Zgodnie z nowelizacją „Kto publicznie i wbrew faktom przypisuje Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialność lub współodpowiedzialność za popełnione przez III Rzeszę Niemiecką zbrodnie nazistowskie […] podlega karze grzywny lub karze pozbawienia wolności do lat 3” (art. 55a ustawy).
W ocenie Amnesty International nowelizacja stanowi zagrożenie dla wolności wypowiedzi gwarantowanej przez wiążące Polskę międzynarodowe prawo praw człowieka. Wolność słowa można ograniczyć tylko w przypadkach, gdy jest to konieczne i proporcjonalne dla ochrony praw lub reputacji innych osób lub dla ochrony bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego lub zdrowia publicznego lub moralności. Przepisy zakazujące krytyki lub braku poszanowania dla instytucji publicznych lub symboli narodowych, które mają na celu ochronę honoru państwa, są niedozwolone przez prawo i standardy międzynarodowe oraz stoją w sprzeczności z wolnością wypowiedzi. Podobnie ustawy, które penalizują wyrażanie opinii na temat faktów historycznych, są niezgodne ze zobowiązaniami państw do poszanowania wolności słowa i wyrażania poglądów.
Kryminalizacja wyrażania poglądów, przewidziana w art. 55a ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, stanowi nieuzasadnione ograniczenie wolności wypowiedzi i narusza zobowiązania Polski wynikające z prawa międzynarodowego. Nowelizacja może wywołać tzw. „efekt mrożący”, uniemożliwiając omawianie spraw interesu publicznego i może być wykorzystywana jako narzędzie do uciszania głosów krytycznych w Polsce.
Amnesty International wzywa polskie władze do zmiany ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej i usunięcia wszelkich zapisów, które kryminalizują wypowiedzi dotyczące faktów historycznych i mogą prowadzić do ograniczenia wolności słowa.
