W dniach 11 i 12 grudnia (odpowiednio) sędziowie Ewa Maciejewska i Igor Tuleya otrzymali listy od Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, sugerujące, że popełnili oni tzw. eksces orzeczniczy. Sędziowie mają 14 dni na złożenie pisemnego wyjaśnienia swoich działań. Zainicjowano wobec nich postępowania dyscyplinarne, ponieważ każde z nich przedłożyło Trybunałowi Sprawiedliwości pytania prejudycjalne, co – zgodnie z przepisami UE – jest prawem przysługującym sądom w państwach członkowskich.
Amnesty International jest zaniepokojona działaniami podjętymi przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego przeciwko sędziom i szerszą kampanią nękania i zastraszania sędziów, którzy są krytyczni wobec władz lub są tak przez władze postrzegani. Nękanie określonych sędziów przez poddawanie ich postępowaniom dyscyplinarnym jedynie za wystąpienie z pytaniem do TSUE stanowi nadmierną ingerencję w pełnione przez nich funkcje i podważa niezależność sądownictwa.
„Uważam zarzuty przeciwko mnie za <<karę>> za przesłanie pytań prejudycjalnych do TSUE” – powiedziała Amnesty International sędzia Maciejewska.
Pismo Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, a zwłaszcza użyte przez niego sformułowanie <<eksces orzeczniczy>> to nie tylko kolejna próba zastraszania sędziów, ale przede wszystkim jawne zakwestionowanie prawa sądu krajowego do zadania pytania prejudycjalnego. Wierzę, że sędziowie nie dadzą się złamać,
powiedział Amnesty International sędzia Tuleya.
Oboje sędziowie zostali po raz pierwszy wezwani przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego we wrześniu – do złożenia zeznań w charakterze świadków w związku z ich wystąpieniami do TSUE. Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych, Piotr Schab, powiedział Amnesty International podczas spotkania w październiku, że wezwania te nie były związane z wnioskami sędziów do TSUE. Obecne pisma Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego wydają się zaprzeczać temu stwierdzeniu. Kolejnym powodem do niepokoju jest taktyka stosowana przez władze, polegająca na wzywaniu sędziów najpierw do złożenia zeznań w charakterze świadków i zebrania w ten sposób informacji, tylko po to, by następnie oskarżyć ich, wykorzystując fakt przysługiwania świadkom węższej ochrony procesowej niż obwinionym.
Amnesty International wzywa władze w Polsce do umorzenia postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów, którzy wystąpili do Trybunału Sprawiedliwości UE o wyjaśnienie zgodności polskiego prawa z prawem UE. Władze muszą zapewnić sędziom możliwość wykonywania ich obowiązków w sposób niezależny i bez obawy przed represjami.