Każdego dnia na całym świecie ludzie podejmują najtrudniejszą decyzję w swoim życiu – opuszczają dom w poszukiwaniu lepszego życia.
Żądamy godności na granicy!
Dotarło do nas to, na co przez lata byliśmy obojętni. Nowy szlak uchodźców i migrantów do Europy prowadzi przez granicę polsko-białoruską. Tysiące osób szukających lepszego życia zostało wykorzystanych przez białoruski reżim i utknęło w pułapce. Polska wbrew prawu międzynarodowemu całkowicie zamknęła przed nimi swoje granice nie dając możliwości przedstawienia swoich racji. Ludzie zostali uwięzieni w warunkach zagrożenia życia, są brutalnie traktowani przez białoruskie służby i jednocześnie pozbawieni prawa do bezpiecznego schronienia przez Polskę.
Pytania i odpowiedzi
na temat kryzysu uchodźczego na polsko-białoruskiej granicy
- Dlaczego uchodźcy nie starają się o ochronę w Białorusi?
- Dlaczego przybywający do Polski nie składają wniosków na przejściu granicznym?
- Na jakiej podstawie osoby przekraczające polską granicę są wypychane z powrotem?
Te i wiele innych pytań i wątpliwości wyjaśniamy na naszej stronie:
Kalendarium
Co wydarzyło się na granicy?
Szczegółowe kalendarium wydarzeń związanych z kryzysem uchodźczym na polsko-białoruskiej granicy – od 8 sierpnia i sytuacji pod Usnarzem Górnym.
Prawo do ubiegania się o azyl
Niezależnie od tego, w jaki sposób migranci, uchodźcy i ubiegający się o azyl przybywają do danego kraju oraz w jakim celu to robią, są chronieni prawem międzynarodowym:
- Powszechna deklaracja praw człowieka (art. 14) stwierdza, że każdy ma prawo do ubiegania się o azyl przed prześladowaniem w innym kraju,
- Konwencja ONZ z 1951 roku dotycząca statusu uchodźców, chroni ich przed odsyłaniem do krajów pochodzenia, gdy istnieje ryzyko prześladowań.
Prawa człowieka prawami uchodźców
Uchodźcy
- Nie mogą być zmuszani do powrotu do kraju, gdzie są narażeni na łamanie praw człowieka.
- Muszą być przesiedlani, gdy są w trudnej sytuacji.
- Nie mogą być dyskryminowani.
- Muszą mieć dostęp do pracy, zakwaterowania i edukacji.
- Muszą mieć prawo do swobodnego przemieszczania się i dokumentów.
Ubiegający się o azyl
- Muszą mieć prawo do wjazdu do kraju, by ubiegać się o azyl.
- Nie mogą być odsyłani do krajów, gdzie byliby w niebezpieczeństwie.
- Muszą mieć dostęp do sprawiedliwych i skutecznych procedur ubiegania się o azyl, a jeśli są odsyłani, musi odbywać się to w sposób bezpieczny i z poszanowaniem ich godności.
- Muszą mieć dostęp do Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), jeśli tego potrzebują lub chcą.
Migranci
- Muszą być chronieni przed rasizmem, ksenofobią i przemocą.
- Muszą być chronieni przed wykorzystywaniem i pracą przymusową.
- Nie mogą być zatrzymywani lub deportowani bez uzasadnienia.
- Nie mogą być dyskryminowani.
Niebezpieczna podróż
Migracja istnieje od zarania dziejów. Powody, dla których ludzie migrują, są zróżnicowane i często złożone. Niektórzy udają się do nowych krajów, żeby poprawić swój status ekonomiczny lub kontynuować naukę (są migrantami). Inni opuszczają swoje ojczyzny, by uciec przed łamaniem praw człowieka, np. torturami, prześladowaniami, konfliktem zbrojnym, skrajnym ubóstwem czy nawet śmiercią (są uchodźcami i ubiegającymi się o azyl).
Ich podróż do innego kraju bywa pełna niebezpieczeństw i strachu. Po dotarciu na miejsce wielu z nich codziennie zmaga się z przejawami rasizmu, ksenofobii i dyskryminacji. Są na to wyjątkowo narażeni, jako że nie mają dostępu do zwyczajnych struktur wsparcia, które dla większości z nas są oczywistością.
Sposób, w jaki kwestia migracji przedstawiana jest przez polityków, urzędników i media, ma ogromny wpływ na to, jak ludzie patrzą na migrantów. Są oni często wykorzystywani przez polityków czy media do partykularnych celów, bywają nazywani „nielegalnymi imigrantami”, „nieproszonymi gośćmi” a nawet „najeźdźcami”, którzy nadużywają hojności państw przyjmujących. Tworzy to wrażenie, że migranci nie mają żadnych praw oraz prowadzi do rasizmu i dyskryminacji.
