowiedzialność za przyjmowanie, ale także pomaganie uchodźcom. Na spotkaniach w 2016 roku państwa powinny podjąć niezbędne środki aby odpowiedzieć na obecny kryzys uchodźczy, poprzez zdefiniowanie i natychmiastowe wdrożenie zobowiązań do:
- przesiedlenia wszystkich uchodźców, których UNHCR zdefiniowało jako potrzebujących przesiedlenia;
- ustanowienia lub usprawnienia bezpiecznych i legalnych dróg („alternatywne ścieżki”)pozwalających na przyjmowanie uchodźców;
- znaczącego zwiększenia wkładu w finansowanie pomocy humanitarnej, w tym do pełnego finansowania apeli humanitarnych ONZ.
Nowy program Global Compact w obszarze podziału odpowiedzialności za uchodźców powinien zawierać następujące elementy:
- Stały system podziału miejsc przesiedleń oparty na obiektywnych kryteriach.
- W przypadku dużego napływu uchodźców, dodatkowy, oparty na obiektywnych kryteriach system podziału, który pozwoliłby zapewnić uchodźcom przyspieszone bezpieczne, legalne drogi migracji („legalne ścieżki” przyjmowania).
- Gwarantowane, pełne, elastyczne i przewidywalne finansowanie ochrony uchodźców oraz znaczne wsparcie finansowe dla krajów przyjmujących dużą liczbę uchodźców, poza istniejącymiprogramamipomocy rozwojowej.
- Wzmocnienie systemów określania statusu uchodźcy oraz zwiększenie wykorzystania przyznawania statusu uchodźcy na zasadzie prima facie (domniemania).
- Respektowanie, ochrona i realizacja praw uchodźców w kraju azylu, w tym do odpowiedniego standardu życia, dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i innych usług oraz samodzielności ekonomicznej.
Tłumaczył: Tomasz Rozwałka