Amnesty International z zadowoleniem odnotowuje zobowiązanie się przez Polskę do wdrożenia i implementacji rekomendacji Komisji Weneckiej i Komisji Europejskiej (KE) dotyczących rządów prawa. Polska zgodziła się podjąć kroki w celu ochrony niezależności sądownictwa i trójpodziału władzy. Zobowiązała się także do zapewnienia, że wszelkie reformy sądownictwa będą zgodne z międzynarodowymi standardami praw człowieka.
Powyższe zobowiązania przypadają na moment, w którym rząd i Prezydent będą przedkładać Parlamentowi nowe propozycje reformy sądownictwa. W lipcu propozycje reformy, która groziła poddaniem sądownictwa kontroli rządowej, wywołały masowe protesty i poważną krytykę ze strony instytucji międzynarodowych, w tym Komisji Europejskiej.
W odpowiedzi na rekomendacje UPR w zakresie prawidłowości działania Trybunału Konstytucyjnego, Polska stwierdziła, że Trybunał jest instytucją niezależną. Takie stwierdzenie stoi w jawnej sprzeczności z oceną Komisji Europejskiej z lipca br., która uznała, że „niezależność i legitymacja Trybunału Konstytucyjnego są poważnie podważone i w konsekwencji nie jest już zagwarantowana zgodność polskiego prawa z Konstytucją”.
Polska stwierdziła także, że reforma sądownictwa „jest zgodna z odpowiednimi standardami europejskimi. Opinie instytucji międzynarodowych dotyczące reformy są brane pod uwagę w toku prac nad nowymi rozwiązaniami prawnymi”. Amnesty International odnotowuje, że proponowane reformy wprost naruszały międzynarodowe standardy praw człowieka, co zostało stwierdzone przez liczne organizacje międzynarodowe i niezależne instytucje, w tym przez Komisję Europejską, Sieć Prezesów Sądów Najwyższych w Unii Europejskiej, Europejską Sieć Rad Sądownictwa, Komisję Wenecką, Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka, Komitet Praw Człowieka ONZ. Reformy mogą doprowadzić do podważenia niezależności sądownictwa i bezpośrednio zagrażają prawu do środka odwoławczego i rzetelnego procesu.
Zaniepokojenie Amnesty International budzi odrzucenie przez Polskę rekomendacji dotyczących uchylenia restrykcyjnych zmian w ustawie Prawie o zgromadzeniach i przywrócenia pełnej wolności pokojowych zgromadzeń. Ta ustawa od kwietnia br. przyznaje priorytet comiesięcznym zgromadzeniom prorządowym organizowanym w centrum Warszawy. Jest wykorzystywana do zakazywania innych zgromadzeń oraz kontrdemonstracji, jak również do monopolizowania dla określonej grupy przestrzeni publicznej w pobliżu Pałacu Prezydenckiego.
Amnesty International z zadowoleniem przyjmuje akceptację Polski wobec ośmiu rekomendacji dotyczących dostępu kobiet do bezpiecznego i legalnego przerywania ciąży zgodnie z międzynarodowymi prawami człowieka i orzeczeniami Europejskiego Trybunału przeciwko Polsce w sprawach dotyczących korzystania z praw seksualnych i reprodukcyjnych. Niemniej odnotowujemy obecne inicjatywy pewnych grup społecznych oraz posłów mające na celu wprowadzenie dalszych ograniczeń w dostępie do przerywania ciąży i innych usług w zakresie praw seksualnych i reprodukcyjnych. Na przykład w czerwcu 2017r. Parlament przyjął ustawę, zgodnie z którą antykoncepcja awaryjna będzie dostępna w Polsce wyłącznie na receptę. Amnesty International ponownie podkreśla, że Polska musi powstrzymać się od przedkładania jakikolwiek propozycji zmierzających do dalszego ograniczania kobietom i dziewczętom dostępu do przerywania ciąży.
Tło
Rada Praw Człowieka ONZ przyjęła rezultaty Uniwersalnego Przeglądu Okresowego w sprawie Polski 22 września 2017r. na swojej 36. Sesji. Przed przyjęciem raportu na temat przeglądu Amnesty International przedstawiła oświadczenie ustne dotyczące niezależności sądownictwa, wolności zgromadzeń i praw seksualnych i reprodukcyjnych. Amnesty International włączyła się również w proces gromadzenia informacji na potrzeby przeglądu przedkładając swój raport nt. Polski: https://www.amnesty.org/en/documents/eur37/5069/2016/en/