Edukacja praw człowieka
Czym jest dzielenie się odpowiedzialnością za kryzys migracyjny?
Granica praw człowieka
Od kilku lat wiele osób próbuje bezskutecznie składać wnioski o ochronę międzynarodową na polskiej granicy. Średnio każdego dnia przyjmowanych jest tylko kilka wniosków, natomiast osób, które próbują ubiegać się o azyl, jest znacznie więcej.
Zgodnie z dostępnymi danymi, od 2015 r. liczba wniosków o udzielenie ochrony w Polsce systematycznie spada. W 2018 r. takie wnioski złożyło 4100 osób, co stanowi o ok. 1000 mniej niż w 2017 r. Na granicy w Terespolu zostało złożonych zaledwie 30% wniosków w porównaniu do 90% w latach wcześniejszych.
Twierdza Europa
Wyruszając w podróż do Europy, wielu uchodźców i migrantów nawet nie dociera do bezpiecznie do celu. Zamykanie granic oznacza, że dla wielu osób jedyną drogą jest podróż w przeludnionych i niezdatnych do pływania na morzu łodziach. Dowodzą nimi przemytnicy, dla których nieistotne jest to, czy pasażerowie przeżyją. Tylko w 2019 roku co najmniej 519 osób zginęło podczas takiej podróży. Rządzący Europą wciąż bardziej starają się powstrzymywać napływ ludzi niż ocalić ludzkie życie. Wykorzystują w tym celu konkretne strategie.
Współpraca UE z Turcją i sytuacja uchodźców w Grecji
W 2018 roku 66 tys. osób złożyło wnioski o ochronę w Grecji. Większość z nich przebywa w zaledwie 5 obozach, tzw. hotspotach UE*. Warunki w tych miejscach są bardzo trudne. Po wprowadzeniu porozumienia UE-Turcja, ludzie ubiegający o ochronę, do czasu rozpatrzenia ich wniosków, nie mogą przemieścić się w żadne inne miejsce. Oznacza to niekończące się czekanie w przeludnionych obozach. Większość spośród tych osób dotarła do Grecji z Syrii, Afganistanu i Iraku.
W 2017 r. Komisja Europejska skierowała sprawę przeciwko Polsce (a także Czechom i Węgrom) do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej za nieprzyjmowanie uchodźców z Grecji i Włoch. Polski rząd blokuje wszelkie rozwiązania oparte na solidarności wobec uchodźców w Europie. Jednocześnie politycy próbują nas przekonać, że kryzys związany z sytuacją uchodźców w Europie zakończył się i nie ma potrzeby udziału w rozwiązaniach opartych na solidarności na poziomie regionalnym i globalnym. Sytuacja uchodźców w Grecji udowadnia jednak, że jest inaczej.
Współpraca UE z Libią
Inna droga do Europy — z Libii do Włoch, to kolejny pełen niebezpieczeństw szlak dla uchodźców. Obecnie setki tysięcy osób poszukujących ochrony uwięzione są w Libii. Libijskie władze, policja, grupy zbrojne oraz przemytnicy często sprawnie ze sobą współpracują. Dziesiątki tysięcy osób są przetrzymywane bezterminowo w przeludnionych miejscach detencji, gdzie poddawane są systematycznym nadużyciom (np. torturom i gwałtom).
Od 2016 roku kraje UE, w szczególności Włochy, podejmują działania w celu zamknięcia centralnego szlaku uchodźczego do Europy przez Morze Śródziemne, w szczególności zacieśniając współpracę z libijską strażą przybrzeżną by ta przechwytywała łodzie z uchodźcami.
W stronę sprawiedliwego i przewidywalnego systemu ratownictwa na morzu śródziemnym
Amnesty International i Human Rights Watch wzywają rządy europejskie do stworzenia tymczasowych porozumień dotyczących schodzenia na ląd ludzi uratowanych na morzu oraz przenoszenia ich do państw europejskich. Rekomendacje w tym zakresie dotyczą poniższych elementów:
- Stworzenie przewidywalnego mechanizmu wysadzania osób na ląd oraz relokacji do poszczególnych krajów europejskich.
- Zapewnienie aktywnych działań poszukiwawczo-ratowniczych na Morzu Śródziemnym.
- Ochrona praw migrantów i uchodźców w zakresie współpracy z Libią.
- Zobowiązanie do udziału w globalnym podziale odpowiedzialności oraz zapewniania bezpiecznych dróg migracji.
→ Action Plan – 20 kroków w stronę zapewnienia bezpieczeństwa dla uchodźców
